Poręczyciel – kim jest i kiedy się go ustanawia?

Poręczenie to szansa na uzyskanie kredytu lub pożyczki na bardziej atrakcyjnych warunkach niż standardowe. Sprawdź kim jest poręczyciel, jakie ma obowiązki oraz jak ustanowić poręczenie kredytu w praktyce.

Dodatkowe zabezpieczenie kredytu może pomóc Ci zaciągnąć wyższe zobowiązanie lub wynegocjować lepsze warunki kredytowe. Opcji jest kilka: gwarancja bankowa, cesja wierzytelności, zastaw, hipoteka, blokada środków na rachunku bakowym, ubezpieczenie kredytu czy poręczenie wekslowe lub osobiste regulowane przepisami prawa cywilnego. W niniejszym artykule skupimy się na tym ostatnim rodzaju poręczenia, kiedy do ustanowienia zabezpieczenia potrzebne jest oświadczenia poręczyciela.

Kim jest poręczyciel?

Poręczyciel (nazywany również gwarantem lub żyrantem) to osoba, która zobowiązuje się spłacić dług za dłużnika, kiedy ten nie wywiązuje się ze swojego obowiązku. Poręczenie to dodatkowa gwarancja dla banku, że udzielony kredyt zostanie spłacony: przez dłużnika głównego lub poręczyciela. Szczegółowe zasady odpowiedzialności gwaranta za dług powinny zostać określone umową.

Kto może zostać poręczycielem?

Chcesz zostać poręczycielem lub poszukujesz osoby, która poręczy Twój kredyt i zastanawiasz się, jakie warunki trzeba spełnić, aby bank zaakceptował kandydata na poręczyciela? W skrócie można powiedzieć, że właściwie tożsame z tymi stawianymi kredytobiorcy.

Wśród warunków formalnych, które musi spełniać poręczyciel zobowiązania, trzeba wymienić:

• pełną zdolność do czynności prawnych
• odpowiedni wiek – ukończone co najmniej 18 lat
• odpowiednio wysoką zdolność kredytową
• dobrą historię kredytową

Ocena zdolności kredytowej poręczyciela obejmuje zarówno weryfikację miesięcznych dochodów, źródła zatrudnienia, kosztów życia i wysokości posiadanych do spłaty innych zobowiązań (kredyty, pożyczki, debet w rachunku bankowym, posiadane karty kredytowe, a także inne poręczenie kredytu). Bank sprawdzi również dotychczasową historię kredytową poręczyciela w BIK.

Dopiero po przeprowadzeniu pełnej weryfikacji sytuacji finansowej, bank podejmie decyzję o akceptacji lub odrzuceniu żyranta. Jak widać ocena sytuacji finansowej poręczyciela wygląda podobnie, jak osoby wnioskującej o kredyt.

Bank za to pewnie nie zgodzi się, żeby gwarantem został Twój małżonek/małżonka, jeśli macie małżeńską wspólność majątkową. Rozdzielność majątkowa już powinna dać taką możliwość.

Jakie prawa i obowiązki ma poręczyciel kredytu?

Zacznijmy od obowiązków. Zgodnie z definicją w szczególności poręczyciel zobowiązuje się względem wierzyciela wykonać zobowiązanie dłużnika, jeśli ten uchyla się od swojego obowiązku.

Warto również wspomnieć o obowiązku informacyjnym. Mianowicie poręczyciel musi niezwłocznie zawiadomić dłużnika o dokonanej spłacie długu. Jeśli tego nie zrobi, a dłużnik swoje zobowiązanie wykona, wówczas poręczyciel straci możliwość żądania zwrotu kwoty, którą zapłacił na rzecz wierzyciela.

Oprócz obowiązków poręczyciel ma też sporo uprawnień, które w głównej mierze pozwalają mu monitorować poczynania dłużnika w zakresie regulacji poręczonego zobowiązania.

