Wydaje się, że pandemia koronawirusa SARS-CoV-2 wyhamowała i coraz więcej państw zaczyna znosić ograniczenia. Rządy praktycznie każdego dnia aktualizują pakiety antykryzysowe, które mają ratować gospodarki na całym świecie. Czy polska Tarcza Antykryzysowa może się równać z innymi pakietami wsparcia? Porównajmy.
- Polska — Tarcza Antykryzysowa i Finansowa
- Stany Zjednoczone — „mamuci” pakiet antykryzysowy
- Japonia — plan stymulacyjny, który robi wrażenie
- Włochy — pakiet antykryzysowy o sile ognia
- Niemcy — plan stabilizacji największej gospodarki Europy
- Wielka Brytania — podatki na wakacjach
- Francja — pożyczki gwarantowane
- Hiszpania — państwo i prywatny biznes pomagają razem
- Australia — nie tylko przedsiębiorcy
- Kanada — nawet studenci skorzystają
- Szwajcaria — firmy, pożyczajcie
- Austria — siła młodości
- Czechy — aby Praga znów wypełniła się turystami
- Brazylia — a jednak epidemia
- Węgry — elastyczne ratowanie gospodarki
- Portugalia — nie zapomnijmy o najbiedniejszych
- Norwegia — skromnie, bo powoli wracamy do życia
- Meksyk — ale meksyk!
- Wielkość tarczy a PKB w poszczególnych państwach
- Ratujemy gospodarki, ale PKB i tak spadnie
- Wsparcie gospodarki w czasie pandemii — podsumowanie
- Polska z tarczą, czy na tarczy?
— Nie ma niekorzystnych zapisów w Tarczy Antykryzysowej — powiedział premier Mateusz Morawiecki podczas konferencji prasowej 29 kwietnia 2020 roku. — Jest to pakiet solidarnościowy, który można porównać do łodzi, na której wszyscy płyniemy po wzburzonym oceanie. Państwo przeznaczyło znaczą ilość pieniędzy, abyśmy wszyscy jak najbezpieczniej przepłynęli ten ocean — dodał premier.
Czy polska Tarcza Antykryzysowa to właśnie taka solidna łódź, jak przekonuje premier? Czy porównując ją z pakietami antykryzysowymi z innych państw, okaże się, że płyniemy tratwą? Sprawdźmy.
Polska — Tarcza Antykryzysowa i Finansowa
Całkowita wartość wsparcia w ramach Tarczy Antykryzysowej to 312 mld zł. Co się składa na tę kwotę?
- Gotówkowy komponent rządowy o wartości ok. 67 mld (2,9% PKB). Składają się na niego wydatki budżetu państwa, ZUS i funduszy celowych.
- Płynnościowy komponent rządowy o wartości ok. 75,5 mld zł (3,3% PKB). Składają się na niego: wakacje kredytowe i odroczone daniny, a także finansowanie płynnościowe w postaci kredytów i kapitału głównie z wykorzystaniem instrumentów finansowych Grupy Polskiego Funduszu Rozwoju (PFR, BGK, KUKE, ARP).
- Pakiet płynnościowy NBP o wartości ok. 70 mld zł, który zapewni niezbędną płynność i warunki kredytowe.
- Tarcza Finansowa (100 mld zł) — to program wsparcia obsługiwany przez Polski Fundusz rozwoju; skierowany jest do mikrofirm (zatrudniających co najmniej 1 pracownika) oraz małych, średnich i dużych przedsiębiorstw (w sumie do ok. około 670 tys. polskich przedsiębiorców).
Filary Tarczy Antykryzysowej:
- Bezpieczeństwo pracowników
Ochrona miejsc pracy polskich pracowników. Rozwiązania umożliwiające pracodawcom zachowanie etatów.
- Finansowanie przedsiębiorstw
Instrumenty, które mają pomóc przedsiębiorcom przetrwać czas po koronawirusie.
- Ochrona zdrowia
Dofinansowanie służby zdrowia — zwłaszcza obszarów, które są na pierwszej linii frontu walki z koronawirusem.
- Wzmocnienie systemu finansowego
Uruchomienie specjalistycznych, targetowanych instrumentów dla rynku finansowego, które mają chronić ten sektor.
- Program inwestycji publicznych
Stworzenie Funduszu Inwestycji Publicznych, który ma dać impuls rozwojowy i wpłynąć pozytywnie na małych i średnich przedsiębiorców. Nowe zamówienia publiczne będą wspierać polskie firmy działające w takich obszarach: infrastruktura, modernizacja szkół i szpitali, transformacja energetyczna, cyfryzacja, biotechnologia i farmacja, polityka ochrony środowiska.
