Rodzaje kart płatniczych – jakie są rodzaje kart bankowych w Polsce?

Przeglądając strony banków, widzisz określenia takie jak karta płatnicza debetowa, kredytowa i charge i masz mętlik w głowie? Albo w sklepie internetowym jest komunikat, że przyjmują płatności kartą kredytową i nie wiesz, czy Twoja „zwykła” karta do konta przejdzie? Przyznajemy, jest wiele rodzajów kart bankowych i łatwo się pogubić, jeżeli ktoś nie zna różnicy miedzy nimi.

Jak wynika z badania Zwyczaje płatnicze a rozwój sieci akceptacji kart w Polsce ponad 80% Polaków w wieku od 18 do 39 lat posiada kartę debetową. Z kolei tylko jedna na cztery osoby w tym samym przedziale wiekowym ma kartę kredytową. Odsetek ten jest niższy w przypadku silversów – w wieku od 65 do 75 lat. Tylko 59% z nich dysponuje kartą debetową do konta, a kredytówkę ma jedna osoba na pięć.

Czym są karty płatnicze?

Karta płatnicza ma swoją definicję w ustawie z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych.

Pierwsze karty płatnicze pojawiły się w Polsce już w latach 60. XX wieku. Karty wydawane były przez zagraniczne banki, przez co dostępne były dla wąskiego grona obywateli. Ponadto w niewielu miejscach można było regulować nimi płatności. Ze względu na te ograniczenia, karty w tamtym okresie były bardzo mało popularne.

Obecnie niemal wszystkie karty to karty chipowe z układem elektronicznym do sczytywania danych.

Jakie są rodzaje kart płatniczych?

Wszystkie karty płatnicze służą, w dużym skrócie, do płacenia i wypłacania gotówki z bankomatów. Jednak ze względu na ich charakter prawny, możemy wyróżnić kilka ich rodzajów.

Wszystkie karty płatnicze, niezależnie od rodzaju, fizycznie wyglądają podobnie. Są plastikowe i mają format 85,60 × 53,98 mm. Co ciekawe – jednakowa wielkość kart nie wynika z umów między bankami i producentami portfeli. Format kart płatniczych reguluje międzynarodowa norma ISO / IEC 7810. Określa ona także standardy wielkościowe innych dokumentów, np. paszportów, praw jazdy.

Karty debetowe

Karta debetowa to najpopularniejsza karta płatnicza w Polsce. Jest to karta „do konta”, czyli ta, którą otrzymujemy wraz z otwarciem konta bankowego. Karta połączona jest z naszym rachunkiem i każda transakcja pomniejsza saldo konta. Oznacza to, że płacąc kartą debetową, płacisz własnymi środkami. Nie musisz obawiać się, że od płatności kartą zostaną naliczone odsetki czy prowizja. Pamiętaj jednak, że przy wypłacie kartą pieniędzy z bankomatu, może zostać pobrana opłata.

W większości banków karta debetowa podlega miesięcznej opłacie, ale można ją „wyzerować” pod warunkiem dokonania konkretnych aktywności.

Na przykład w Alior Bank S.A. karta debetowa do Konta Jakże Osobistego kosztuje 5 zł za miesiąc. Opłata nie zostanie naliczona, jeżeli użytkownik dokona transakcji bezgotówkowych kartą na kwotę co najmniej 300 zł w danym miesiącu.

Niektóre instytucje finansowe nie pobierają opłat za karty debetowe przypisane do kont dziecięcych, studenckich i od klientów typu VIP.

Karty kredytowe

Kartę kredytową otrzymasz na wniosek, jeśli posiadasz odpowiednią zdolność kredytową. Wraz z pozytywną decyzją kredytową instytucja finansowa ustali Ci limit karty kredytowej, czyli maksymalną dostępną wysokość środków. Karta kredytowa działa na zasadach takich jak kredyt, tzn. korzystasz z pożyczonych pieniędzy i musisz je oddać wraz z odsetkami.