• Poręczyciel ma prawo do pełnej wiedzy o warunkach kredytowych (czyli kosztach kredytu, okresie spłaty czy terminach płatności rat) oraz sytuacji finansowej kredytobiorcy.
• Poręczyciel ma prawo do weryfikacji stanu zadłużenia i spłaty zobowiązania na każdym etapie spłaty. Co więcej, wierzyciel powinien niezwłocznie zawiadomić poręczyciela, o każdym opóźnieniu dłużnika w spłacie zobowiązania.
• W razie spłaty zaciągniętego zobowiązania przez poręczyciela (zamiast kredytobiorcy), ma on prawo do tzw. regresu czyli w praktyce możliwość odzyskania od dłużnika spłaconych kwot.
• Poręczycielowi przysługują wobec wierzyciela wszystkie zarzuty, które przysługują dłużnikowi – np. potrącenie wierzytelności (czyli umorzenie części długu odpowiadającej wysokości wierzytelności).

Decydując się na poręczenie kredytu warto korzystać ze swojego prawa do informacji i czuwać nad terminową spłatą zobowiązania przez dłużnika.

Jakie korzyści daje poręczenie kredytu?

Dodatkowe zabezpieczenie spłaty kredytu pod postacią poręczenia zmniejsza ryzyko kredytowe po stronie banku. Jednak zyski z ustanowienia poręczenia osiąga przede wszystkim kredytobiorca.

Szczegółowe rozwiązania w tym zakresie zależą od polityki banku i możliwości negocjacyjnych kredytobiorcy.

Natomiast po stronie poręczyciela pojawiają się przede wszystkim obowiązki i ryzyko, że zobowiązanie faktycznie trzeba będzie spłacić. Dodatkowo warto pamiętać, że każde poręczenie obniża zdolność kredytową poręczającego. W razie chęci zaciągnięcia kredytu na własne cele, będzie on mógł pożyczyć odpowiednio mniej.

W jaki sposób ustanowić poręczenie?

Poręczenie wymaga zawarcia umowy. To właśnie ten dokument powinien regulować szczegółowe zasady poręczenia oraz prawa i obowiązki poręczyciela. Dodatkowe wskazówki w tym zakresie daje kodeks cywilny.

Przepisy wymagają, żeby oświadczenie poręczyciela było złożone w formie pisemnej pod rygorem nieważności. W praktyce taki zapis oznacza, że zastosowanie innej formy – np. oświadczenie ustne, sprawi, że faktycznie do poręczania nie dojdzie.

Umowa poręczenia

Podpisując umowę poręczenia, poręczyciel zobowiązuje się względem wierzyciela do wykonania zobowiązania w razie, gdyby dłużnik uchylał się od tego obowiązku. Ogólną definicję ustawową trzeba skonkretyzować umową, w której powinny znaleźć się m.in. takie elementy jak:

• Kwota zobowiązania, którą poręcza żyrant – można zastosować różne konstrukcje – poręczenie może np. dotyczyć tylko kwoty głównej zobowiązania albo pełnej wysokości kredytu wraz ze wszystkim kosztami
• Termin płatności długu (harmonogram spłaty rat) oraz czas w jakim poręczenie obowiązuje
• Zasady spłaty długu przez poręczyciela – jeśli w umowie ta kwestia nie zostanie uregulowana, to w braku odmiennego zastrzeżenia przyjmuje się, że poręczyciel odpowiada za dług tak jak dłużnik solidarny. Oznacza to m.in., że wierzyciel czyli bank będzie mógł żądać spełnienia świadczenia od wszystkich zobowiązanych osób łącznie lub każdego z osobna. W umowie natomiast można wskazać, że obowiązek spłaty długu przez poręczyciela powstaje dopiero w momencie, kiedy dłużnik zaprzestanie spłaty rat.
• Dodatkowe obowiązki i zasady związane z komunikacją między stronami umowy.

Jak poręczenie kredytu wpływa na zdolność kredytową poręczyciela?

Każde posiadane zobowiązanie kredytowe wpływa na obniżenie zdolności kredytowej – poręczenie kredytu również. Choć udzielenie poręczenia nie oznacza automatycznie, że poręczyciel będzie zmuszony płacić raty kredytowe od początku spłaty zobowiązania, to jednak takie potencjalne ryzyko istnieje.