Oficjalnie to trzecia wersja polskiej Tarczy Antykryzysowej. W chwili pisania tekstu jej założenia były aktualne, co nie znaczy, że już się nie zmienią. Wszystkie zmiany powinny pojawić się tu: Portal Gov.pl — Tarcza Antykryzysowa.
Stany Zjednoczone — „mamuci” pakiet antykryzysowy
Główne założenia pakietu pomocowego:
- 500 mld dol. — pomoc branżom znajdującym się w trudnej sytuacji;
- 350 mld dol. — pożyczki dla małych firm;
- 250 mld dol. — pomoc dla bezrobotnych;
- 100 mld dol. — pomoc dla szpitali;
- 1200 dol. — jednorazowe wsparcie dla każdego Amerykanina zarabiającego mniej niż 75 tys. dol. rocznie.
Japonia — plan stymulacyjny, który robi wrażenie
Główne założenia pakietu pomocowego:
- 6 bln jenów (ok. 230 mld zł) na wypłaty gotówkowe dla gospodarstw domowych i małych przedsiębiorstw;
- 26 bln jenów (ok. 1 bln zł) na umożliwienie odroczenia płatności tytułem zabezpieczeń społecznych i podatków;
- 300 tys. jenów (ok. 11,6 tys. zł) — dla rodzin, które w ciągu jednego miesiąca od lutego do czerwca utracą dochód;
- do 2 mln jenów (ok. 78 tys. zł) — granty dla małych i średnich przedsiębiorstw, w przypadku, gdy przychód spadł więcej niż o połowę;
- do 1 mln jenów (ok. 39 tys. zł) — granty dla samozatrudnionych, w przypadku, gdy przychód spadł więcej niż o połowę;
- kredyty bezodsetkowe oraz roczne zwolnienia podatkowe.
Włochy — pakiet antykryzysowy o sile ognia
Główne założenia pakietu pomocowego:
- dekret „Cura Italia” (Uzdrowić Włochy) oprócz bonów żywnościowych, wydłużenia urlopów wychowawczych czy zwolnienia z płacenia składek zdrowotnych, zawiera również szereg ulg dla małych i średnich przedsiębiorców, którzy masowo bankrutują;
- zapewnienie płynności finansowej włoskim firmom pogrążonym w kryzysie — 200 mld euro (ok. 912 mld zł) na wsparcie rynku wewnętrznego i 200 mld euro na wzmocnienie eksportu.
Niemcy — plan stabilizacji największej gospodarki Europy
Główne założenia pakietu pomocowego:
- Fundusz Stabilizacji Gospodarczej o wartości 600 mld euro (ok. 2,7 bln zł) dla przedsiębiorstw, które zatrudniają co najmniej 250 pracowników;
- 50 mld euro (ok. 230 mld zł) przeznaczono na bezzwrotne dotacje i nieoprocentowane pożyczki;
- od 9 do 15 tys. euro (ok. 40-68 tys. zł) mogą otrzymać małe firmy zatrudniające do 10 pracowników;
- wszystkie firmy otrzymały ulgi podatkowe;
- 185 euro miesięcznie (ok. 840 zł) mogą otrzymać rodziny o najniższych dochodach.
Wielka Brytania — podatki na wakacjach
Główne założenia pakietu pomocowego:
- wakacje podatkowe na wszystkie firmy z sektora hotelarsko-gastronomicznego;
- dotacje od 10 do 25 tys. funtów (od ok. 51 do ok. 130 tys. zł) dla małych firm;
- rząd finansuje 80% pensji (do kwoty 2500 funtów) przez trzy miesiące od pierwszego marca;
- wstrzymano pobieranie podatku VAT do czerwca;
- wydłużono z 6 do 12 miesięcy okres nieoprocentowanych pożyczek dla firm.
Francja — pożyczki gwarantowane
Główne założenia pakietu pomocowego:
- rząd gwarantuje pożyczki o wartości 300 mld euro (ok. 1,3 bln zł) dla firm,
- 45 mld euro (ok. 200 mld zł) w ramach środków kryzysowych dla krajowych firm.
Hiszpania — państwo i prywatny biznes pomagają razem
Główne założenia pakietu pomocowego:
- 117 mld euro ma pochodzić od państwa, a resztę dołoży prywatny biznes,
- gwarancje pożyczkowe, niskooprocentowane pożyczki, wsparcie dla firm i osób zagrożonych z powodu epidemii;
- zawieszenie spłaty niektórych kredytów do zakończenia epidemii.
