Masz trudności ze spłatą długu? Być może liczysz na jego przedawnienie? Dowiedz się, czym jest przedawnienie długu i czy spowoduje, że nie będziesz już musiał spłacać zobowiązania. Wyjaśniamy również, kiedy do niego dochodzi oraz jak sprawdzić, czy dług jest przedawniony.
- 1. Czym jest przedawnienie długu?
- 2. Termin przedawnienia długu – kiedy dochodzi do przedawnienia?
- 3. Przedawnienie długów: przykładowe terminy przedawnienia
- 4. Przedawnienie długu: tylko wtedy, gdy wierzyciel o nim zapomni!
- 4.1. Z czym wiąże się przerwanie biegu przedawnienia długu?
- 5. Jak sprawdzić przedawnienie długu?
- 6. Czy istnieją długi, które nie ulegają przedawnieniu?
- 7. Warto wiedzieć:
Według danych Rejestru Dłużników BIG InfoMonitor i bazy informacji kredytowej BIK, kłopoty z regulowaniem należności w 2023 r. miało 2,7 mln Polaków. Samych dłużników przybyło od 2022 roku aż 20 tysięcy, a suma nieopłaconych zobowiązań wzrosła o 8,4%, przekraczając 83,6 mld zł. Średnia wysokość średniego zobowiązania jednego dłużnika wyniosła natomiast prawie 31 tys. zł. Nic więc dziwnego, że tak wiele osób upatruje w przedawnieniu długu szansy na wyjście z kłopotów. Należysz do tej grupy? Sprawdź, czy faktycznie przedawnienie oznacza brak konieczności regulowania zobowiązania.
Czym jest przedawnienie długu?
Przedawnienie długów można tłumaczyć jako ich przeterminowanie.
Co mówi prawo?
Definicja przedawnienia długów (które formalnie nazywa się przedawnieniem roszczeń) jest zawarta w Kodeksie cywilnym (art. 117):
§ 1. Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu.
§ 2. Po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia. Jednakże zrzeczenie się zarzutu przedawnienia przed upływem terminu jest nieważne.
§ 2(1). Po upływie terminu przedawnienia nie można domagać się zaspokojenia roszczenia przysługującego przeciwko konsumentowi.
W praktyce oznacza to, że po upływie czasu określonego w przepisach, możliwości dochodzenia roszczeń przez wierzyciela stają się bardzo ograniczone.
Masz dług, który uległ przedawnieniu? Nie oznacza to jego zniknięcia jak za dotknięciem czarodziejskiej różdżki. W teorii wierzyciel nie może już w tym przypadku domagać się od Ciebie spłaty należności, choć w praktyce jest to czasem możliwe, np. jeśli sprawa została już skierowana do sądu.
Ponadto wierzyciel nadal może Cię wpisać na listę dłużników, a informacja o niespłaconym długu będzie widniała w rejestrach, takich jak np. BIG czy BIK. Może to spowodować problemy z uzyskaniem kredytu, pożyczki, karty kredytowej itp. Banki bowiem nie są przychylne dłużnikom – nawet takim, którzy mają zobowiązania na niewielkie kwoty.
Przepisy dotyczące przedawnienia roszczeń zostały zaktualizowane w 2018 r. Zmieniono wówczas m.in. terminy przedawnienia – uległy one skróceniu.
Termin przedawnienia długu – kiedy dochodzi do przedawnienia?
Co mówi prawo?
Art. 118 Kodeksu cywilnego mówi, że:
Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi sześć lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – trzy lata. Jednakże koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata.
Oznacza to, że:
podstawowy termin przedawnienia wynosi 6 lat;
dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej termin przedawnienia wynosi 3 lata.
Ponadto z przepisów wynika, że jeżeli termin przedawnienia wynosi co najmniej 2 lata, koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego (czyli 31 grudnia). Jak to wygląda na przykładzie?
Przykład
Przedawnienie długów: przykładowe terminy przedawnienia
Cytowane wyżej przepisy wskazują również, że podane terminy przedawnienia obowiązują tylko w przypadku roszczeń, co do których nie stosuje się odrębnych przepisów. W praktyce istnieje wiele typów długów, których przedawnienie następuje szybciej niż w ciągu wskazanych 3 lub 6 lat. Jakie to długi?
Przedawnienie po roku: roszczenia z tytułu opłaty za jazdę bez ważnego biletu komunikacyjnego, umowy najmu, umowy użyczenia, umowy przedwstępnej lub odszkodowania za zagubioną przesyłkę.
