Co, jeśli bank upadnie, zbankrutuje? Kto wówczas odda Ci zgromadzone na koncie środki? Zadba o to Bankowy Fundusz Gwarancyjny, a w przypadku banków zarejestrowanych za granicą – jego lokalne odpowiedniki.
- Czym jest Bankowy Fundusz Gwarancyjny?
- Skąd Bankowy Fundusz Gwarancyjny ma środki?
- Co gwarantuje Bankowy Fundusz Gwarancyjny?
- Czy BFG ma środki na pokrycie wszystkich depozytów?
- Zagraniczne odpowiedniki Bankowego Funduszu Gwarancyjnego
- Estoński odpowiednik BFG
- Belgijski odpowiednik BFG
- Włoski odpowiednik BFG
- Dlaczego niektóre banki korzystają z zagranicznych odpowiedników BFG?
- Czy BFG chroni kredytobiorców?
- Czym jest Bankowy Fundusz Gwarancyjny? Podsumowanie
- Warto wiedzieć
Wpłacając swoje pieniądze na konto oszczędnościowe lub na rachunek lokaty terminowej zapewne zastanawiasz się, czy przekazane do banku środki są bezpieczne. W końcu w latach 1989 – 2016 upadły w Polsce 133 banki spółdzielcze (SKOK) i 6 banków komercyjnych. Aby zapewnić stabilność krajowego systemu finansowego powołano Bankowy Fundusz Gwarancyjny (BFG), którego celem jest również gwarantowanie depozytów bankowych.
Czym jest Bankowy Fundusz Gwarancyjny?
Bankowy Fundusz Gwarancyjny to państwowa instytucja gwarancyjna działająca na zasadzie ubezpieczyciela dla klientów banków. Wszystkie banki i SKOK-i w Polsce korzystają z gwarancji BFG i opłacają składki.
Głównym zadaniem Bankowego Funduszu Gwarancyjnego jest wypłacanie środków zgromadzonych przez klientów na rachunkach w przypadku niewypłacalności banku lub SKOK-u. Ze względu na względną stabilizację na rynku usług bankowych, sytuacja taka zdarza się aktualnie bardzo rzadko. W związku z tym BFG otrzymał dodatkową funkcję, jaką jest wsparcie banków zagrożonych upadkiem. Zapobieganie upadłości banków i SKOK-ów jest mniej kosztowne niż wypłacanie poszkodowanym klientom należących do nich środków.
Aktualnie BFG pełni więc potrójną rolę:
- Gromadzi informacje o kondycji finansowej banków, by odpowiednio szybko reagować na ryzyko bankructwa.
- Udziela wsparcia finansowego bankom zagrożonym bankructwem pod warunkiem wprowadzenia przez nie środków naprawczych.
- Wypłaca środki klientom banku lub SKOK-u, który okazał się niewypłacalny.
Ta ostatnia sytuacja dawno nie miała miejsca. Bankowy Fundusz Gwarancyjny pozostaje gwarantem wypłaty środków na taką ewentualność, ale działa w myśl zasady, że lepiej zapobiegać niż leczyć.
Skąd Bankowy Fundusz Gwarancyjny ma środki?
Banki i SKOKi są zobowiązane do odprowadzania składek na rzecz BFG. Dokonują płatności co kwartał. Potencjalnie mogą też pojawiać się inne źródła finansowania, takie jak wpływy z budżetu państwa, funduszy i programów naprawczych UE. Jeśli BFG udziela pożyczki bankowi zagrożonemu upadkiem, bank ten jest zobowiązany spłacić pożyczkę wraz z odsetkami po tym jak jego sytuacja się poprawi.
Głównym źródłem środków, którymi dysponuje BFG pozostają składki od podmiotów korzystających z gwarancji.
Co gwarantuje Bankowy Fundusz Gwarancyjny?
Bankowy Fundusz Gwarancyjny gwarantuje, że nawet w przypadku niewypłacalności banku, klienci odzyskają środki zgromadzone na kontach, lokatach i rachunkach inwestycyjnych. Gwarancją objęta jest kwota do 100 000 euro na osobę.
Jeśli więc jeden z klientów niewypłacalnego banku będzie mieć na koncie 120 000 euro w momencie ogłoszenia niewypłacalności (bankructwa) banku, to BFG wypłaci mu z tej kwoty 100 000 euro. O pozostałe 20 000 klient będzie mógł się ubiegać w postępowaniu cywilnoprawnym.
