Zalane ulice i domy, zerwane mosty, a w wielu miejscach przerwane dostawy energii – to obraz niszczycielskiej siły powodzi, która dotknęła południowo-zachodnią Polskę. A to dopiero początek, bo kiedy woda opadnie, trzeba zacząć sprzątanie i odbudowę. Pracodawcy i pracownicy stoją przed ogromnym wyzwaniem, jakim jest pogodzenie obowiązków służbowych z siłą żywiołu. Jakie prawa przysługują pracownikom? Jakie obowiązki mają pracodawcy?
Czy w czasie powodzi mogę nie chodzić do pracy?
Zacznijmy od tego, że najważniejsze jest Twoje zdrowie i życie. Jeśli dotarcie do pracy zagraża Twojemu bezpieczeństwu, masz prawo pozostać w domu. Natomiast skontaktuj się z pracodawcą tak szybko, jak to możliwe. Wyjaśnij swoją sytuację i ustal dalsze kroki.
Gdyby się jednak nie udało Ci się poinformować pracodawcy z powodu np. braku energii, dostępu do sieci telefonicznej, to można to traktować, jako wyjątkowe okoliczności usprawiedliwionej nieobecności w pracy.
W trakcie obecnej sytuacji możesz na pewno skorzystać z 10-dniowej nieobecności w pracy w związku z usuwaniem skutków powodzi, zgodnie z tzw. ustawą przeciwpowodziową (Dz. U. z 2024 r. poz. 654).
ℹ️ Jak uzyskać pomoc społeczną po powodzi? Gdzie się zgłosić? Na te i wiele innych pytań odpowiedź można uzyskać dzwoniąc na naszą infolinię oraz innych instytucji:
☎️ 𝗠𝗥𝗣𝗶𝗣𝗦: (𝟮𝟮) 𝟮𝟰𝟱 𝟲𝟭 𝟬𝟭
Infolinia czynna od poniedziałku do piątku w godzinach 9:00-15:00.
☎️… pic.twitter.com/nALSAQ1UBA— Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej (@MRPiPS_GOV__PL) September 20, 2024
W sytuacji, gdy zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika, lub innych osób jest bezpośrednie, ma on prawo samodzielnie przerwać pracę i podjąć działania mające na celu jego ochronę. Pracodawca nie może wyciągać negatywnych konsekwencji wobec pracownika, który samodzielnie podjął decyzję o oddaleniu się z miejsca pracy w sytuacji bezpośredniego zagrożenia. Ważne jest jednak, aby pracownik niezwłocznie poinformował pracodawcę o swojej sytuacji. Pracodawca ma też obowiązek usprawiedliwić nieobecność pracownika będącego członkiem ochotniczej straży pożarnej, który bierze udział w akcji ratowniczej. Jest to konieczne na czas niezbędny do uczestniczenia w działaniach ratowniczych i do wypoczynku koniecznego po ich zakończeniu.
Co mówi prawo?
Okolicznością tą jest faktyczna niemożność świadczenia pracy przez pracownika pracy w związku z powodzią, która stanowi podstawę usprawiedliwienia nieobecności pracownika w pracy (art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 16 września 2011 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi, Dz. U z 2024 r. poz. 654). Faktyczna niemożność oznacza sytuację, w której rzeczywiście i obiektywnie pracownik nie może świadczyć pracy, np. z powodu braku możliwości dostania się do zakładu pracy.
Kolejnym ważnym aspektem jest charakter Twojej pracy. Jeśli pracujesz w służbach, np. w straży pożarnej, w ochronie zdrowia lub w wojsku, to Twoja obecność w pracy podczas powodzi może być niezbędna. Co więcej w służbach publicznych podczas powodzi obowiązki mogą być bardziej wymagające i rozszerzone, a stawienie się do pracy staje się kluczowe, aby zapewnić bezpieczeństwo innych obywateli.
❗️ Jeśli z powodu powodzi nie możesz świadczyć pracy, Twoja nieobecność jest usprawiedliwiona. Wystarczy poinformować o tym pracodawcę.
👉 Za maksymalnie 10 dni takiej nieobecności otrzymasz część wynagrodzenia.
Więcej➡️https://t.co/W2Z4davgVa#Powódź #Pracownicy #Pracodawcy… pic.twitter.com/DkgQNF2tGJ— Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej (@MRPiPS_GOV__PL) September 18, 2024
Jak usprawiedliwić nieobecność w pracy z powodu powodzi?
Przede wszystkim nie zwlekaj. Poinformuj pracodawcę jak najszybciej. Możesz to zrobić telefonicznie, mailowo lub osobiście. Sprawdź, jakie są zasady w Twojej firmie – zobacz, czy są jakieś wewnętrzne przepisy dotyczące nieobecności. Powiedz, że nie możesz przyjść do pracy z powodu powodzi i wyjaśnij dlaczego (np. zalane drogi, brak prądu). Zaznacz, jak długo będziesz nieobecny – jeśli nie wiesz dokładnie, podaj przybliżony czas. Bądź szczery i powiedz prawdę o swojej sytuacji.
