Sesje ELIXIR – czym są i jak działają?

Czekasz na przelew zlecony w innym banku niż Twój? Przelewy pomiędzy różnymi instytucjami realizowane są z wykorzystaniem sesji Elixir, które odbywają się w określonych godzinach i dniach. Przeczytaj artykuł, a dowiesz się, kiedy pieniądze zostaną zaksięgowane na Twoim koncie.

Łącznie w 2023 r. system Elixir rozliczył 2,22 mld transakcji na kwotę 47,93 bln zł. To nie jest pomyłka – mówimy o miliardach zleceń na biliony złotych. To niewyobrażanie wielkie pieniądze. Same przelewy natychmiastowe opiewały na łączną sumę 202,93 mld zł. Za tyle można kupić niemal 100 000 egzemplarzy najtańszego modelu Tesli lub od 8 do 20 Pałaców Buckingham (istnieją duże rozbieżności na temat wartości tej nieruchomości).

Co to jest system Elixir?

Elixir to elektroniczny system rozliczeń międzybankowych kontrolowany i obsługiwany przez Krajową Izbę Rozliczeniową (KIR). Pozwala on na przekazywanie środków pomiędzy instytucjami finansowymi. Z systemu Elixir nieświadomie korzystasz w każdym przypadku, kiedy wpłacasz złotówki na rachunek bankowy lub na Twój rachunek jest uznawany, czyli wpływa na niego wpłata.

System Elixir działa w sesjach, czyli blokach czasowych. Nie odbywają się one w soboty i niedziele i to przez nie czekasz przez weekend, aż przyjdzie przelew. Obok systemu Elixir mamy system Express Elixir. To on się uruchamia za każdym razem, kiedy wykonujesz przelew natychmiastowy.

System Elixir funkcjonuje w obrębie różnych banków. To znaczy, że przelewając środki na konto w tym samym banku (wpłacając gotówkę w placówce tego banku), transakcje realizowane są z pominięciem Elixiru.

W systemie Elixir przetwarzane są wszystkie transakcje związane z płatnościami, tj.:

• przelewy zlecone w aplikacjach bankowych,
• wpłaty gotówkowe na rachunek (dokonane w banku, placówce pocztowej itd.),
• polecenia zapłaty.

Czy możliwe jest, że pieniądze „zaginą”? Praktycznie takie sytuacje się nie zdarzają. System Elixir spełnia standardy europejskie w zakresie płatności międzybankowych, a wszystkie rozliczenia są szyfrowane.

Jak działa system Elixir?

Wysłane do banku nadawcy zlecenie przelewu przekazywane jest do systemu centralnego KIR, gdzie oczkuje na sesję Elixir. Sesja składa się z kilku etapów i zaczyna się wejściem, czyli gromadzeniem przelewów zleconych przez nadawców.

Kończy się natomiast wyjściem, tj. przekazaniem wpłaty na numer konta odbiorcy. W międzyczasie trwa rozrachunek, w którym udział bierze Narodowy Bank Polski. Oczywiście wszystko to obywa się cyfrowo za pośrednictwem zaawansowanej technologicznie infrastruktury informatycznej.

Jakie banki uczestniczą w systemie Elixir?

Uczestnikami systemu Elixir są wszystkie duże i niemal wszystkie banki spółdzielcze w Polsce. Poniżej znajduje się ich lista wraz z numerami rozliczeniowymi (stan na 18.05.2024 r.). Numer rozliczeniowy to numer, za pomocą którego KIR identyfikuje instytucję finansową. Dla Ciebie jest on bez znaczenia, nie musisz go nawet znać.

Czym są sesje Elixir?

Sesje Elixir to okienka czasowe, w których KIR realizuje obciążenia i uznania rachunków bankowych. Sesje rozrachunkowe odbywają się od poniedziałku do piątku (z wyłączeniem świąt) trzy razy dziennie. Wyjątkami są także 24 grudnia (Wigilia) i 31 grudnia (Sylwester), kiedy nie przeprowadza się trzeciej, najpóźniejszej sesji.

Każda sesja trwa kilka godzin i jest podzielona na etapy. W rozrachunku uczestniczy Narodowy Bank Polski (NBP), a dokładniej jego system rozliczeniowy SORBNET2.

Sesja Elixir nr 1 obejmuje dyspozycje przelewów wysłane w poprzednim dniu roboczym po godz. 16 i w dniu bieżącym do godz. 9:30 rano.

