Skorzystaj z pomocy jednego z 200 naszych Konsultantów.
Finanse
Pracujemy:
pn. - pt. 9:00 - 19:00
Zadzwoń 22 270 00 00
Finansowe ABC

Podatek od pożyczki. Kiedy należy go zapłacić?

Pożyczka od rodziny to prywatna sprawa – tak nadal myśli wielu z nas. To oczywiście prawda, jednak nie cała – od prywatnej pożyczki powinniśmy zapłacić podatek. Ile on wynosi, jak wyliczyć jego wysokość i czy w każdej sytuacji będzie nas obowiązywał? Sprawdzamy!

 

Pożyczki podlegają w Polsce obowiązkowi uiszczenia podatku w wysokości 0,5% pożyczonej kwoty. Przed 2019 rokiem kwota ta była wyższa i wynosiła 2,0% od wartości pożyczki. Wbrew pojawiającym się obawom, podatek dotyczy wyłącznie pożyczek prywatnych od osób fizycznych, a i tutaj znajdziemy wiele wyjątków dotyczących pokrewieństwa między stronami umowy pożyczkowej, czy wysokością zobowiązania.

Firmy, które na co dzień zajmują się udzielaniem pożyczek, są zwolnione z opłat podatkowych w tej formie. Sprawdźmy, kiedy mamy obowiązek odprowadzić podatek, kto może być z niego zwolniony i jakie warunki musi spełnić, by to zwolnienie uzyskać.

Czym jest podatek od pożyczki?

Podatek od pożyczki to potoczna nazwa opłaty od czynności cywilnoprawnej, jaką jest spisanie umowy, a następnie podjęcie pożyczki. Obowiązek zapłacenia podatku od pożyczki pojawia się, gdy:

  1. umowa pożyczki dotyczy pieniędzy lub rzeczy znajdujących się na terytorium Polski,
  2. pożyczkodawca ma stałe miejsce zamieszkania lub siedzibę na terenie Polski i czynność cywilnoprawna (w tym przypadku podpisanie umowy pożyczkowej) miała miejsce w Polsce.

Umowa pożyczkowa to w świetle przepisów podobna kategoria, jak umowa darowizny, sprzedaży samochodu czy ustanowienia odpłatnego użytkowania. Jako taka podlega opodatkowaniu, a szczegóły w tej sprawie reguluje ustawa z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. z 2022 r., poz. 111, z późn. zm.).

Kto płaci podatek od pożyczki?

Podatek od pożyczki powinna odprowadzić osoba, która zaciągała zobowiązanie, czyli pożyczkobiorca. Jeśli umowa pożyczki była zawierana w obecności notariusza, wówczas to on powinien przejąć obowiązku pożyczkobiorcy i w jego w imieniu dopełnić wszelkich formalności oraz odprowadzić należny podatek

Kiedy trzeba zapłacić podatek od pożyczki?

Domyślnie każdy, kto zaciąga pożyczkę prywatną, powinien odprowadzić od niej podatek. Jednak ustawodawca przewidział kilka wyjątków, które wyłączają niektóre osoby spod konieczności opłacenia pełnej stawki podatku. Zgodnie z nimi z płacenia podatku są zwolnieni m.in. członkowie najbliższej rodziny, osoby pożyczające mniej niż 1000 zł lub wspólnicy (akcjonariusze) udzielający pożyczki spółce kapitałowej.

Jeśli nie jesteśmy zwolnieni z obowiązku płatności podatku, powinniśmy go uregulować w urzędzie skarbowym w ciągu 14 dni od otrzymania pożyczki.

Ile wynosi podatek od pożyczki prywatnej?

Wysokość podatku od pożyczki prywatnej jest regulowana przez ustawę o podatku od czynności cywilnoprawnych. W 2019 roku wprowadzono w niej znaczące zmiany, które m.in. obniżyły podatek od pożyczek z 2% do 0,5% wyliczanego od podstawy opodatkowania pożyczki. Odpowiednie zapisy dotyczące wysokości podatku od pożyczek możemy znaleźć w rozdz. 3 art. 7 wspomnianej ustawy.

