Ustanowenie rozdzielności majątkowej wiąże się najczęściej z podpisaniem intercyzy – zatem świadomą decyzją obu stron przyszłych lub obecnych małżonków. Intercyza oznacza, że każdy z małżonków w czasie trwania małżeństwa będzie budował swój majątek osobisty. Jednak przed podpisaniem umowy o rozdzielności majątkowej warto sprawdzić jak ona wpłynie na możliwość zaciągnięcia i spłaty zobowiązań finansowych, takich jak kredyt gotówkowy czy kredyt hipoteczny.
- Na czym polega rozdzielność majątkowa?
- Jak ustanowić rozdzielność majątkową?
- W jaki sposób rozdzielność majątkowa wpływa na kredyt gotówkowy?
- Indywidualny Kredyt gotówkowy a rozdzielność majątkowa
- Wspólny kredyt gotówkowy a rozdzielność majątkowa
- Jak rozdzielność majątkowa wpływa na spłatę kredytu gotówkowego?
- Czy rozdzielność majątkowa wpływa na zdolność kredytową małżonków?
- Jak złożyć wniosek o wspólny kredyt gotówkowy przy rozdzielności majątkowej?
- Kiedy przyda się rozdzielność majątkowa?
- Warto wiedzieć
Wspólność majątkowa (inaczej wspólność ustawowa), która powstaje z mocy ustawy z chwilą zawarcia małżeństwa, oznacza że majątek gromadzony w czasie trwania związku małżeńskiego jest wspólny (poza niewielkimi wyjątkami). Z drugiej strony małżonkowie ponoszą wspólną odpowiedzialność za zaciągnięte zobowiązania.
Przy rozdzielności majątkowej zasady się zmieniają: każda ze stron buduje przede wszystkim swój odrębny majątek indywidulny. Sprawdzamy w jaki sposób rozdzielność majątkowa wpłynie na możliwość zaciągnięcia kredytu gotówkowego, a później na jego spłatę i odpowiedzialność ze ewentualne opóźnienia w płatności.
Na czym polega rozdzielność majątkowa?
Rozdzielność majątkowa to ustrój majątkowy, który oznacza, że majątek każdego z małżonków nabyty w trakcie małżeństwa jest odrębny.
Rozdzielność majątkowa stanowi wyjątek od zasady wspólności majątkowej, która powstaje z mocy ustawy z chwilą zawarcia związku małżeńskiego i oznacza wspólne budowanie majątku, który obejmuje m.in.:
- wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków
- dochody uzyskiwane z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków
- środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków
- kwoty składek zaewidencjonowane na subkoncie w ZUS
- środki zgromadzone na koncie OPIE ( czyli Ogólnoeuropejskim Indywidualnym Produkcie Emerytalnym)
Pomimo obowiązywania wspólności majątkowej część składników należy do majątku osobistego każdego z małżonków. Zaliczamy do nich m.in.
- przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej (np. kupione wcześniej auto czy mieszkanie)
- przedmioty majątkowe nabyte już w czasie trwania związku małżeńskiego z tytułu darowizny, dziedziczenia lub zapisu (chyba, że spadkodawca lub darczyńca miał inną wolę w tym zakresie i wskazał, że darowizna dotyczy obojga małżonków)
- przedmioty, które służą do zaspokajania wyłącznych potrzeb jednego z małżonków (np. ubrania)
- prawa autorskie i prawa pokrewne
- przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego (np. kupno samochodu za pieniądze uzyskane ze sprzedaży mieszkania odziedziczonego w spadku)
W przypadku ustanowienia rozdzielności majątkowej, każdy z małżonków buduje swój własny majątek w oparciu o swoje dochody, inwestycje czy podejmowane decyzje finansowe.
Jak ustanowić rozdzielność majątkową?
W Polsce rozdzielność majątkowa w małżeństwie może zostać ustanowiona na dwa główne sposoby:
1. Za pomocą zgodnej woli obu stron w drodze umowy
Pierwszy krok do ustanowienia rozdzielności majątkowej to podjęcie wspólnej decyzji o podpisaniu tzw. intercyzy.
Do zawarcia intercyzy wymagane jest zgodne działanie obu stron. Podpisanie umowy o ustanowieniu rozdzielności majątkowej jest możliwe zarówno w trakcie trwania małżeństwa, jak i jeszcze przed jego zawarciem. Dla swojej ważności umowa intercyzy wymaga zachowania formy aktu notarialnego. Zatem dochowanie samej formy pisemnej nie wystarczy – podpisanie intercyzy musi odbyć się przy udziale notariusza.