W pierwszym etapie sesji przetwarzane są zlecenia, które „weszły” na daną sesję. Po zakończeniu KIR kieruje zebrane informacje o przelewach do NBP i rozpoczyna się część rozrachunkowa trwająca około pół godziny. KIR otrzymuje podczas niej informację zwrotną z NBP, które zlecenia mogą zostać zrealizowane, a które nie.

Brak możliwości wykonania zlecenia zdarza się rzadko, niemniej taka sytuacja może mieć miejsce. Po części rozrachunkowej odbywa się ostatni etap sesji, tj. przelewy wychodzą z KIR-u na numery kont odbiorców.

Sesje rozrachunkowe KIR

Sesje rozrachunkowe KIR i sesje bankowe to nie jest to samo. Każda sesja KIR obsługuje jednocześnie dwa rodzaje dyspozycji:

• w pierwsze fazie sesji gromadzone są przelewy przychodzące (tj. zlecone do wykonania),
• w ostatnim etapie przelewy wychodzą do odbiorców.

Natomiast w bankach istnieje sztywny podział na sesje przelewów wychodzących i przychodzących. Każda z nich oddzielnie obsługuje inny typ zdarzeń. Jeżeli zlecisz przelew w trakcie sesji przychodzącej swojego banku (tj. wtedy, kiedy księguje on przelewy przychodzące), będzie on czekał z przekazaniem do KIR do sesji wychodzącej. Z Twojego konta środki zostaną pobrane natychmiast, ale tak naprawdę będą one „zawieszone” w systemie bankowym.

Z tego powodu nie każdy bank umożliwia pobranie potwierdzenia przelewu natychmiast po wykonaniu dyspozycji przelewu. Tak jest np. w BNP Paribas S.A. – nie da się tam wygenerować potwierdzenia zaraz po zatwierdzeniu przelewu w aplikacji. Można to zrobić dopiero wtedy, gdy przelew zostanie przekazany do KIR.

Z punktu widzenia klienta banku, skoro środki zeszły z konta od razu, to znaczy, że przelew został wykonany. To prawda, choć nie do końca. Technicznie rzecz ujmując, pieniądze są w banku, dopóki w czasie sesji wychodzącej nie zostaną przekazane do KIR.

Tym, co łączy sesje rozrachunkowe KIR i sesje przychodzące i wychodzące w bankach jest to, że odbywają się wyłącznie w dni robocze.

Sesje Elixir – przelewy przychodzące i wychodzące

Sesje przychodzące i wychodzące to określenia na bloki czasowe, w których dany bank przekazuje dyspozycję zlecenia do KIR:

• sesja wychodząca – z banku wychodzą dyspozycję o obciążeniu danego konta.
• sesja przychodząca – bank odbiera dyspozycję o zaksięgowaniu przelewu na rachunku.

Sesje przychodzące i wychodzące w każdym banku odbywają się w innych godzinach. Zazwyczaj pierwsza jest rano, druga po południu a trzecia przed wieczorem. Orientacyjne godziny możesz sprawdzić na stronach banku lub skorzystać z tabeli, która znajduje się w dalszej części artykułu. Podane godziny to czas rozpoczęcia się sesji. Czas trwania sesji jest różny w zależności od obciążenia bankowych serwerów.

Jak sesje Elixir wpływają na czas oczekiwania na przelew?

Jeżeli chcesz wiedzieć, kiedy przelew dojdzie na Twoje konto, musisz wiedzieć, jaki jest bank nadawcy i o której godzinie zlecił on płatność.

Droga, którą przebywają pieniądze (oczywiście tylko cyfrowo), wygląda następująco:

1. Nadawca zleca przelew na konto odbiorcy. Środki schodzą z rachunku natychmiast, ale z przekazaniem do KIR oczekują na sesję wychodzącą banku nadawcy.
2. Pieniądze trafiają na serwery KIR i w zależności od godziny obsługiwane są przez sesję rozrachunkową poranną, popołudniową lub wieczorną.
3. W ostatnim etapie trwania sesji Elixir środki są przekazywane na rachunek odbiorcy, ale nie księgują się natychmiast, tylko zgodnie z sesjami przychodzącymi banku odbiorcy.

Wszystkie zlecenia przelewu przechodzą zatem przez trzy podmioty:

• bank nadawcy, który wysyła przelew,
• bank odbiorcy, który odbiera przelew,
• KIR, który pośredniczy pomiędzy tymi instytucjami.

Jaki jest czas oczekiwania na przelew w ramach tego samego banku?

