W poniższej publikacji skupię się na zagadnieniu związanym z bankructwem banku. W dalszej części wyjaśnię również, jaka jest różnica pomiędzy bankructwem a upadłością, gdyż często oba te wyrażenia są mylnie stosowane zamiennie. Odpowiem również na pytania związane z bezpieczeństwem środków pieniężnych w sytuacji, w której bank bankrutuje lub ogłasza upadłość oraz dlaczego Bankowy Fundusz Gwarancyjny jest tak istotny z punktu widzenia interesów konsumentów (klientów banku)?
- 1. Czym jest bankructwo banku?
- 2. Jakie mogą być przyczyny bankructwa banku?
- 3. Z jakimi skutkami mogą zmagać się klienci upadającego banku?
- 3.1. Co z lokatą w przypadku bankructwa banku?
- 3.2. Co z kredytem w przypadku bankructwa banku?
- 4. Czym jest i co zawiera dyrektywa o upadłości banków?
- 4.1. Jakie są cele Dyrektywy o upadłości banków?
- 5. Czy można zapobiec upadłości banku?
W praktyce bankructwo banku nie występuje dość często. Jest to wyjątkowa sytuacja, w której bank mając problemy finansowe nie jest w stanie dalej funkcjonować w obrocie finansowym. Dlatego też precyzyjnie i syntetycznie wyjaśnię przedmiotowe zagadnienia posługując się czytelnymi przykładami z życia codziennego.
Czym jest bankructwo banku?
W tym miejscu warto jest przywołać dwie definicje bankructwa banku oraz wskazać różnicę pomiędzy bankructwem banku a upadłością banku:
- Zgodnie z pierwszą z nich – bankructwo jest stanem, w którym wartość zobowiązań danego podmiotu jest wyższa niż wartość majątku dłużnika. W tej sytuacji przedsiębiorca nie znajduje się w posiadaniu żadnego majątku, a co za tym idzie, nie ma możliwości przeprowadzenia postępowania upadłościowego. Oznacza to stratę wszystkich wierzycieli firmy, a w dalszej kolejności – zamknięcie przedsiębiorstwa – tak Fedan Roman 2011 r.
- Zgodnie natomiast z drugą z nich – zjawisko bankructwa związane z kondycją finansową przedsiębiorstwa (w tym przypadku banku). Występuje ono w momencie, kiedy firma nie jest w stanie w dalszym ciągu prowadzić działalności bez wsparcia z zewnątrz, np. „umorzenia części długów i (lub) przesunięcia w terminie spłaty długów, zawarcia ugody z wierzycielami (bankami lub obligatariuszami) w zakresie restrukturyzacji długu (np. przez zamianę na akcje), dokapitalizowania lub przejęcia przedsiębiorstwa przez inne podmioty, pomocy państwa w formie, np. udzielenia gwarancji, umorzenia części zobowiązań cywilnoprawnych, (…) przejęcia zarządu i dokapitalizowania”. Oznacza to, że przedsiębiorstwo nie jest w stanie samodzielnie zapewnić sobie rentowności, wypłacalności, zyskowności, a także możliwości konkurowania z innymi podmiotami na rynku. Bankructwo jest więc zakończeniem działalności firmy, którego skutkiem jest nieefektywność – tak Rogowski Waldemar 2015 r.
- Od pojęcia bankructwa banku należy odróżnić pojęcie upadłości banku. Zarówno termin „bankructwo”, jak i „upadłość” są pojęciami ekonomicznymi, jednak traktowanie ich jako synonimy jest błędem. Utożsamianie ich można usprawiedliwić tylko w sytuacji upadłości zawinionej, natomiast nigdy w przypadku upadłości niezawinionej, czyli takiej, która nie podlega karze. Bankructwo bowiem jest terminem z zakresu ekonomii, a upadłość z zakresu prawa – tak Mioduchowska-Jaroszewicz Edyta, Szczepkowska Malwina 2016 r.