Warunkiem ważności i mocy prawnej umowy o rozdzielności majątkowej jest forma jej zawarcia – przepisy wymagają zawarcia aktu notarialnego. Oczywiście do zawarcia umowy potrzebna jest również zgodna wola obu stron.
2. W drodze orzeczenia sądu:
Sąd może orzec rozdzielność majątkową na wniosek jednego z małżonków, jeśli działania drugiego małżonka zagrażają interesom rodziny lub np. kiedy postępowanie rozwodowe się przedłuża, a małżonkowie nie mogą dojść do porozumienia w zakresie zarządzania wspólnym majątkiem. Orzeczenie sądu w takiej sytuacji oznacza zniesienie wspólności majątkowej małżeńskiej
Warto wspomnieć, że rozdzielność majątkowa może powstać również z mocy prawa (art. 53 ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy) czyli w momencie zaistnienia określonej sytuacji bez udziału czyli woli małżonków. Z takim scenariuszem mamy do czynienia w razie:
- ubezwłasnowolnienia jednego z małżonków – uchylenie ubezwłasnowolnienia oznacza powrót do wspólności majątkowej małżeńskiej
- ogłoszenia upadłości jednego z małżonków – umorzenie, ukończenie lub uchylenie postępowania upadłościowego oznacza, że między małżonkami powstaje ustawowy ustrój majątkowy
Podczas obowiązywania rozdzielności majątkowej:
- każdy z małżonków może samodzielnie zarządzać swoim majątkiem.
- w przypadku rozwodu każdy z małżonków zachowuje swój majątek.
Zastanówmy się zatem, jak rozdzielność majątkowa wpłynie na możliwość zaciągania zobowiązań finansowych przez każdego z małżonków. Czy wymaga wspólnej decyzji lub zgody każdego z nich? Jak rozłoży się odpowiedzialność za powstały dług? Skupimy się na kredycie gotówkowym.
W jaki sposób rozdzielność majątkowa wpływa na kredyt gotówkowy?
Możliwość zaciągnięcia kredytu gotówkowego lub innego zobowiązania finansowego w banku standardowo wiąże się z badaniem zdolności kredytowej wnioskodawcy. Wypełniając wniosek o kredyt trzeba wskazać m.in.:
- stan cywilny
- oświadczenie w zakresie wspólności majątkowej lub rozdzielności majątkowej
- liczbę osób na utrzymaniu
- miesięczne koszty utrzymania gospodarstwa domowego
- wysokość dochodów małżonka (w przypadku wspólności majątkowej)
Dodatkowo dla kredytów o większej wartości banki wymagają również zgody współmałżonka na zaciągnięcie zobowiązania. Wysokość limitu powyżej którego taka zgoda będzie potrzebna, zależy od banku, od którego decydujesz się pożyczyć pieniądze. Limit, o którym mowa waha się w przedziale od 50.000 zł do 200.000 zł. Z reguły zobowiązanie na niższą kwotę uzyskasz bez zgody współmałżonka.
Zgoda współmałżonka na zaciągnięcie kredytu gotówkowego wymagana jest najczęściej od kwoty 50.000 zł i wyższej. Zobowiązanie poniżej określonego przez bank limitu uzyskasz bez zgody współmałżonka, pomimo tego, że w razie długu będzie on również zobowiązany do spłaty zobowiązania.
Procedura związana z wyrażeniem zgody na zaciągnięcie kredytu gotówkowego przez współmałżonka ma miejsce jedynie w przypadku, jeśli małżonkowie nie zawali intercyzy i ich majątek objęty jest wspólnością majątkową. Rozdzielność majątkowa zmienia zasady gry zarówno w zakresie wyrażenia zgody współmałżonka na zaciągnięcie zobowiązania, odpowiedzialności za powstały dług, jak i na zdolność kredytową małżonków. Przyjrzyjmy się bliżej dwóm przypadkom.
Indywidualny Kredyt gotówkowy a rozdzielność majątkowa
Rozdzielność majątkową można porównać do sytuacji osoby, która nie zawarła związku małżeńskiego. Zatem, podobnie jak singiel czy osoba będąca w związku partnerskim, każdy z małżonków może samodzielnie złożyć wniosek o kredyt gotówkowy w banku i bez względu na kwotę zobowiązania, które chce zaciągnąć, zgoda współmałżonka przy takiej czynności nie będzie potrzebna.
Bank udzieli kredytu gotówkowego w oparciu o sytuację finansową i zdolność kredytową tylko jednego małżonka, uwzględniając oczywiście ewentualne koszty związane z utrzymaniem dziecka.