Karty obciążeniowe

Karta obciążeniowa (zwana kartą charge) to rodzaj karty firmowej. Właściciel firmy lub jej pracownik otrzymuje kartę z dostępnym limitem. W ramach limitu może płacić nią w sklepach lub wypłacać gotówkę z bankomatu. Po zakończeniu okresu rozliczeniowego (zazwyczaj raz w miesiącu) z rachunku bankowego firmy pobierana są pieniądze do spłacenia wykorzystanego limitu.

Limit karty ustalany jest w oparciu o ocenę zdolności kredytowej przedsiębiorcy. Poza tym, osoba decyzyjna (np. właściciel firmy) ma możliwość dopasowania wysokości dostępnych środków do konkretnej karty. Na przykład pracownikom na stanowiskach menadżerskich przekaże kartę z limitem 10 000 zł miesięcznie, a innym – 5 000 zł. Karty płatnicze charge w praktyce najczęściej służą do opłacania obiadów z kontrahentami, robienia drobnych zakupów podczas wyjazdów służbowych itp.

Karty przedpłacone

Karta przedpłacona (prepaid) to karta, która wymaga wcześniejszego zasilenia środkami. Z pieniędzy możesz korzystać w dowolny sposób. To znaczy kartą prepaid da się zapłacić za zakupy w punktach stacjonarnych, w internecie i wypłacić gotówkę z bankomatu. Ten rodzaj kart jest popularny wśród rodziców dzieci i nastolatków. Mama lub tata młodego człowieka często dają mu kieszonkowe w formie karty z ustaloną kwotą. Dziecko ma dostęp do pieniędzy, a rodzic może sprawdzić w aplikacji, gdzie i jak środki zostały wydane.

Karta płatnicza prepaid to także dobry pomysł na prezent. Przypominamy, że podarowując komuś kartę prepaid, należy przekazać też numer PIN. Saldo karty można sprawdzić w każdym bankomacie (mogą obowiązywać za to opłaty), więc nie ma obowiązku mówić obdarowanej osobie, jaki jest limit karty.

Jak działa wirtualna karta płatnicza i czym się różni od plastikowej?

Wirtualne karty płatnicze to karty, które nie mają postaci materialnej, a są jedynie cyfrowym zapisem. Mimo wirtualnego charakteru posiadają takie same oznaczenia jak tradycyjne karty plastikowe. To znaczy mają:

• numer karty,
• kod CVV lub CVC (trzycyfrowy kod zabezpieczający),
• datę ważności,
• nazwę wydawcy (VISA lub Mastercard).

Plastikową kartę debetową możesz „przerobić” na kartę wirtualną, czyli posiadać tę samą kartę w dwóch postaciach: plastikowej i cyfrowej. Możesz też wyrobić oddzielną (z innym numerem) kartę wirtualną.

Wirtualne karty płatnicze podpina się do cyfrowego portfela (Google Pay lub Apple Pay) i wykorzystuje do przeprowadzania transakcji smartfonem lub zegarkiem. Po prostu przykładasz urządzenie do terminala w sklepie, a środki schodzą z konta bankowego do którego podpięta jest karta.

Oczywiście kartami wirtualnymi możesz też płacić w internecie. W niektórych bankach (np. w Revolucie) jest możliwość wygenerowania jednorazowej karty wirtualnej. Cechuje ją to, że po każdym skorzystaniu zmienia się jej numer. Zwiększa to bezpieczeństwo użytkowania, ponieważ wykradziony numer karty jest dla złodzieja bezużyteczny.

Obecnie niemal każdy rodzaj karty płatniczej (debetowa, kredytowa, prepaid) możesz przetransferować do postaci wirtualnej.

Czy kolor karty płatniczej ma znaczenie?

Z technologicznego puntu widzenia każda karta płatnicza (bez względu na kolor lub wzór) jest taka sama. To znaczy posiada takie sam rodzaj oznaczeń i zabezpieczeń, a limit środków na karcie wynika z charakteru karty (np. limit na karcie debetowej jest równy środkom na koncie bankowym) lub z umowy pomiędzy posiadaczem karty a instytucją finansową (tak jest w przypadku karty kredytowej).