Jak naliczany jest podatek od pożyczki w 2022 roku?

Naliczenie podatku od pożyczki nie jest skomplikowane. Jeśli mamy do opłacenia pełny podatek, to wystarczy obliczyć 0,5% z pożyczonej kwoty. Jeżeli pożyczyliśmy pieniądze od rodziny, a kwota przekracza 10 434 zł, czyli kwotę zwolnioną od podatku, wówczas musimy obliczyć 0,5% z nadwyżki tej kwoty.

Przykład: Pożyczamy 20 000 zł od swojej matki. Kwota zwolniona od podatku wynosi 10 434 zł, a więc opodatkowaniu podlega pozostałe 9566 zł. Ustawowe 0,5% podatku z tej kwoty wynosi 47,83 zł i tyle właśnie powinniśmy zadeklarować we wniosku PCC-3 i wpłacić na konto właściwego urzędu skarbowego.

Jak zapłacić podatek od pożyczki krok po kroku?

Jeśli jesteśmy pożyczkobiorcą, opłacenie podatku od pożyczki spoczywa na naszych barkach. Nie jest to trudne zadanie, powinniśmy jednak pamiętać o kilku podstawowych krokach. Są one następujące:

  • spisanie umowy pożyczkowej,
  • znalezienie urzędu skarbowego właściwego do naszego adresu zamieszkania lub pobytu,
  • obliczenie wysokości podatku zgodnie z obowiązującymi przepisami,
  • złożenie deklaracji PCC-3 we właściwym urzędzie skarbowym,
  • wpłacenie podatku w terminie 14 dni od powstania obowiązku podatkowego. Możemy to zrobić osobiście w kasie urzędu skarbowego lub poprzez przelew na konto bankowe.

Deklarację PCC-3 możemy złożyć na trzy sposoby:

  1. Przez internet – deklarację znajdziemy na Portalu Podatkowym na stronie podatki.gov.pl w zakładce PCC, SD. Możemy ją wypełnić w formie kreatora lub ściągnąć deklarację i wypełnioną przesłać przez bramkę w naszym kreatorze PDF. Deklarację możemy podpisać podpisem elektronicznym lub profilem zaufanym.
  2. Pocztą – deklarację możemy pobrać z Portalu Podatkowego (zakładka Formularze do druku). Następnie wypełnić, wydrukować i przesłać listem poleconym na adres urzędu skarbowego.
  3. Osobiście – odwiedzamy właściwy do naszego zamieszkania urząd skarbowy i na miejscu wypełniamy i składamy formularz PCC-3.

Jeśli umowę pożyczkową spisujemy notarialnie, wówczas nie mamy obowiązku składania deklaracji w urzędzie skarbowym ani wpłacania podatku, gdyż powinien to za nas zrobić notariusz.

Czy możliwe jest zwolnienie z podatku od pożyczki?

Tak, przepisy przewidują wyjątki w zakresie zwolnienia z podatku od pożyczki. Wszystkie możemy znaleźć w 4 rozdziale ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Najważniejsze z nich dotyczą:

  • stopnia pokrewieństwa między pożyczkodawcą a pożyczkobiorcą,
  • kwoty pożyczki,
  • charakteru podmiotu, który jest pożyczkodawcą.

Omówmy najważniejsze wyjątki, które dotyczą pożyczek prywatnych między rodziną i znajomymi.

Jakie są zasady zwolnienia z podatku przy pożyczce od rodziny?