Pamiętaj, że prawo mówi, że masz dwa dni na to, aby powiadomić pracodawcę o swojej nieobecności w pracy. Niedotrzymanie tego terminu może być usprawiedliwione szczególnymi okolicznościami uniemożliwiającymi terminowe dopełnienie przez pracownika obowiązku określonego w tym przepisie, zwłaszcza jego obłożną chorobą połączoną z brakiem lub nieobecnością domowników albo innym zdarzeniem losowym.
Czy jeśli nie ma mnie w pracy z powodu powodzi, to mogę dostać wynagrodzenie?
Na stronie Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej (MRPiPS) czytamy, że zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 80 Kodeksu pracy wynagrodzenie przysługuje za pracę wykonaną. Za czas niewykonywania pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia tylko wówczas, gdy przepisy prawa pracy tak stanowią. Co to znaczy?
Jeśli nie możesz przyjść do pracy przez powódź i masz ku temu ważny powód (np. zalane drogi, brak prądu), to masz prawo do części swojej pensji za te dni, ale nie dłużej niż przez 10 dni roboczych wynikających z rozkładu czasu pracy pracownika (art. 8 ust. 2 ww. ustawy z dnia 16 września 2011 r.). Wynagrodzenie to wypłaca pracodawca.
Ale uwaga! Te zasady nie dotyczą wszystkich. Niektórzy pracownicy mogą mieć inne prawa do wynagrodzenia lub odszkodowania za czas powodzi, zapisane w innych przepisach.
Przykład
Jeśli pracodawca nie pozwoli Ci iść do pracy, chociaż jesteś gotowy pracować, to masz prawo dostać za ten czas pieniądze. Kiedy tak może być? Kiedy firma jest zamknięta, bo np. zostanie zalana lub nie ma prądu. Taka sytuacja może też się wydarzyć, kiedy nie możliwości wykonywania pracy zdalnej, bo nie masz komputera, internetu lub pracy nie da się wykonać z domu.
Jakie wolne wziąć w czasie powodzi?
Powódź uznawana jest w orzecznictwie za siłę wyższą, więc w tym przypadku można skorzystać ze zwolnienia z powodu działania siły wyższej.
Co mówi prawo?
Jeśli został Ci jeszcze urlop wypoczynkowy, możesz także wykorzystać go na przykład na sprzątanie po skutkach powodzi. Podczas lub po powodzi można także wziąć urlop na żądanie. Zgodnie z obowiązującymi przepisami pracodawca ma obowiązek udzielenia urlopu na żądanie pracownika w terminie przez niego wskazanym nie więcej niż 4 dni urlopu w każdym roku kalendarzowym.
Inną opcją wolnego może być także opieka nad dzieckiem. Opieka na dziecko z art. 188 Kp przysługuje pracownikowi wychowującemu dziecko do ukończenia przez nie 14 lat, w wymiarze 2 dni lub 16 godzin w każdym roku kalendarzowym. Z tej opcji może skorzystać tylko jeden rodzic, bez względu na liczbę potomstwa lub oboje rodzice mogą podzielić się tym świadczeniem po połowie. Przysługuje ono z prawem do 100% wynagrodzenia.
Czy warto brać zwolnienie lekarskie w czasie powodzi? Nie. Sama powódź jest zwykle wystarczającym powodem, aby pracodawca zwolnił pracownika. Zwolnienie lekarskie to zaświadczenie wystawiane przez lekarza, które potwierdza, że dana osoba jest czasowo niezdolna do pracy z powodu choroby lub innego stanu zdrowotnego. Branie L4 po to, aby np. sprzątać po powodzi nie jest dobrym pomysłem. Oczywiście trudno sobie wyobrazić, aby na zalanych terenach ruszyły kontrole pracowników korzystających ze zwolnień lekarskich, ale są inne sposoby na to, aby mieć wolne w pracy z powodu powodzi.
Czy mogę otrzymać pomoc po powodzi?
Tak, jako osoba poszkodowana przez powódź masz prawo do pomocy. MRPiPS informuje, że trzeba wniosek we właściwym Ośrodku Pomocy Społecznej lub urzędzie gminy lub miasta. Świadczenia powodziowe nie wliczają się do dochodu. Pieniądze dostaniesz w ciągu dwóch dni od złożenia wniosków:
- 10 tys. zł – pomoc doraźna dla osób dotkniętych powodzią (8 tys. zł z pomocy społecznej, do 2 tys. zł zasiłku powodziowego),
- do 200 tys. zł – remont/odbudowa budynku mieszkalnego,
- do 100 tys. zł – remont/odbudowa budynków gospodarczych.
Źródła
Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej
Zakład Ubezpieczeń Społecznych