W praktyce utarło się, że kolor karty definiuje poziom prestiżu. Przykładowo – karty gold i silver, czyli złote i srebrne zarezerwowane są dla klientów VIP. W niektórych bankach dostępne są karty wykonane z metalu. Nie zawsze oznacza to, że właściciel karty jest VIP-em. Np. w PKO BP metalowa karta kredytowa rzeczywiście jest dostępna tylko dla zamożnych osób, ale w Revolut metalową kartę debetową może mieć każdy, kto wybierze plan taryfowy Metal.

Coraz więcej banków oferuje też możliwość personalizacji karty. Możesz wybrać spośród dostępnych wzorów i kolorów lub wgrać swój własny projekt. Ten trend jest szczególnie zauważalny przy kartach podpinanych do rachunków dla dzieci i młodzieży.

Jakie dane znajdują się na karcie płatniczej?

Każda plastikowa karta płatnicza ma dwie strony: awers i rerwers. Awers to „przód” karty. Znajdziesz tam informacje takie jak:

• nazwę banku,
• numer karty,
• datę ważności karty (oznaczana jako valid thru),
• imię i nazwisko właściciela karty,
• chip (karty wydane kilkanaście lat temu mogą go nie posiadać, obecnie chip jest standardem),
• logo wydawcy (VISA lub Mastercard).

Natomiast na rewersie, czyli na tyle karty znajdują się:

• pasek magnetyczny,
• miejsce na podpis (niektóre karty go nie posiadają, tak jest np. w przypadku kart kredytowych i debetowych wydawanych przez PKO BP od 2022 r.),
• kod CVC lub CVV,
• krótka instrukcja, co zrobić w razie znalezienia karty (najczęściej informacja, aby skontaktować się pod podanym numerem infolinii).

Karta VISA czy Mastercard – podobieństwa i różnice

VISA i Mastercad to najpopularniejsi wydawcy kart płatniczych w Polsce i na świecie. Ich produkty są niemal identyczne – tzn. zarówno kartą jednego wydawcy, jak i drugiego zapłacisz w punktach stacjonarnych, w sieci i wypłacisz gotówkę z bankomatu.

Lista podobieństw pomiędzy kartami płatniczymi obu wystawców jest naprawdę długa. Każda z nich:

• jest przeznaczona do przeprowadzania transakcji bezgotówkowych – dzięki temu bez przeszkód zapłacisz w sklepach stacjonarnych i internetowych,
• umożliwia płatności zbliżeniowe – nie musisz wkładać karty do terminala,
• jest przygotowana do obsługiwania płatności mobilnych – wirtualną kartę bankową możesz podpiąć do telefonu pod warunkiem, że Twoje urządzenie obsługuje technologię NFC i jest włączona ta funkcja (standardowo niemal wszystkie w miarę nowoczesne smartfony wykorzystują NFC),
• pozwala skorzystać z procedury chargeback, czyli obciążenia zwrotnego – jeżeli uznasz, że towar opłacony kartą był niegodny z umową lub padniesz ofiarą oszustwa, w procedurze chargeback szybko odzyskasz pieniądze.

Istotna różnica pomiędzy kartami występuje przy transakcjach za granicą, a konkretnie przy przewalutowaniu. Walutą rozliczeniową Mastercard jest euro. Płacąc w lokalnej walucie najpierw kurs jest przeliczany na euro, w dopiero później na złotówki. Natomiast w przypadku karty VISA – transakcja od razu przeliczana jest na złotówki.

Pozostałe różnice pomiędzy kartami VISA i Mastercard dotyczą głównie dodatkowych usług i programów lojalnościowych, do których mogą przystąpić użytkownicy kart. VISA proponuje program VISA Benefit a Mastercad – Bezcenne Chwile. Oba polegają na tym, że płacąc daną kartą zbiera się punkty, które można wymienić na zniżki i nagrody u partnerów. Inny jest tylko mechanizm gromadzenia punktów i rodzaje prezentów.

Pozabankowe karty płatnicze – co oferuje rynek?