Sytuację poręczyciela można trochę porównać do sytuacji posiadacza karty kredytowej, który w czasie obowiązywania umowy, ma możliwość skorzystania z przyznanego limitu kredytowego. Bez względu na to czy korzysta z kraty kredytowej sporadycznie czy systematycznie, to bank oceniając jego zdolność kredytową weźmie pod uwagę pełną kwotę, którą potencjalnie można wykorzystać.

Kiedy umowa poręczenia wygasa?

Przypadek wygaśnięcia poręczenia szczegółowo opisują przepisy kodeksu cywilnego. Mianowicie zobowiązanie poręczyciela wygasa, jeśli strony nie określiły w umowie terminu płatności długu lub jego płatność zależy od wypowiedzenia, a poręczyciel po upływie sześciu miesięcy od daty poręczenia (a jeśli poręczył dług przyszły, od daty powstania długu) zażąda, aby wierzyciel wezwał dłużnika do zapłaty albo z najbliższym terminem dokonał wypowiedzenia, a wierzyciel nie zastosuje się do tego żądania.

Czy śmierć poręczyciela lub kredytobiorcy, również będzie wiązała się ze skutkiem wygaśnięcia poręczenia?

Poręczenie kredytu a śmierć kredytobiorcy

Śmierć kredytobiorcy nie oznacza, że dług wygasa. Wierzyciel może w takiej sytuacji domagać się spłaty zobowiązania zarówno od spadkobierców, jak i poręczyciela. Przy czym spadkobierca może odrzucić spadek i tym samym uchronić się od konieczności spłaty zobowiązania.

Niestety, ograniczenia odpowiedzialności spadkobiercy wynikające z prawa spadkowego nie obejmują poręczyciela. Rozwiązaniem, które może uchronić od konieczności spłaty pozostałego długu w takiej sytuacji, jest wcześniejsze ubezpieczenie kredytu na wypadek śmierci dłużnika.

Poręczenie kredytu a śmierć poręczyciela

Śmierć poręczyciela również nie oznacza wygaśnięcia umowy poręczenia. Odpowiedzialność z tytułu zawartej umowy poręczenia stanowi dług spadkowy czyli mówiąc wprost podlega dziedziczeniu.

Jeśli spadkobiercy poręczyciela spłacą zobowiązanie, wówczas przysługuje im (podobnie jak poręczycielowi) roszczenie regresowe względem dłużnika. Czyli w praktyce możliwość odzyskania poniesionych kwot.

Kiedy warto skorzystać z poręczenia kredytu?

Poręcznie kredytu może mieć sens zwłaszcza w przypadku młodych osób, które nie mają jeszcze wypracowanej odpowiedniej historii kredytowej lub ich zdolność kredytowa jest zbyt niska, choćby z uwagi na krótki okres zatrudnienia. W takim przypadku pomoc np. rodzica w zakresie poręczenia spłaty kredytu może być korzystna.

Ten sposób zabezpieczenia opłaci się również w każdym przypadku, kiedy pozwoli na wynegocjowanie lepszych niż standardowe warunków spłaty zobowiązania. Natomiast, jeśli poręczenie ma być rozwiązaniem w sytuacji zbyt niskiej do zaciągnięcia kredytu zdolności kredytowej, to lepiej znaleźć inny sposób na pozyskanie potrzebnych środków.

Źródła:

• https://rf.gov.pl/wp-content/uploads/2021/04/Poradnik-spadkowy-jak-uporzadkowac-sprawy-finansowe-na-wypadek-smierci..pdf
• https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu19640160093

Izabela Stachura-Adamczyk

[email protected]

Redaktor

Zawiłości prawne traktuje prawie jak zagadki kryminalne, które uwielbia rozwiązywać i rozkładać na czynniki pierwsze. Na co dzień poszukuje odpowiedzi, jak przygotować się do złożenia wniosku o kredyt lub pożyczkę w banku albo jak obniżyć koszty finansowania. Prywatnie jeździ na rowerze, czyta książki i gra, nie tylko w planszówki.

Zobacz inne wpisy tego autora