Wspólny kredyt gotówkowy a rozdzielność majątkowa
Pomimo obowiązywania umowy o ustanowieniu rozdzielności majątkowej nic nie stoi na przeszkodzie, żeby małżonkowie zaciągali zobowiązania wspólnie. W takiej sytuacji pożyczenie pieniędzy w banku będzie wymagało wypełnienia i złożenia wspólnego wniosku o kredyt gotówkowy ze wskazaniem zarobków i wydatków każdego z małżonków. Bank podejmie decyzję o udzieleniu finansowania po zbadaniu zdolności kredytowej każdego z wnioskodawców. Mamy tu zatem sytuację podobną do złożenia wniosku przez dwie „obce” dla siebie osoby.
Decyzja o wspólnym złożeniu wniosku kredytowego mam miejsce najczęściej w przypadku chęci uzyskania większej kwoty kredytu dzięki wyższej łącznej zdolności kredytowej wnioskodawców. Wniosek o kredyt składany przez dwie osoby może mieć również sens, kiedy jeden małżonek ma zbyt niską zdolność kredytową do uzyskania zobowiązania w wymaganej wysokości samodzielnie, albo małżonkowie chcą przeznaczyć pożyczone pieniądze na wspólny cel.
Jak rozdzielność majątkowa wpływa na spłatę kredytu gotówkowego?
Spłatę kredytu przez małżonków mających odrębną wspólność majątkową trzeba rozpatrzyć dla dwóch przypadków: zaciągnięcia zobowiązania indywidualnie lub złożenia wspólnego wniosku.
Pierwszy scenariusz w praktyce oznacza, że za spłatę zobowiązania odpowiada ten małżonek, który samodzielnie złożył wniosek o kredyt. Przypomnijmy, że bank dla zaciągnięcia zobowiązania nie będzie wymagał zgody małżonka bez względu na kwotę kredytu. Współmałżonek nie musi mieć nawet wiedzy o zaciągniętym zobowiązaniu.
Natomiast złożenie wspólnego wniosku o kredyt oznacza, że małżonkowie ponoszą solidarną odpowiedzialność za spłatę zaciągniętego zobowiązania. Bank, w razie opóźnień płatności raty, może żądać spłaty kredytu od każdego z nich, nawet wówczas, jeśli po czasie dojdzie do rozstania małżonków. Ani separacja, ani rozwód nie zwalnia bowiem od konieczności spłaty wspólnie zaciągniętego kredytu.
Czy rozdzielność majątkowa wpływa na zdolność kredytową małżonków?
Rozdzielność majątkowa może pomóc, ale też utrudnić uzyskanie kredytu gotówkowego. Pozytywna lub negatywna decyzja kredytowa zależy zawsze od indywidualnej sytuacji kredytobiorcy i jego zdolności kredytowej. I w ten sposób należy patrzeć na zdolność kredytową małżonków, którzy podpisali intercyzę.
Przykład:
Pan Adam chce złożyć wniosek o kredyt gotówkowy w wysokości 40 000 zł. Jest zatrudniony na umowę o pracę na czas nieokreślony z wynagrodzeniem na poziomie 4500 zł brutto miesięcznie (zatem zarabia niewiele ponad wysokość minimalnego wynagrodzenia).
Jego dotychczasowa historia kredytowa zawiera epizody nieterminowej spłaty zobowiązania. Sporadycznie korzysta również z karty kredytowej z limitem w wysokości 2.500zł. Jego małżonka Jola zarabia 6.000 zł brutto miesięcznie i nie ma negatywnych wpisów w BIK.
Z uwagi na rozdzielność majątkową i niską samodzielną zdolność kredytową pan Adam może mieć problem z uzyskaniem kredytu. Z drugiej strony rozdzielność majątkowa ułatwi w takiej sytuacji zaciągnięcie samodzielnego zobowiązania pani Joli. Bowiem w tym przypadku jej zdolność kredytowa będzie wyższa. Pan Adam może zatem poprosić żonę o zaciągnięcie wspólnego kredytu gotówkowego. Wniosek kredytowy złożony w tej sytuacji wspólnie ułatwi zaciągnięcie zobowiązania.
Jak złożyć wniosek o wspólny kredyt gotówkowy przy rozdzielności majątkowej?
Każdy z małżonków może złożyć samodzielny wniosek o kredyt gotówkowy w banku. We wniosku należy zaznaczyć stan cywilny: żonaty, ale jednocześnie wskazać na istnienie rozdzielności majątkowej pomiędzy małżonkami. W takiej sytuacji bank oceni zdolność kredytową nie uwzględniając zarobków czy historii kredytowej drugiego małżonka.