Na marginesie powyższego dodatkowo wyjaśniam (co jest niezwykle ważne), że banki w Polsce, mimo masowo przegrywania spraw frankowych, nie są obecnie zagrożone upadłością, co jest okolicznością, która wymaga szczególnego podkreślenia, gdyż może to budzić uzasadnione wątpliwości i powszechne obawy. Dodatkowo wydaje się, że po zamieszaniu np. z Getin Nobel Bank S.A., sektor bankowy w Polsce tym bardziej zabezpieczy się przed koniecznością ogłoszenia upadłości banków.
Jakie mogą być przyczyny bankructwa banku?
Przyczyny mogą być bardzo różne. Wyjaśniam, że do najczęstszych zaliczyć możemy:
- Sytuację, w której wartość rynkowa aktywów (aktywa banku) nie pokrywa się z wartością depozytów;
- Kryzys finansowy (kłopoty finansowe na szeroką skalę – globalną etc.);
- Załamanie cen aktywów (np. drastyczny spadek cen nieruchomości etc.);
- Działania polityk rządowych.
Z jakimi skutkami mogą zmagać się klienci upadającego banku?
Do przykładowych skutków zaliczyć możemy m.in.:
- Utrudniony kontakt z pracownikami banku (czasowy brak możliwości załatwienia sprawy w oddziale banku);
- Czasowo utrudniony dostęp do swoich środków pieniężnych zdeponowanych w upadającym banku;
- Przerwy techniczne i awarie systemów bankowości internetowych.
Uwaga!
Co z lokatą w przypadku bankructwa banku?
Bankowy Fundusz Gwarancyjny jest gwarantem tak przechowywanych przez nas środków pieniężnych. W przypadku upadłości banku, Bankowy Fundusz Gwarancyjny wypłaci nam środki pieniężne w ciągu 7 dni roboczych od momentu spełnienia warunków gwarancji. Wysokość gwarancji ograniczona jest do 100 000,00 euro (100 tys. euro).
Co z kredytem w przypadku bankructwa banku?
Przy upadłości banku, gdy mamy kredyt hipoteczny w dalszym ciągu musimy spłacać kredyt. Różnica polega na tym, że spłata dokonywana może być na inny rachunek bankowy. Taka umowa kredytowa cały czas obowiązuje i należy spłacać miesięczne raty wynikające z tejże umowy kredytu (istnienie obowiązku spłaty kredytu).
Czym jest i co zawiera dyrektywa o upadłości banków?
Dokładniej rzecz ujmując chodzi o Dyrektywę 2014/59/UE ustanawiająca przepisy regulujące prowadzenie działań naprawczych oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w odniesieniu do instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych.
Kryzys finansowy pokazał, że występuje znaczący niedobór odpowiednich instrumentów na szczeblu unijnym, umożliwiających skuteczne działanie względem instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych (instytucje) mających problemy finansowe lub będących na progu upadłości. Instrumenty te są niezbędne w szczególności po to, aby zapobiec niewypłacalności lub – gdy już dojdzie do stanu niewypłacalności – zminimalizować negatywne skutki poprzez utrzymanie ważnych funkcji systemowych danej instytucji.
Podczas kryzysu wyzwania te były jednym z głównych czynników, które zmuszały państwa członkowskie do ratowania instytucji z wykorzystaniem pieniędzy podatników. Celem wiarygodnych ram naprawy oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji jest zmniejszenie w jak największym stopniu konieczności takiego działania.
Jakie są cele Dyrektywy o upadłości banków?
Z uwagi na fakt, że po kryzysie finansowym w 2008 r. wiele państw członkowskich Unii Europejskiej (UE) było zmuszonych ratować banki ze środków publicznych (w drodze zastrzyków finansowych aplikowanych systemom bankowym), w Dyrektywie ustanowiono nowe przepisy dotyczące pomocy instytucjom finansowym przeżywającym trudności.
Dyrektywa ma na celu niedopuszczenie do wykorzystywania, w przypadkach kolejnych upadłości banków, mechanizmu „bailout”, który zakłada ratowanie banków z pieniędzy publicznych.