Przelewy wewnętrzne (w obrębie tego samego banku) odbywają się bez pośrednictwa KIR. Przelane środki zostaną zaksięgowane natychmiast (w czasie od kilku sekund do max. kilku minut) na rachunku odbiorcy. Nie ma znaczenia, czy dyspozycja wyszła w środku nocy, czy w święto – przelew trafi do adresata w czasie rzeczywistym.

Kiedy dojdzie przelew? – Harmonogram księgowania przelewów w bankach

Każdy bank samodzielnie ustala godziny sesji wychodzących i przychodzących. Zazwyczaj są to trzy tury w ciągu każdego dnia roboczego. Wyjątkiem jest Credit Agricole S.A. w którym odbywa się jedna sesja wychodząca dziennie – około godz. 14:30. Dyspozycje przelewów złożone do tej godziny zostaną zrealizowane tego samego dnia a późniejsze – w następnym dniu roboczym.

Poniżej znajduje się tabela z zestawieniem sesji Elixir w najpopularniejszych bankach.

Przykład: przelew wykonany w dzień roboczy o godz. 9:00 z rachunku w PKO BP na konto w Millenium Bank S.A. Z rachunku w PKO BP wyjdzie w trakcie drugiej sesji wychodzącej o godz. 11:45. Do KIR trafi na sesję nr 2, a więc zostanie przekazany do banku odbiorcy po godz. 15. W związku z tym, że ostatnia sesja przychodząca w Millenium Bank S.A. odbywa się o godz. 14:30, pieniądze trafią na rachunek dopiero kolejnego dnia w pierwszej sesji, czyli o godz. 8:10.

Kiedy na konto dotrze przelew zagraniczny?

Przelewy zagraniczne realizowane są bez pośrednictwa KIR. Wykorzystuje się w nich system SEPA lub SWIFT, służące do płatności pomiędzy bankami w różnych krajach świata. Przelew w systemie SEPA „idzie” około 1-2 dni robocze a w systemie SWIFT – 3 do 5 dni. Skąd tak szerokie widełki? Zagraniczne przelewy przechodzą przez wielu pośredników i niemożliwe jest oszacowanie bardziej szczegółowych terminów realizacji. Jedno jest pewne – przelew z zagranicy zaksięguje się w Twoim banku w standardowych godzinach sesji przychodzących.

Kiedy dojdzie przelew na telefon?

Przelew na telefon to przelew natychmiastowy. To znaczy, że pojawia się na koncie odbiorcy w kilka chwil po jego wykonaniu. Aby wykonać taki przelew, banki odbiorcy i nadawcy muszą obsługiwać systemy BLIK, a właściciele rachunków muszą je włączyć.

Kiedy dojdzie przelew wysłany w weekend?

Standardowo każdy przelew realizowany jest w systemie Elixir. Jak już wiesz, funkcjonuje on wyłącznie w dni robocze w ramach trzech sesji w ciągu dnia. Tak samo działają tury przelewów w bankach.

Zlecając przelew w weekend, czeka on na pierwszą sesję wychodzącą z banku (najczęściej w poniedziałek rano), następnie trafia do KIR w sesji nr 1 lub 2 i wychodzi do odbiorcy zgodnie z harmonogramem tj. po godz. 11 lub 15. Natomiast odbiorca zobaczy środki u siebie, dopiero kiedy zaksięgują się w najbliższej sesji przychodzącej w jego banku. O której godzinie dokładnie? To zależy od instytucji, ale na pewno po południu lub wczesnym wieczorem.

Podsumowując – przelew wysłany w piątek wieczorem, sobotę lub niedzielę dotrze na konto odbiorcy w pierwszy dzień roboczy po weekendzie, czyli najczęściej w poniedziałek. Dlaczego najczęściej? Ponieważ mówimy o dniach roboczych. Jeżeli zlecisz dyspozycję przelewu w Wielką Sobotę (w Święta Wielkanoce), to pieniądze pojawią się dopiero we wtorek, ponieważ poniedziałek także jest dniem świątecznym.

Działa to także w drugą stronę. W przypadku kiedy piątek jest dniem świątecznym, to wysłane w czwartek wieczorem pieniądze dotrą do odbiorcy dopiero po długim weekendzie, czyli w poniedziałek.

Jakie korzyści daje korzystanie z systemu Elixir?