Pożyczki w gronie najbliższej rodziny są w Polsce zjawiskiem powszechnym. Według badania przeprowadzonego w 2022 roku przez UCE Research i SYNO Poland 34,7% badanych udziela bliskim wsparcia finansowego w formie pożyczki. Przepisy wychodzą naprzeciw tej sytuacji i umożliwiają liczne wyjątki w zakresie odprowadzania podatków, jeśli pożyczamy pieniądze od bliskiej rodziny.

Zgodnie z art. 9 pkt 10 lit. b ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych od opłat podatkowych zwolnione są umowy pożyczki zawierane pomiędzy:

  • małżonkami,
  • zstępnymi (dzieci, wnuki, prawnuki, praprawnuki),
  • wstępnymi (rodzice, dziadkowie, pradziadkowie, prapradziadkowie),
  • rodzeństwem;
  • pasierbem, ojczymem i macochą.

Wymienione wyżej osoby należą do zerowej grupy podatkowej, która jest wydzielona na podstawie bliskości pokrewieństwa. Jeśli pożyczamy pieniądze od kogoś blisko z nami spokrewnionego nie zapłacimy podatku, o ile kwota wsparcia finansowego uzyskanego od najbliższej rodziny w ciągu 5 lat nie będzie wyższa niż 10 434 zł – pożyczki do tej kwoty są całkowicie zwolnione z podatku.

Takie pożyczki nie muszą być nigdzie zgłaszane ani nie musimy odprowadzać od nich podatku.

Gdy pożyczamy więcej, wówczas kwotę podatku policzymy od nadwyżki wobec kwoty uprawnionej do zwolnienia. Jeśli więc chcemy pożyczyć 11 000 zł, podatek zapłacimy od 566 zł, nie zaś od całej pożyczonej kwoty. W takim przypadku musimy pamiętać, żeby również:

  • udokumentować fakt otrzymania pieniędzy w określonej formie. Zgodnie z przepisami powinien być to dowód przekazania pieniędzy na konto bankowe, konto w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej (SKOK) lub za pomocą przekazu pocztowego;
  • złożyć deklarację w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych – zwolnienie z podatku nie jest automatyczne, musimy zgłosić fakt pożyczki do właściwego urzędu skarbowego w ciągu 14 dni od daty dokonania czynności.

Dokładne informacje na temat znajdziemy nie tylko w ustawie, ale także w broszurze “Zwolnienie z podatku pożyczki między członkami najbliższej rodziny” wydanej przez Ministerstwo Finansów.

Jakie są zasady zwolnienia z podatku przy pożyczce od znajomych?

Pożyczka od znajomych nie cieszy się takimi przywilejami, jak ta od bliskiej rodziny. Jeśli chcemy pożyczyć pieniądze od osób niespokrewnionych z nami, powinniśmy liczyć się z koniecznością zapłacenia podatku PCC, który wynosi 0,5% pożyczanej kwoty. Taka pożyczka podlega także obowiązkowi zgłoszenia do odpowiedniego urzędu skarbowego.

Wyjątkiem jest jednorazowa pożyczka do wysokości 1000 zł, która nie podlega opodatkowaniu ani konieczności zgłaszania jej do urzędu skarbowego. To prawo obowiązujące od 1 stycznia 2019 roku, wcześniej przepisy mówiły o możliwości pożyczenia 5000 zł w ciągu 3 lat bez konieczności zgłaszania tego do urzędu oraz odprowadzania podatku.

Na jakim druku rozliczyć podatek od pożyczki?

Podatek od pożyczki opłacamy w urzędzie skarbowym właściwym dla pożyczkobiorcy. Powinniśmy to zrobić za pomocą druku PCC-3, który jest uniwersalny dla osób płacących podatek od usług cywilnoprawnych (m.in. darowizny, pożyczki, sprzedaży czy umów dotyczących spółek). Znajdziemy na nim miejsce do wpisania takich danych, jak m.in.:

  • dane urzędu skarbowego, do którego kierujemy pismo;
  • dane identyfikacyjne, w tym nazwa i rodzaj podmiotu składającego deklarację. Będzie to zależne od tego, czy składamy deklarację jako osoba fizyczna, czy jako podmiot niebędący osobą fizyczną (np. spółka czy stowarzyszenie);
  • przedmiot opodatkowania, w przypadku pożyczki będzie to umowa;
  • obliczenie należnego podatku;
  • dodatkowe informacje oraz wymagane podpisy.