Jak już wcześniej wspomnieliśmy możliwy jest również scenariusz złożenia wspólnego wniosku kredytowego. Wówczas bank oceni zdolność kredytową każdego małżonka osobno i być może dzięki temu wysokość wspólnego kredytu będzie wyższa.
Kiedy przyda się rozdzielność majątkowa?
Choć pierwsze spotkanie z instytucją rozdzielności majątkowej może rodzić pytanie o jej zasadność w momencie zawarcia związku małżeńskiego czyli przynajmniej w teorii chęci budowania wspólnej przyszłości, to jednak skorzystanie z tego rozwiązania może być przydatne.
Rozdzielność majątkowa w związku małżeńskim może pomóc w ochronie przed koniecznością spłaty długów małżonka, który prowadzi działalność gospodarczą i w związku z tym ponosi odpowiedzialność za zobowiązania powstałe z tego tytułu całym swoim majątkiem.
Izabela StachuraPodpisanie intercyzy może się również przydać, kiedy w momencie zawarcia małżeństwa sytuacja finansowa jednego z małżonków jest trudna i może rodzić kłopoty z tego tytułu dla majątku małżeńskiego w przyszłości. Uregulowanie spraw majątkowych małżonków na zasiądzie rozdzielności majątkowej może być również przejawem pragmatyzmu i chęci ograniczenia sporów dotyczących pieniędzy w przyszłości.
Warto pamiętać, że rozdzielność majątkowa nie ma wpływu na obowiązki alimentacyjne między małżonkami oraz na prawa i obowiązki związane z wychowywaniem dzieci.
Po śmierci jednego z małżonków, majątek, który do niego należał, wchodzi w skład spadku i jest dziedziczony zgodnie z przepisami o dziedziczeniu. Rozdzielność majątkowa nie wpływa na ustawowe prawa małżonka do dziedziczenia.
Źródła:
- https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu19640090059
Warto wiedzieć
- Powstanie ustroju wspólności majątkowej małżeńskiej następuje z mocy prawa z chwilą zawarcia związku małżeńskiego.
- Ustanowienie rozdzielności majątkowej wymaga podpisania tzw. intercyzy. Umowę majątkową małżeńską trzeba podpisać u notariusza.
- Za zobowiązania finansowe zaciągnięte samodzielnie, w czasie obowiązywania rozdzielności majątkowej, każdy z małżonków odpowiada samodzielnie.
- Za spłatę długu, który powstał przed zawarciem związku małżeńskiego, każdy z małżonków odpowiada indywidualnie.
- Zaciągnięcie kredytu gotówkowego w trakcie trwania związku małżeńskiego w razie istnienia odrębności majątkowej nie wymaga zgody współmałżonka (bez względu na kwotę kredytu).
FAQ – najczęściej zadawane pytania
Czy jeden z małżonków może wziąć kredyt bez zgody drugiego?
W razie istnienia rozdzielności majątkowej każdy z małżonków może wziąć kredyt bez zgody współmałżonka. Jeśli obowiązuje wspólnota majątkowa, zgoda małżonka na kredyt będzie konieczna dla zobowiązań powyżej kwoty wskazanej przez bank (np. od kwoty 50.000 zł wzwyż).
Czy bank widzi rozdzielność majątkową?
Składając wniosek kredytowy informujesz bank zarówno o swoim stanie cywilnym, jak i ewentualnej rozdzielności majątkowej. Są to informacje potrzebne do określenia Twojej zdolności kredytowej.
Czy będąc w małżeństwie można wziąć kredyt tylko dla siebie?
Przy rozdzielności majątkowej tak. W przypadku obowiązywania wspólnoty majątkowej nie. W takiej sytuacji brak podpisu drugiego małżonka pod umową nie oznacza, że odpowiedzialność za dług nie będzie go dotyczyć.
Co z kredytem przy rozdzielności majątkowej?
Przy rozdzielności majątkowej każdy z małżonków samodzielnie odpowiada za zaciągnięty dług. Nie musi pytać małżonka o to czy może takie zobowiązanie zaciągnąć, a bank nie będzie żądał wyrażenia zgody współmałżonka na kredyt.
Czy możliwe jest uzyskanie kredytu gotówkowego bez zgody współmałżonka?
Tak. Banki nie wymagają wyrażenia zgody przez drugiego małżonka przy kredycie gotówkowym na niewielką kwotę. Zgoda na kredyt w ogóle nie będzie wymagana w przypadku istnienia odrębności majątkowej pomiędzy małżonkami.
