4 dni pracy w tygodniu to pomysł, który poważnie rozważa Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Jednak od wprowadzenia czterodniowego tygodnia pracy dzieli nas jeszcze wiele badań i konsultacji społecznych. Alternatywą dla 4 dni roboczych w tygodniu jest też pozostanie przy 5 dniach po 7 godzin pracy dziennie.
- Skąd pomysł na wprowadzenie czterodniowego tygodnia pracy?
- 7 dni tygodnia, 4 dni pracy, 3 dni odpoczynku
- Czterodniowy tydzień pracy – jak działa?
- Kiedy ruszy 4-dniowy tydzień pracy?
- Czterodniowy tydzień pracy w Polsce
- Czterodniowy tydzień pracy w Europie
- Zalety czterodniowego tygodnia pracy w Polsce
- Wady czterodniowego tygodnia pracy w Polsce
Ponad 100 lat po tym, jak został wprowadzony 8-godzinny dzień pracy czas na następny krok. Polacy mają za mało czasu na odpoczynek, za mało czasu dla rodziny, za mało czasu na przyjaźń, na miłość. Czas to zmienić
– zapowiedziała w jednym z wywiadów Agnieszka Dziemianowicz-Bąk z Ministerstwa Rodziny, Pracy i polityki Społecznej.
Wolne już od piątku? 🤔 Dzięki 4-dniowemu tygodniowi pracy byłoby to możliwe! pic.twitter.com/a37x5xrqPU
— A. Dziemianowicz-Bąk (@AgaBak) March 28, 2024
Skąd pomysł na wprowadzenie czterodniowego tygodnia pracy?
5-dniowy tydzień pracy unormował się od 1989 r. i trwa do dzisiaj, czyli już 35 lat.
Pomysł skrócenia czasu pracy nie jest nowy, a tym bardziej w Polsce, gdzie nieco przez ponad sto lat funkcjonowały różne modele czasu pracy.
Po odzyskaniu niepodległości, czyli od 1918 r., w II RP obowiązywał 6-dniowy tydzień pracy. Pracowano wtedy po 8 godzin dziennie od poniedziałku do soboty, a więc roboczy tydzień liczył 48 godzin.
Sytuacja zmieniła się zaledwie po roku, bo od 1919 r. w soboty pracowano po 6 godzin, a w wymiarze całego tygodnia 46 godzin.
Dopiero w 1973 r. zdecydowano się wprowadzić wolne soboty, ale nie od razu wszystkie. Na początku dwie soboty w miesiącu, z kolei w 1975 r. ponownie była tylko 1 wolna sobota w miesiącu.
7 dni tygodnia, 4 dni pracy, 3 dni odpoczynku
8-godzinny system pracy w Polsce jest regulowany prawnie. Zgodnie z obowiązującymi przepisami kodeksu pracy osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę na pełen etat świadczy pracę przez 8 godzin na dobę i przeciętnie przez 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy przy okresie rozliczeniowym, który nie może być dłuższy niż 4 miesiące.
Tyle teoria i prawo, bo w zależności od modelu przyjętego w danym przedsiębiorstwie może się okazać, że jest nieco inaczej, choćby w systemie zmianowym dzień-noc.
Faktyczna efektywność pracowników w miejscach pracy to wcale nie jest osiem godzin dziennie w ciągu ośmiogodzinnego dnia, tylko sześć godzin
– podkreśla mecenas Michał Kibil z kancelarii DGTL i Stowarzyszenia Inicjatywa 7/4/3 w jednym z odcinków kanału Portfel Polaka.
Stowarzyszenie Inicjatywa 7/4/3 oznacza 7 dni tygodnia, 4 dni pracy, 3 dni odpoczynku i zajmuje się badaniem potrzeb współczesnego społeczeństwa.
W przypadku zakładów produkcyjnych, gdzie obowiązuje system zmianowy, można, zdaniem przedstawiciela Stowarzyszenia Inicjatyw 7/4/3, postulować o wprowadzenie dodatkowej zmiany. Jednak kluczem do jakichkolwiek reform czasu pracy w Polsce jest wprowadzenie takiego projektu na próbę, bo bez tego nigdy nie dowiemy się, czy okaże się on efektywny dla danego przedsiębiorstwa.
Czterodniowy tydzień pracy – jak działa?
Według założeń czterodniowy tydzień pracy ma polegać na skróceniu czasu pracy z dotychczas funkcjonujących powszechnie 5 do 4 dni w tygodniu.
Nie oznacza to jednak, że tydzień pracy skróci się z 40 godzin do 32. W Polsce 4-dniowy tydzień pracy ma oznaczać spędzanie na obowiązkach służbowych do 35 godzin. W efekcie liczba dni pracy w tygodniu się zmniejszy, ale pojedynczy pracowniczy dzień wydłuży do 10 godzin.
Krótszy tydzień pracy w założeniu ma:
- ma poprawić zdrowie Polaków,
- podnieść, a przynajmniej nie zmniejszyć wydajności w pracy,
- zapobiegać wypaleniu zawodowemu.