Elixir to standardowy system, który obsługuje przelewy pomiędzy różnymi instytucjami. Jest on nierozłączną częścią bankowości polskiej i korzystasz z niego, wykonując płatności na rachunki prowadzone w innych bankach. Bez systemu Elixir niemożliwy byłby szybki i sprawny transfer pieniędzy.

W latach 80-tych i na początku 90-tych (zanim pojawił się Elixir) przelewy międzybankowe opierały się na papierowych dokumentach przekazywanych tradycyjną pocztą. Robiąc przelew nawet na drobną sumę do innego banku, przebywał on długą drogę pomiędzy różnymi podmiotami.

Jako ciekawostkę napiszemy, że powolny obieg dokumentów był podstawą oszustw w słynnej aferze Art-B na przełomie lat 80. i 90. Oszuści lokowali te same pieniądze na wielu lokatach i „zarabiali” na oprocentowaniu nieistniejących środków. Do założenia lokat używali czeków, ale zanim banki się orientowały, że są one bez pokrycia, aferzyści zdążyli wypłacać odsetki.

Jak szybko wysłać przelew? Alternatywa dla systemu Elixir

Wadą systemu Elixir jest to, że działa on wyłącznie w dni robocze i w określonych godzinach. Z tego powodu nie przekażesz natychmiastowo za jego pomocą pieniędzy do innego banku. Na szczęście obok systemu Elixir funkcjonuje bliźniaczy system Express Elixir. Opierają sią na nim przelewy błyskawiczne – realizowane w czasie rzeczywistym.

Express Elixir wykorzystywany jest np. do przelewów na telefon, które jak wiadomo, przesyłane są w kilka sekund. Czy to znaczy, że trzeba posiadać BLIK-a aby szybko przekazać środki do innego banku? Nie. Możesz wykonać przelew natychmiastowy w taki sam sposób, jak wykonujesz zwykły przelew. Czyli np. w aplikacji bankowej, w placówce, na poczcie itd. W aplikacji musisz zaznaczyć opcję przelewu natychmiastowego. W banku wystarczy, że powiesz, że chcesz, aby środki trafiły do odbiorcy natychmiast. Pamiętaj, że przelewy natychmiastowe są najczęściej dodatkowo płatne.

Elixir a Expres Elixir – czym się różnią?

Elixir i Express Elixir to dwa systemy służące bezgotówkowemu przekazywaniu płatności. Elixir działa w dni robocze w określonych turach (sesjach), natomiast Express Elixir działa nieprzerwanie 24 godziny na dobę. To dzięki temu drugiemu systemowi możliwe jest wykonywanie przelewów natychmiastowych.

Ty, jako klient banku, nie musisz rozróżniać tych systemów. Co więcej – nie musisz nawet zdawać sobie sprawę z ich istnienia. Dla Ciebie ważne jest to, że po złożeniu odpowiedniej dyspozycji (przelew zwykły lub natychmiastowy) pieniądze zostaną zaksięgowane u odbiorcy we właściwym czasie.

Jaki jest harmonogram przelewów natychmiastowych?

W większości banków przelewy natychmiastowe realizowane są 24 godziny na dobę 7 dni w tygodniu. Nie ma znaczenia, czy jest to sobota, święto czy środek nocy – środki trafiają na konto odbiorcy natychmiast po dokonaniu przelewu. W niektórych instytucjach występują przerwy w działaniu systemu Express Elixir, które odbywają się zazwyczaj w nocy. Jeżeli wyślesz przelew natychmiastowy w trakcie takiej przerwy, nie zostanie on zrealizowany. Bank „nie puści” technicznie takiego zlecenia albo środki wrócą natychmiast na Twoje konto.

Źródła:

• https://help.revolut.com/pl-PL/help/transfers/transfers-between-banks/does-revolut-support-instant-local-pln-transfers/
• https://www.kir.pl/

Justyna Czerwińska

Redaktor

[email protected]

Autorka artykułów przede wszystkim o kontach bankowych i kredytach. Prześwietla produkty bankowe tłumacząc w prosty sposób ich zawiłości. Dba, aby nikt nie nabrał się na bankowy kruczek. Interesuje się także finansami firmowymi i tematami na styku pieniędzy i działalności gospodarczej, czyli podatkami, składkami i pozostałymi daninami.

Zobacz inne wpisy tego autora »

Komentarze:

Subscribe

Notify of

new follow-up commentsnew replies to my comments

Label

Imię*

E-mail

Δ

Label

Imię*

E-mail

Δ

0 Comments

Newest

Oldest Most Voted

Inline Feedbacks

View all comments