Gdyby klient miał na kontach w upadającym banku mniej niż 100 000 euro, otrzyma zwrot całej kwoty, jaką miał zgromadzoną. BFG w szczególnych przypadkach przewiduje również podwyższone gwarancje, których katalog znajduje się w tym miejscu.
Limit kwotowy dotyczy osoby (fizycznej), a nie rachunku. Dwie osoby mające wspólny rachunek bankowy (choćby małżonkowie) mają zagwarantowane wypłacenie swoich środków do 200 000 euro, natomiast posiadacz 7 różnych kont w danym banku, wciąż ma zagwarantowane jedynie 100 000 euro.
Gwarantowana kwota jest stosunkowo wysoka, nie była jednak od dłuższego czasu aktualizowana. Wynika to z faktu, że po ustabilizowaniu się sytuacji rynkowej w latach 90-tych ubiegłego wieku, banki upadają niezwykle rzadko.
Czy BFG ma środki na pokrycie wszystkich depozytów?
Środki, którymi dysponuje BFG wystarczyłyby na pokrycie mniej więcej 1-2% wszystkich depozytów w kraju. Kwoty zgromadzone przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny rosną i mają w przyszłości osiągnąć ponad 3%. Wydaje się to bardzo niewielka wartość, ale jest wystarczająca. Dlaczego?
- Banki, które upadają raczej nie mają zbyt wielu klientów – gdyby miały, mogłyby funkcjonować dalej.
- Na terenie Polski działa ok. 20 banków i drugie tyle SKOKów – upadek jednego z nich nie wykorzysta limitu zgromadzonych środków.
- Banki, które wpadają w kłopoty finansowe są przeważnie przejmowane przez konkurencję, a nie zamykane.
- W wyjątkowej sytuacji skarb państwa może dołożyć dodatkowe środki na BFG.
- Upadający bank posiada też aktywa w postaci udzielonych kredytów, które nawet w przypadku upadku banku są wykupywane przez konkurencję.
Bankowy Fundusz Gwarancyjny jest dostatecznie dobrą ochroną zgromadzonych środków. Działał sprawnie w czasie, gdy wiele SKOKów ogłaszało upadłość. Zachwiać nim mógłby jedynie upadek jednego z największych banków w kraju.
Zagraniczne odpowiedniki Bankowego Funduszu Gwarancyjnego
Większość krajów ma instytucje zbliżone do polskiego Bankowego Funduszu Gwarancyjnego. Wymaga tego pewność obrotu i rozliczeń międzybankowych. Listę funduszy gwarancyjnych w różnych krajach można sprawdzić na stronie BFG. W ramach UE można założyć, że gwarantują one wypłaty do 100 000 euro.
Estoński odpowiednik BFG
Tagadisfond jest estońskim odpowiednikiem BFG. Fundusz gwarancyjny powstał w 2002 roku i gwarantuje między innymi InBank działający na terenie Polski. Jest kontynuacją działającego od 1998 Hoiuste Tagamise Fondi (Depozytowego Funduszu Gwarancyjnego). Gwarantuje depozyty do 100 000 euro, podobnie jak polski BFG.
Belgijski odpowiednik BFG
Fonds de Protection des Dépôts et des Instruments Financiers (Fundusz Ochrony Depozytów i Instrumentów Finansowych) jest belgijskim odpowiednikiem BFG. Gwarantuje depozyty złożone w Aion Banku. Podobnie jak inne tego typu instytucje w UE, na wypadek upadku banku, gwarantuje wypłatę 100 000 euro.
Włoski odpowiednik BFG
Gwarantem wypłacalności włoskich banków jest Fondo Interbancario di Tutela dei Depositi. Instytucja ta działa od 1987 roku i podobnie jak polski odpowiednik, nie tylko gwarantuje wypłaty, ale też aktywnie zapobiega bankructwom, na dynamicznym włoskim rynku. Gwarantuje wypłaty depozytów do 100 000 euro. Z gwarancji tych korzysta między innymi BFF Bank S.p.A. Spółka Akcyjna Oddział w Polsce.
Dlaczego niektóre banki korzystają z zagranicznych odpowiedników BFG?
Banki i podobne instytucje korzystają z gwarancji w tych krajach, w których są zarejestrowane i posiadają oddziały. Banki, które mają fizyczne siedziby i oddziały w Polsce, muszą być tu zarejestrowane. W ramach traktatów UE i strefy Schengen możliwe jest jednak świadczenie usług bankowych online dla podmiotów z innych krajów UE.