Przedawnienie po dwóch latach: roszczenia z tytułu debetu na koncie bankowym, umowy sprzedaży, umowy o dzieło, umowy zlecenia oraz umów o świadczenie usług.
Przedawnienie po trzech latach: roszczenia z tytułu kredytu, pożyczki, karty kredytowej, świadczeń alimentacyjnych, usług telekomunikacyjnych, zadłużeń czynszowych, czesnego za studia (jedynie dla zaległości, które powstały po 1 października 2014 roku).
Przedawnienie po pięciu latach: roszczenia z tytułu zobowiązań podatkowych (np. podatek dochodowy). W przypadku roszczeń z tytułu zobowiązań podatkowych bieg przedawnienia długu rozpoczyna się od końca roku kalendarzowego, w którym minęła data wymagalności (a nie od dnia wymagalności roszczenia, jak w przypadku innych długów).
Uwaga!
W przypadku upływu odpowiedniego terminu dla konkretnej kategorii roszczeń następuje ich przedawnienie. Warto jednak wiedzieć, że odbywa się to tylko pod pewnymi warunkami!
Przedawnienie długu: tylko wtedy, gdy wierzyciel o nim zapomni!
Dług ulega przedawnieniu we wskazanym terminie tylko pod warunkiem, że wierzyciel o nim zapomni. W przepisach mowa jest bowiem również o sytuacji takiej jak przerwanie biegu przedawnienia.
Co mówi prawo?
Zgodnie z art. 123 Kodeksu cywilnego:
Bieg przedawnienia przerywa się:
1) przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia;
2) przez uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje.
Oznacza to, że każda czynność przed określonym organem realizowana przez wierzyciela w celu odzyskania długu przerywa bieg przedawnienia. Chodzi tu w szczególności o takie czynności jak:
każde działanie skierowane do sądu lub innego wyznaczonego organu – np. złożenie pozwu, złożenie wniosku o egzekucję komorniczą itp.;
zawarcie obustronnej ugody wraz z określeniem konkretnego terminu spłaty lub wysłanie wniosku o rozłożenie zadłużenia na raty (samo zawezwanie do próby ugodowej nie przerywa jednak biegu przedawniania, a jedynie go zawiesza, podobnie jak rozpoczęcie mediacji);
Przerwanie biegu przedawnienia ma również miejsce wtedy, gdy dłużnik uzna roszczenie. Jeśli więc np. spłacisz część długu, sam doprowadzisz do przerwania biegu przedawnienia.
Z czym wiąże się przerwanie biegu przedawnienia długu?
Co mówi prawo?
Artykuł 124 Kodeksu cywilnego mówi, że:
§ 1. Po każdym przerwaniu przedawnienia biegnie ono na nowo.
§ 2. W razie przerwania przedawnienia przez czynność w postępowaniu przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym przedawnienie nie biegnie na nowo, dopóki postępowanie to nie zostanie zakończone.
Tym samym przerwanie biegu przedawnienia długu wiąże się z tym, że bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się od nowa. Wówczas jest on liczony od ostatniej czynności powodującej przerwanie biegu przedawnienia. Ponadto w przypadku podjęcia czynności przed sądem lub innym wyznaczonym organem bieg przedawnienia długu rozpoczyna się na nowo dopiero po zakończeniu postępowania.
Co to znaczy w praktyce?
Pani Aneta ma niezapłacony mandat za jazdę bez ważnego biletu komunikacyjnego, dla którego termin przedawnienia wynosi rok. Termin płatności mandatu upłynął 20 listopada 2023 r., a zatem do przedawnienia powinno dojść 20 listopada 2024 r. W lutym 2024 r. przeciwko pani Anecie wpłynął jednak wniosek do sądu. W związku z tym pierwotny termin przedawnienia już nie obowiązuje. Dług będzie mógł przedawnić się dopiero po roku od zakończenia postępowania sądowego.
Jak sprawdzić przedawnienie długu?
Skąd wiadomo, czy nastąpiło przedawnienie roszczenia? Niestety nie ma łatwego sposobu, aby od razu to sprawdzić. Możesz jedynie samodzielnie kontrolować, kiedy dług stał się wymagalny (data wymagalności zaległego zobowiązania to po prostu jego ostateczny termin płatności) i ile czasu minęło od tego momentu. Musisz się jednak również upewnić, że bieg przedawnienia nie został przerwany.
Aby sprawdzić przedawnienie długu, najlepiej nie kontaktować z wierzycielem – możesz bowiem tym samym przypomnieć mu o należności i skłonić go do podjęcia czynności, które spowodują przerwanie biegu przedawnienia. Jeżeli masz problem z samodzielnym policzeniem, ile czasu minęło od chwili, gdy dług stał się wymagalny, pomocne mogą się okazać dane gromadzone w BIK (każdy może uzyskać wgląd do danych na temat własnych zobowiązań) lub dowolnym biurze informacji gospodarczej.