Kiedy ruszy 4-dniowy tydzień pracy?
Wprowadzenie 4-dniowego tygodnia pracy to na razie deklaracje polityków, głównie z lewej strony sceny politycznej. Nie zapadły w tej kwestii jeszcze żadne wiążące decyzje i ta sytuacja raczej nie ulegnie zmianie w 2024 r.
Przypomnijmy, że pomysł skrócenia czasu pracy do 4 dni zaproponowała Lewica już w październiku 2022 r. Nowsza wersja projektu ma zostać złożona w Sejmie, a jeśli zostanie przegłosowana większością posłów, wystarczy tylko podpis prezydenta.
Czterodniowy tydzień pracy w Polsce
Na razie 4-dniowy tydzień w pracy w Polsce nie obowiązuje, ale to nie oznacza, że pojedyncze firmy nie testują takiego rozwiązania.
Przykładem jest marka Herbapol, która zapowiedziała wdrożenie 4-dniowego tygodnia pracy od stycznia 2024 r. Zmiana będzie testowana stopniowo, zaczynając od jednego wolnego piątku w miesiącu. Od stycznie 2025 r. zatrudnieni w Herbapolu Poznań mają pracować 4 dni w tygodniu – za dotychczasową stawkę.
Znacznie wcześniej na pomysł 4-dniowego tygodnia pracy wpadła firma Spadiora, gdzie zatrudnieni już od 2021 r. mają dodatkowo wolny poniedziałek lub piątek. W dodatku tydzień pracy w Spadiorze wynosi 32 godziny zamiast 40 za jednakowe wynagrodzenie.
4-dniowy tydzień pracy lub zmniejszenie tygodniowego wymiaru godzin testują w Polsce także:
- LTB – agencja marketingowa,
- POiNTB – agencja PR,
- Tradedoubler – digital marketing.
- inStreamly – branża IT.
Tradedoubler postawił sobie ciekawe założenia, m.in. dostępność pracownika (online lub offlline) w godzinach 10-14, zakaz organizowania spotkań wewnętrznych w godzinach 9-10 i po 15, wszystkie spotkania bieżące nie powinny trwać dłużej niż 30 minut, w pełni swobodny home office – pracownicy sami decydują czy pracują zdalnie czy w biurze (biuro jest dostępne 24/7), brak dodatkowych kosztów (np. zwiększanie etatów) wynikających ze zmniejszonej ilości godzin pracy.
Z kolei inStreamly, platforma umożliwiająca sponsorowanie streamerów poprzez zawieranie kontraktów między streamerami i markami, testował czterodniowy tydzień pracy już w 2022 r., ale wrócił do standardowego modelu pracy z kilku powodów. Przez m.in. konieczność dostosowania do zmian w otoczeniu rynkowym, nadgonienie oczekiwanych wyników finansowych z jednoczesnym wzrostem presji ze strony inwestorów.
Maciej Sawicki, CEO inStreamly, podkreśla, że trudno mówić o wadach i zaletach bez dokładnego zmierzenia efektów, gdy główny wniosek jest taki, że trudno te efekty zmierzyć. Zdaniem Sawickiego, na ten moment dyskusja o 4-dniowym tygodniu pracy toczy się bardziej w obszarze przekonań niż danych.
Wypowiedź eksperta
Czterodniowy tydzień pracy w Europie
W Europie 4-dniowy tydzień pracy lub zmniejszenie liczby godzin pracowniczych w tygodniu sprawdzają w praktyce firmy przy współudziale polityków i naukowców.
W Hiszpanii czterodniowy tydzień pracy objął nie tyle poszczególne firmy, co całe miasto. W Walencji – trzeciej co do wielkości metropolii hiszpańskiej w Hiszpanii – udało się wprowadzić długie weekendy obejmujące cztery kolejne poniedziałki między 10 kwietnia a 7 maja 2023 r. Rządowy projekt objął 360 000 pracowników. Wielu uczestników wykorzystało 3-dniowe weekendy na rozwijanie zdrowszych nawyków, takich jak uprawianie sportu, odpoczynek i jedzenie domowego jedzenia – jak wynikało z późniejszej ankiety. Dane wykazały poprawę samooceny stanu zdrowia, niższy poziom stresu i lepsze odczucia związane ze zmęczeniem, szczęściem, nastrojem i osobistą satysfakcją.
W Wielkiej Brytanii na test 4 dni pracy w tygodniu zdecydowano się w 2022 r. między czerwcem a grudniem. Do eksperymentu przystąpiło 61 firm. Powołany na Uniwersytecie Cambridge zespół współpracował z naukowcami z Boston College Autonomy, organizacją badawcza zajmująca się przyszłością pracy, aby zobaczyć, jak firmy z branż od marketingu, przez finanse, po organizacje non-profit (łącznie 2,900 pracowników) zareagują na skrócenie godzin pracy, podczas gdy wynagrodzenie pozostanie takie samo. Efekt? Pracownicy objęci badaniem zgłaszali same korzyści, przy czym 71 proc. mniej się wypaliło zawodowo, 39 proc. mniej zestresowało i 48 proc. było bardziej zadowolonych ze swojej pracy niż przed testem. Spośród pracowników 60 proc. stwierdziło, że łatwiej jest pogodzić pracę i obowiązki w domu, a 73 proc. zgłosiło wzrost zadowolenia z życia.