Pozabankowe karty płatnicze to karty wydawane nie przez banki, lecz przez inne instytucje płatnicze. Jest ich na rynku co najmniej kilkanaście. Prym wiodą pozabankowe karty debetowe, kredytowe i prepaid.

Karty debetowe posiadają m.in. w swoich ofertach fintechy takie jak:

• ZEN,
• WISE,
• Cinkciarz.

Zakładając konto w którejś z wymienionych firm otrzymujesz numer rachunku. Do rachunku możesz zamówić kartę płatniczą. Wszystko działa na ogólnie znanych zasadach – zasilasz konto i płacisz kartą (lub wypłacasz środki z bankomatu) do wysokości salda.

Natomiast o pozabankową kartę kredytową możesz ubiegać się w:

• Cardina (maksymalny limit do 3 000 zł),
• AXI (do 7 000 zł),
• Provident (do 10 000 zł).

Rzeczywisty limit karty ustalany jest indywidualnie na podstawie Twojej zdolności kredytowej. Aby otrzymać kartę, musisz mieć źródło stałego dochodu i dobrą historię kredytową. Wniosek o kartę kredytową złożysz przez internet.

Natomiast pozabankowa karta prepaid nazywa się Paysafecard. Kupisz ją w internecie, w kioskach, na stacjach benzynowych i w wielu popularnych sklepach (np. w Żabkach). Do zakupu nie potrzebujesz legitymować się dowodem tożsamości, więc Paysafecard pozwala na pełną anonimowość.

Ile kosztuje korzystanie z pozabankowej karty płatniczej?

Z reguły jest darmowe, tzn. płacąc 50 zł, otrzymujesz kartę na której masz do wykorzystania równowartość tej kwoty. Czasami pojawiają się nawet promocje (najczęściej w internecie) z bonusem – np. za 50 zł otrzymujesz kartę z nominałem 60 zł. Gdzie jest zatem haczyk? Od drugiego miesiąca posiadania karty Paysafecrad pobiera z salda opłatę 10 zł za każdy miesiąc. Od 13. miesiąca (jeżeli przez poprzednie dwanaście karta nie została użyta ani razu) opłata wzrasta do 20 zł miesięcznie.

Wobec tego Paysafecard opłaca się kupić tylko wtedy, kiedy masz konkretne zakupy na oku i spożytkujesz limit, zanim zostaną naliczone opłaty. Tradycyjna karta Paysafecard służy do płatności w internecie, ale możesz nią wypłacać środki z bankomatu lub płacić w sklepach stacjonarnych pod warunkiem, że zarejestrujesz konto i zawnioskujesz o wydanie Paysafecard w formie plastikowej.

Czy korzystanie z kart płatniczych jest bezpieczne?

Zasadniczo korzystanie z kart płatniczych, zarówno w internecie, jak i w sklepach stacjonarnych, jest bezpieczne. Karty zabezpieczone są w taki sposób, że wykradzenie danych jest naprawdę trudne. Ale bezpieczeństwo płatności nie zależy tylko od dostawcy kart płatniczych czy banku, ale i od nas.

Przestrzegaj wobec tego poniższych zasad:

• wybierz PIN, który jest trudny do odgadnięcia (niech to nie będzie zatem 1111, 1234 czy Twój rok urodzenia)
• nie podawaj PIN-u do karty osobom trzecim, nie noś też kartki z zapisanym numerem w portfelu z kartą (najlepiej naucz się PIN-u na pamięć),
• nie wchodź na podejrzane linki i strony, które nakazują Ci zapłacić za coś kartą (jeżeli dostaniesz e-maila lub SMS-a z prośbą o dopłacenia za jakąś usługę, upewnij się, że wiadomość rzeczywiście nadała zaufana firma).

Pamiętaj, że zawsze możesz skorzystać z procedury chargeback. Podstawą do skorzystania z obciążenia zwrotnego są:

• transakcje, których nie zatwierdziłeś (czyli w jakiś sposób ktoś dokonał zakupów kartą na Twój rachunek),
• sytuacje, w których nie otrzymałeś towaru lub sprzedawca nie wywiązał się z usługi (albo towar lub usługa były niezgodne z umową),
• sytuacje, kiedy z karty pobrano niewłaściwą sumę.