Deklarację możemy złożyć osobiście w siedzibie urzędu, przesłać listem poleconym lub elektronicznie za pomocą strony podatki.gov.pl.

Może się zdarzyć tak, że w umowie pożyczkowej znajdzie się więcej niż jeden pożyczkodawca. W takiej sytuacji można złożyć wspólną deklarację PCC-3, trzeba jednak w niej umieścić informację o pozostałych podatnikach w ramach formularzu PCC-3/A. Jeśli chcemy złożyć deklarację elektronicznie, informację PCC-3/A złożymy jako odrębny formularz.

W jaki sposób udokumentować zawarcie pożyczki?

Zawarcie pożyczki powinniśmy każdorazowo udokumentować, ponieważ nawet w przypadku zwolnienia z podatku, musimy złożyć w urzędzie skarbowym odpowiednią deklarację. Pożyczka może być udokumentowana na dwa sposoby:

  • stosowną umową zawierającą kwotę pożyczki oraz zasady jej udzielenia i spłaty, podpisaną przez obie strony;
  • aktem notarialnym.
  • Najważniejsze cele umowy pożyczki to:
  • udowodnienie, że doszło do zawarcia umowy,
  • potwierdzenie kto był pożyczkodawcą, a kto pożyczkobiorcą,
  • zapisanie kwoty pożyczki,
  • wyznaczenie terminu płatności i zasad zwrotu należności,
  • ustalenie wysokości odsetek i terminu ich płatności.

To wszystko pomoże nam nie tylko w ustaleniu wysokości podatku od pożyczki, ale przede wszystkim udowodnieniu, na co umówiliśmy się z drugą stroną – pożyczkodawcą lub pożyczkobiorcą. Mimo że najczęściej będziemy to dotyczyło kogoś z rodziny lub naszych bliskich znajomych, to jednak warto spisać najważniejsze ustalenia.

Będziemy mogli się do nich odwołać, jeśli sytuacja z jakiegoś powodu się skomplikuje (np. pożyczkobiorca przestanie spłacać swoje zobowiązanie). W umowie powinny się znaleźć takie informacje, jak:

  • dane pożyczkodawcy,
  • dane pożyczkobiorcy,
  • kwota pożyczki,
  • termin zwrotu lub terminy rat,
  • wysokość rat (jeśli rozbijamy spłatę na kilka części),
  • sposób przekazania pieniędzy – zarówno wypłacenia pożyczki, jak i jej zwrotu,
  • dodatkowe ustalenia, np. wysokość odsetek,
  • data sporządzenia umowy.

Warto jednak pamiętać, że brak umowy pisemnej nie świadczy, że pożyczka nie miała miejsca. Wówczas obowiązywać będzie umowa ustna, a dowodami może być np. przelew czy ustalenia pomiędzy stronami poświadczone pisemnie lub przez świadków.

Niestety w praktyce brak umowy może stanowić poważny problem w dochodzeniu swoich roszczeń. Może się tak stać w przypadku, gdy dane przez pożyczkobiorcę słowo nie zawsze wystarczające, a on sam przestanie spłacać pożyczkę.

Jeśli będziemy chcieli skorzystać ze zwolnienia podatkowego, urząd skarbowy może zażądać od nas przedstawienia dodatkowej dokumentacji pożyczki. Aby nie musieć płacić podatku, powinniśmy otrzymać pieniądze na jeden z trzech wymienianych przez urząd sposobów:

  • przelew na konto w banku,
  • przelew na rachunek w SKOK-u,
  • przekaz pocztowy.