Podobne próby przeprowadzały firmy na całym świecie, jak japońskie biuro Microsoft, nowozelandzkie oddziały Unilever, Perpetual Guardian, Filimundus, a także Brath i Toyota w Szwecji, Planio w Niemczech, Treehouse i Reusser Designs w Stanach Zjednoczonych – wylicza serwis bulldogjob.pl.
Zalety czterodniowego tygodnia pracy w Polsce
Za wprowadzeniem 4-dniowego systemu pracy w tygodniu przemawia kilka czynników. Warto w tym celu zdać się na opinię tych firm, które takie rozwiązanie już stosowały, choćby testowo.
Okazuje się, że w firmach, które pracują 4 dni w tygodniu:
- zwiększyła się kreatywność pracowników,
- spadła liczba wystawianych zwolnień lekarskich,
- wzrosła atrakcyjność firmy już na etapie rekrutacji,
- pracownicy mogą liczyć łącznie na nawet 80 dni wolnych w roku.
Pozytywne zmiany zauważalne są w firmach, które zdecydowały się stosować różne modele skrócenia czasu pracy – do 4 dni w tygodniu lub 6 godzin dziennie.
Zniknęły w końcu wszystkie prośby o przyjście później lub wyjście wcześniej, bo ktoś ma dentystę, ginekologa, notariusza czy fryzjera. Od tego jest dodatkowy wolny dzień
— mówiła w rozmowie z Business Insider Polska Marta Lech-Maciejewska, współwłaścicielka Spadiory.
Wady czterodniowego tygodnia pracy w Polsce
Przeciw wprowadzeniu 4-dniowego tygodnia pracy można wymienić kilka argumentów. Jednak ich potwierdzenie będzie możliwe dopiero po przejściu firmy na 4 dni pracy w tygodniu. Przykładowe wady:
Dłuższe dni pracy: Aby utrzymać tę samą liczbę godzin pracy w ciągu tygodnia, dni pracy mogą być dłuższe, co może prowadzić do zmęczenia i wypalenia zawodowego.
blemy z harmonogramowaniem: W niektórych branżach, szczególnie tam, gdzie wymagana jest ciągłość działania (np. w służbie zdrowia, bezpieczeństwie publicznym), organizacja czterodniowego tygodnia pracy może być trudna i wymagać skomplikowanych rozwiązań harmonogramowania.
Niedostępność dla klientów: Firmy, które adoptują czterodniowy tydzień pracy, mogą być postrzegane jako mniej dostępne przez klientów, co może wpłynąć na satysfakcję klienta i wyniki biznesowe, szczególnie w sektorach, gdzie szybka reakcja jest kluczowa.
Obciążenie dla pracowników nieuczestniczących: W organizacjach, gdzie tylko część zespołu przechodzi na czterodniowy tydzień pracy, może to stworzyć dodatkowe obciążenie dla tych, którzy pozostają przy tradycyjnym harmonogramie, prowadząc do potencjalnych napięć w zespole.
Wyzwania w implementacji: Przejście na czterodniowy tydzień pracy może być trudne logistycznie i wymagać znaczących zmian w polityce firmy, co może być trudne do zarządzania szczególnie dla większych organizacji.
Wpływ na wynagrodzenie: Chociaż nie zawsze, niektóre firmy mogą proponować czterodniowy tydzień pracy jako opcję z obniżonym wynagrodzeniem, co jest niekorzystne dla pracowników, którzy nie mogą sobie pozwolić na zmniejszenie dochodów.
Zmniejszona współpraca: Mniejsza liczba wspólnie spędzanych dni w pracy może ograniczać możliwości współpracy i komunikacji między zespołami, co może wpływać na innowacyjność i realizację projektów.
Percepcja pracodawcy: W niektórych kulturach pracy, szczególnie tam, gdzie panuje kultura nadgodzin, przejście na czterodniowy tydzień pracy może być postrzegane jako brak zaangażowania w pracę.
Z badań przeprowadzonych przez Personel Service wynika, że skróconego tygodnia pracy chce tylko 28 proc. Polaków. 64 proc. zapytanych o dowolny oczekiwany benefit, wskazało podwyżkę. Sceptyczni pomysłowi skracaniu wymiaru czasu pracy są pracodawcy.
Z kolei, według badania Polskiego Instytutu Ekonomicznego, ponad połowa, bo 51 proc. ankietowanych firm deklaruje, że przejście na czterodniowy model pracy jest niemożliwe ze względu na specyfikę ich branży.
PORÓWNAJ KREDYTY