Procedura chargeback działa tylko przy płatności kartą VISA lub Mastercard. Nie skorzystasz z niej przy płatności np. BLIK-iem.

Czy kartę płatniczą można ubezpieczyć?

W przypadku kart kredytowych wiele banków oferuje ubezpieczenie. Szczegóły dotyczące zakresu polisy różnią w zależności od instytucji, ale większość obejmuje:

• utratę pracy,
• trwałą lub czasową niezdolność do pracy,
• śmierć ubezpieczonego.

Krótko mówiąc – ubezpieczenia karty kredytowej zadziała, gdy nastąpi zdarzenie uniemożliwiające właścicielowi karty spłatę zobowiązania.

Ile kosztuje korzystanie z karty płatniczej?

Karta płatnicza debetowa (przypisana do konta) wydawana jest za darmo. Jej obsługa może być bezwarunkowo bezpłatna lub bezpłatna pod warunkiem spełniania określonych wymogów. Takimi wymogami są najczęściej konieczność wykonania minimalnej liczby transakcji kartą lub na określoną kwotę. W przeciwnym wypadku bank pobierze za obsługę karty 5-10 zł.

W przypadku kart kredytowych sytuacja jest podobna. Banki nie pobierają za nią opłat lub rezygnują z nich, jeżeli spełnisz określone warunki.

Poniżej przykładowe wymagania, aby nie płacić za kartę kredytową.

• Karta kredytowa mBank S.A. – dokonanie w ciągu ostatnich 12 miesięcy transakcji bezgotówkowych za min. 12 000 zł.
• Karta kredytowa Santander Bank Polska S.A. – dokonanie w poprzednim miesiącu co najmniej 10 transakcji.
• Karta kredytowa Alior Bank S.A. – dokonanie transakcji bezgotówkowych (wyłączając przelewy) na co najmniej 600 zł w poprzednim miesiącu.

Pamiętaj, że przedstawiamy tutaj opłaty za obsługę karty kredytowej. Jeżeli używasz karty (tzn. płacisz nią w sklepach lub wypłacasz gotówkę z bankomatu), poniesiesz koszt odsetek i innych opłat przewidzianych umową.

Która karta płatnicza jest najlepsza?

Nie da się jednoznacznie odpowiedzieć, która karta płatnicza jest najlepsza. Wiele zależy od Twoich potrzeb. Jeżeli szukasz karty płatniczej do rachunku bankowego, zwróć uwagę nie tylko na samą kartę (i opłaty z nią związane), ale i parametry rachunku. Będziesz z niego prawdopodobnie korzystał na co dzień, więc dobrze by było, żeby prowadzenie konta było darmowe (lub jak najtańsze), a bank posiadał bankomaty i wpłatomaty w Twojej okolicy.

W przypadku kart kredytowych sugeruj się natomiast wysokością oprocentowania, RRSO i długością okresu bezodsetkowego. Zwróć uwagę na opłaty za utrzymanie karty, a jeżeli bank nie pobiera opłat po spełnieniu warunków, przemyśl czy są one dla Ciebie realne do wykonania.

Justyna Czerwińska

Redaktor

[email protected]

Autorka artykułów przede wszystkim o kontach bankowych i kredytach. Prześwietla produkty bankowe tłumacząc w prosty sposób ich zawiłości. Dba, aby nikt nie nabrał się na bankowy kruczek. Interesuje się także finansami firmowymi i tematami na styku pieniędzy i działalności gospodarczej, czyli podatkami, składkami i pozostałymi daninami.

Zobacz inne wpisy tego autora »

Komentarze:

Subscribe

Notify of

new follow-up commentsnew replies to my comments

Label

Imię*

E-mail

Δ

Label

Imię*

E-mail

Δ

0 Comments

Newest

Oldest Most Voted

Inline Feedbacks

View all comments