Ustanawia się w niej wspólne przepisy UE regulujące naprawę i restrukturyzację banków będących na progu upadłości.
Czy można zapobiec upadłości banku?
Jest to proces skomplikowany i trudny do skutecznego wdrożenia. Jednakże taka opcja co do zasady istnieje i jest możliwa do przeprocesowania. Właśnie jednym z rozwiązań jest należyte wdrażanie przepisów i procedur, które mają na celu zapobiegać niewypłacalności lub zminimalizować negatywne skutki poprzez utrzymanie ważnych funkcji systemowych danej instytucji (banku).
Źródła:
- Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/59/UE z dnia 15 maja 2014 r. ustanawiająca ramy na potrzeby prowadzenia działań naprawczych oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w odniesieniu do instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych oraz zmieniająca dyrektywę Rady 82/891/EWG i dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/24/WE, 2002/47/WE, 2004/25/WE, 2005/56/WE, 2007/36/WE, 2011/35/UE, 2012/30/UE i 2013/36/EU oraz rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1093/2010 i (UE) nr 648/2012;
- Ustawa z dnia 10 czerwca 2016 roku o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji (Dz. U. z 2024 r. poz. 487).
FAQ – najczęściej zadawane pytania
Czy w Polsce dochodziło do bankructw banków?
Tak. Spektakularnym przykładem takiego stanu rzeczy była upadłość SK Banku w Wołominie. Była to jedna z największych afer finansowych w Polsce (oczywiście obok tematu związanego z upadłością Getin Noble Banku, gdyż również upadłość Getin Noble Banku była szeroko komentowana w mediach).
Czym różni się upadłość banku od bankructwa banku?
To dwa różne pojęcia. Upadłość banku jest terminem prawnym, natomiast bankructwo banku jest terminem ekonomicznym. Nie należy ich ze sobą utożsamiać.
Na czym polega restrukturyzacja banku?
Restrukturyzacja banku ma miejsce wtedy, gdy bank jest zagrożony upadłością i nie widać perspektyw na rozwiązanie tych problemów za pomocą innych dostępnych i legalnych środków. Dodatkowo należy wskazać, że przeprowadza ją Bankowy Fundusz Gwarancyjny (BFG). Przeprowadza się ją w celu m.in.: utrzymania stabilności finansowej, w szczególności przez ochronę zaufania do sektora finansowego i zapewnienie dyscypliny rynkowej, ograniczenia zaangażowania funduszy publicznych lub prawdopodobieństwa ich zaangażowania wobec sektora finansowego, zapewnienia kontynuacji funkcji krytycznych realizowanych przez dany bank, ochrony deponentów i inwestorów objętych systemem rekompensat, ochrony środków powierzonych przez jego klientów.
Co się dzieje z pieniędzmi na koncie, gdy bank upada?
W takiej sytuacji Bankowy Fundusz Gwarancyjny wypłaca pieniądze klientów danego banku. Są one zatem bezpieczne. Należy podkreślić, że w pełnej wysokości gwarantowane są depozyty, których równowartość w złotych nie przekracza 100 000,00 euro.
Jaki jest najbezpieczniejszy bank w Polsce?
Na tak postawione pytanie nie da się udzielić jednoznacznej odpowiedzi. Do najbardziej bezpiecznych banków, które działają w Polsce zaliczyć możemy m.in.: BNP Paribas Bank Polska S.A., ING Bank Śląski S.A., PKO Bank Polski S.A. Są to banki, które mają rating na poziomie BBB oraz stabilną perspektywę.
Do jakiej kwoty w banku są bezpieczne?
W tym przypadku naczelną rolę odgrywa Bankowy Fundusz Gwarancyjny. Depozyty w bankach gwarantuje Bankowy Fundusz Gwarancyjny zgodnie z ustawą z dnia 10 czerwca 2016 roku o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji (Dz. U. z 2024 r. poz. 487). W pełnej wysokości gwarantowane są depozyty, których równowartość w złotych nie przekracza 100 000,00 euro.