Czy istnieją długi, które nie ulegają przedawnieniu?
Warto również wiedzieć, że istnieją długi, które nigdy nie ulegają przedawnieniu, choć jest ich niewiele. Nie przedawniają się:
roszczenia z tytułu części kapitałowej kredytów hipotecznych,
roszczenia właścicieli rzeczy o zniesienie współwłasności rzeczy,
roszczenia wydobywcze (windykacyjne) wynikające z prawa własności nieruchomości,
roszczenie negatoryjne (o zaprzestanie naruszeń) wynikające z prawa własności nieruchomości,
roszczenia o naprawienie szkody jądrowej na konkretnej osobie.
Masz którykolwiek z tych długów? Nie ma co czekać na przedawnienie, ponieważ w tym przypadku nigdy do tego nie dojdzie.
Źródła:
- https://media.big.pl/informacje-prasowe/825227/raport-infodlug-rekordowy-wzrost-zadluzenia-polakow-inflacja-bardziej-zaszkodzila-polsce-wschodniej
- https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzu-dziennik-ustaw/kodeks-cywilny-16785996
Warto wiedzieć:
- Przedawnienie długu to inaczej jego „przeterminowanie”. Gdy do niego dochodzi, wierzyciel ma bardzo ograniczone możliwości odzyskania długu.
- W zależności od typu długu obowiązują różne terminy przedawnienia. Od 2018 r. podstawowy termin to 6 lat. Istnieje też kilka rodzajów długów, które nigdy nie ulegają przedawnieniu (np. roszczenia niemajątkowe).
- Przedawniony dług nie znika jednak tak po prostu. Jeśli nie uregulujesz swojego zobowiązania, będzie ono widniało w rejestrach i może Ci utrudnić np. wzięcie kredytu w przyszłości.
- Przedawnienie długu ma miejsce tylko wtedy, jeśli w określonym czasie nie dojdzie do przerwania biegu przedawnienia. Każda czynność skierowana do sądu mająca na celu odzyskanie długu prowadzi do przerwania biegu przedawnienia.
- Jeżeli wierzyciel domaga się o przedawnione należności, wystarczy go poinformować o przedawnieniu długu. W takim przypadku to wierzyciel musi udowodnić, że nie doszło do przedawnienia.
FAQ – najczęściej zadawane pytania
Po jakim czasie dochodzi do przedawnienia długu?
Podstawowy termin przedawnienia długu to 6 lat. Dla roszczeń z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej oraz oświadczeń okresowych są to 3 lata. Odrębne ustawy regulują również szczególne terminy przedawnienia dla konkretnych typów zobowiązań.
Czy długi przedawniają się automatycznie?
Tak, do przedawnienia długu dochodzi automatycznie po upływie terminu regulowanego przepisami. Złożenie wniosku o przedawnienie długu do sądu jest już niepotrzebne!
Czy komornik może egzekwować przedawniony dług?
Przedawnienie długu oznacza, że zmienia się on w tzw. zobowiązanie naturalne. Tym samym wierzyciel nie może korzystać do odzyskania należności z organów państwa, takich jak sąd czy komornik. Wciąż może się jednak domagać zapłaty na drodze pozasądowej. Jednocześnie informacje o zadłużeniu nadal mogą być przetwarzane przez bazy dłużników, a wierzyciel wciąż może domagać się zapłaty na drodze pozasądowej – samodzielnie lub z pomocą firmy windykacyjnej.
Czy dług u komornika ulega przedawnieniu?
Długi komornicze ulegają przedawnieniu po 6 latach. W praktyce jednak dochodzi do tego bardzo rzadko. Podejmowane przez komornika działania mogą bowiem przerywać bieg przedawnienia.
Czym jest przerwanie biegu przedawnienia?
Przerwanie biegu przedawnienia powoduje, że jest on liczony od nowa. Termin przedawnienia biegnie od nowa po każdym przerwaniu, a w przypadku postępowania przed sądem lub innym organem powołanym do rozpatrywania spraw tego rodzaju bieg rozpoczyna się dopiero po zakończeniu postepowania. Do przerwania biegu przedawnienia prowadzą wszystkie działania skierowane do sądu lub innego wyznaczonego organu mające na celu odzyskanie należności. Do przerwania biegu przedawnienia dochodzi również wtedy, gdy dłużnik uzna roszczenie, czyli np. spłaci część długu.