Co grozi za brak zapłaty podatku od pożyczki?

Podatek od czynności prawnych nie ulega przedawnieniu, dlatego nie powinniśmy liczyć, że brak uiszczenia podatku “nam się upiecze”. Jeśli fiskus otrzyma informacje o pożyczce, od której powinniśmy byli odprowadzić podatek (np. w toku kontroli skarbowej), może naliczyć nam podwyższoną stawkę podatku.

Stanowi ona aż 20% pożyczonej kwoty, a więc czterdzieści razy więcej niż bazowy podatek od pożyczki. Dlatego nie warto uchylać się od opłacenia tej należności.

Istotne jest również to, że uregulowanie należności zawsze leży po stronie pożyczkobiorcy. Jeśli więc to my pożyczamy komuś pieniądze, nie musimy przejmować się kwestiami podatkowymi. Jeśli jednak jesteśmy stroną, która otrzymuje pieniądze w ramach pożyczki, powinniśmy pamiętać o zgłoszeniu tego faktu oraz uiszczeniu odpowiednich opłat podatkowych.

Warto także pamiętać, że warunkiem skorzystania ze zwolnienia z podatku jest przekazanie urzędowi skarbowemu informacji o pożyczce w ciągu 14 dni. Późniejsze zgłoszenie oznacza konieczność zapłacenia podatku według pełnej stawki.

 

Źródła:

  1. https://www.podatki.gov.pl/media/8317/broszura_mf_zwolnienie_z_podatku_pozyczki_miedzy_czlonkami_najblizszej_rodziny_2022_a4.pdf
  2. https://www.pit.pl/aktualnosci/ile-mozna-pozyczyc-od-rodziny-i-znajomych-zeby-nie-zaplacic-podatku-917903

Warto wiedzieć

  1. Umowę pożyczki powinniśmy zgłosić do urzędu skarbowego właściwego dla naszego adresu zamieszkania lub pobytu. Jeśli mamy wątpliwości, w którym urzędzie powinniśmy złożyć deklarację, możemy skorzystać z wyszukiwarki na stronie podatki.gov.pl lub e-pity.pl 
  2. W przypadku pożyczek do 10 434 zł do grona najbliższej rodziny włącza się także osoby należące do I grupy podatkowej. Dlatego pożyczki do wspomnianej wysokości, którą otrzymamy od teściów, zięcia czy synowej nie musimy zgłaszać do urzędu, ani nie podlega ona opodatkowaniu. 
  3. Niezgłoszenie pożyczki powyżej 10 434 zł lub niedotrzymanie ustawowego terminu 14 dni, może zostać ujawnione w trakcie kontroli podatkowej przeprowadzonej przez urząd skarbowy. Będzie to skutkować żądaniem zapłaty nawet 20% podatku od podstawy opodatkowania pożyczki. 
  4. W stosunku do pożyczek udzielonych od 27 października 2020 roku za zstępnych uważane są również osoby przebywające w rodzinach zastępczych, rodzinnym domu dziecka i placówce opiekuńczo-wychowawczej. Analogicznie za zstępnych uważane są osoby tworzące rodzinę zastępczą, prowadzące rodzinny dom dziecka lub pracujące z dziećmi w placówce opiekuńczo-wychowawczej. 
  5. Termin 14 dni na złożenie deklaracji podatkowej PCC-3 jest nieprzekraczalny. Oznacza to, że spóźnienie się, chociaż o jeden dzień, pozbawia nas prawa do zwolnienia z podatku. Nie istnieje również możliwość przywrócenia czy przedłużenia terminu na skorzystanie ze zwolnienia, niezależnie od powodu spóźnienia. 
Oceń artykuł
4.9

Komentarze:

Subscribe
Powiadom o
guest

0 komentarzy
najnowszy
najstarszy oceniany
Inline Feedbacks
View all comments