Na zasadzie takich całkowicie internetowych banków działają w Polsce Aion Bank, BFF Bank i InBank. W praktyce użytkownik korzysta więc z aplikacji online, a nie typowego banku. Zgromadzone przez niego środki są jednak gwarantowane przez lokalne odpowiedniki BFG, które zobowiązane są chronić taką samą kwotę depozytu (100 000 euro).
Czy BFG chroni kredytobiorców?
Zgodnie z aktualnie obowiązującymi zasadami, BFG (i jego unijne odpowiedniki) powinien zwrócić kwotę zgromadzonego depozytu, nawet jeśli klient miałby w tym samym banku też kredyt. Przykładowo klient banku ma w nim oszczędności na 110 000 euro, ale zaciągnął w nim też 2 kredyty hipoteczne i łącznie ma do spłaty 150 000 euro.
Jeśli bank, który świadczył mu te usługi, ogłosi niewypłacalność, to:
- BFG wypłaci klientowi 100 000 euro.
- Klient będzie w dalszym ciągu spłacać swoje kredyty instytucji, która przejęła aktywa upadającego banku.
- Pozostałe 10 000 depozytu klient mógłby odzyskać w postępowaniu cywilnoprawnym, ale prawdopodobnie dojdzie do wzajemnej kasacji długów (nie otrzyma tej kwoty, ale jego zadłużenie kredytowe zmniejszy się o nią).
We wcześniejszych latach obowiązywała zasada wzajemnego anulowania długów, w myśl której powyższy przykładowy użytkownik nie odzyskałby oszczędności, a od razu miałby zmniejszoną kwotę kredytu. Obecne rozwiązanie jest korzystniejsze dla klientów banku, którzy mogą sami zdecydować, czy chcą wcześniej spłacić kredyt w upadającym banku.
Czym jest Bankowy Fundusz Gwarancyjny? Podsumowanie
Bankowy Fundusz Gwarancyjny i jego zagraniczne odpowiedniki gwarantują, że klient banku otrzyma zwrot powierzonych bankowy funduszy przynajmniej do kwoty 100 000 euro w przypadku niewypłacalności instytucji korzystającej z gwarancji. Wszystkie banki, SKOK-i i podobne instytucje korzystają z gwarancji BFG (lub jego odpowiedników) i opłacają składki „ubezpieczenia na wypadek upadłości”.
Warto wiedzieć
Banki i SKOK-i są zobowiązane do odprowadzania składek na rzecz BFG. To główne źródło środków, jakimi dysponuje BFG.
Głównym zadaniem Bankowego Funduszu Gwarancyjnego jest wypłacanie środków zgromadzonych przez klientów na rachunkach w przypadku niewypłacalności banku lub SKOK-u.
Kwota środków nieprzekraczająca równowartości w złotych 100 000 euro gwarantowana jest w całości przez BFG.
Tagadisfond jest estońskim odpowiednikiem BFG. Gwarantuje depozyty do 100 000 euro, podobnie jak polski BFG.
Jeśli BFG udziela pożyczki bankowi zagrożonemu upadkiem, bank ten jest zobowiązany spłacić pożyczkę wraz z odsetkami po tym jak jego sytuacja się poprawi.
FAQ – najczęściej zadawane pytania
Czy Bankowy Fundusz Gwarancyjny chroni środki na kontach firmowych?
Tak. BFG chroni środki zgromadzone przez firmy i instytucje, do kwoty 100 000 euro / osobę prawną.
Jakich depozytów nie chroni BFG?
Bankowy Fundusz Gwarancyjny nie chroni depozytów skarbu państwa, innych banków i instytucji finansowych.
Jak dowiedzieć się o upadłości banku?
W przypadku upadłości banku, jego klienci powinni otrzymać odpowiednie informacje, wraz z wyszczególnionymi możliwościami odzyskania środków.
Co ze środkami na rachunkach prowadzonych w walucie innej niż złoty polski?
Gwarancjami objęte są również środki finansowe, które zostały zgromadzone w walucie obcej. Trzeba jednak pamiętać, że w razie upadłości banku wypłata zostanie zrealizowana w złotych polskich.
Czy gwarancjami BFG objęte są również naliczone odsetki?
Tak, ale w ramach limitu kwoty gwarantowanej przez BFG. Dotyczy to środków zgromadzonych na rachunkach klienta wraz z odsetkami na dzień upadłości banku. Odsetki naliczane są według oprocentowania wynikającego z zawartych wcześniej umów.
Czy wspólnota majątkowa wpływa na wysokość gwarancji BFG?
Małżonkowie pozostający we wspólnocie majątkowej traktowani są jako niezależni deponenci, dlatego każde z nich może skorzystać z osobnej kwoty gwarancji przewidzianej na osobę.