Australia — nie tylko przedsiębiorcy
Główne założenia pakietu pomocowego:
- 550 dol. australijskich (1,4 tys. zł) — dodatek do zasiłku dla dla bezrobotnych;
- 1500 dol. australijskich (3800 tys. zł) dodatku do dwutygodniówki pracowników;
- dofinansowania dla firm, które straciły przez epidemię co najmniej 30% przychodów (przy obrotach poniżej 1 mld dol. australijskich) oraz 50% (przy obrotach powyżej 1 mld dol. australijskich).
Kanada — nawet studenci skorzystają
Główne założenia pakietu pomocowego:
- odroczenia podatkowe oraz wsparcie bezpośrednie dla firm i pracowników;
- pieniądze dla osób, które straciły pracę na skutek epidemii;
- większe wsparcie dla rodziców wychowujących dzieci;
- zamrożenie na pół roku konieczności spłaty pożyczek studenckich.
Szwajcaria — firmy, pożyczajcie
Główne założenia pakietu pomocowego:
- 20 mld franków (ok. 86 mld zł) — gwarancje pożyczkowe dla firm — przedsiębiorstwa będą mogły wziąć pożyczki w wysokości do 10% swoich przychodów, ale maksymalnie do 20 mln franków;
- wprowadzono mechanizm kompensacji „utraconych płac” — państwo pokrywa 80% utraconej pensji w przypadku pracowników, którzy z powodu epidemii muszą pracować mniej godzin (pomoc obejmuje również samozatrudnionych).
Austria — siła młodości
Główne założenia pakietu pomocowego:
- 4 mld euro (18,3 mld zł) — pomoc dla przedsiębiorstw;
- 9 mld euro (41 mld zł) — gwarancje finansowe;
- 15 mld euro (68,5 mld zł) — pomoc kryzysowa;
- 10 mld euro (45,7 mld zł) — zwolnienia z podatków.
Czechy — aby Praga znów wypełniła się turystami
Główne założenia pakietu pomocowego:
- 100 mld koron (ok. 16,7 mld zł) — wsparcie pensji pracowników na kwarantannie (do 60%) oraz pokrycie kosztów pracy przedsiębiorstw (do 80%), które zostały zamknięte przez epidemię;
- 25 tys. koron (ok. 4000 zł) wsparcie dla samozatrudnionych;
- zwolnienia podatkowe i zwolnienia na 6 miesięcy ze składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne dla samozatrudnionych.
Brazylia — a jednak epidemia
Główne założenia pakietu pomocowego:
- firmy będą mogły zredukować czas pracy i wynagrodzenia do 70% przez 3 miesiące, a państwo będzie w części pokrywać straty pracowników.
Węgry — elastyczne ratowanie gospodarki
Główne założenia pakietu pomocowego:
- węgierski rząd zdecydował, że zasady zatrudniania zostaną uelastycznione — tak, aby pracodawca i pracownik mogli łatwiej osiągnąć porozumienie;
- zawieszenie obowiązku spłaty kredytów do końca 2020 roku dla osób fizycznych i firm, a także zawieszony obowiązek odprowadzania składki przez pracodawców w najbardziej dotkniętych przez pandemię koronawirusa sektorach, czyli turystyce, kulturze, rozrywce, transporcie osobowym i sporcie.
Portugalia — nie zapomnijmy o najbiedniejszych
Główne założenia pakietu pomocowego:
- 6,2 mld euro (ok. 28 mld zł) — wsparcie pracodawców i pracowników (dofinansowania i zwolnienia podatkowe);
- 1 mld euro (4,5 mld zł) — pomoc dla urlopowanych pracowników;
- 2 mld euro (9 mld zł) — tanie linie kredytowe dla najmniejszych przedsiębiorstw;
- Socjalny Plan Ratunkowy — pakiet ułatwień dla osób borykających się z biedą czy bezrobociem.
Norwegia — skromnie, bo powoli wracamy do życia
Główne założenia pakietu pomocowego:
- tanie pożyczki dla małych i średnich firm;
- duże przedsiębiorstwa w branżach dotkniętych skutkami epidemii mogą liczyć na niższe podatki lub inne państwowe wsparcie.
Meksyk — ale meksyk!
Główne założenia pakietu pomocowego:
- prezydent Meksyku Andres Manuel Lopez Obrador twierdzi, że państwo nie potrzebuje wielkiego pakietu pomocowego, bo wystarczy rozszerzyć istniejące programy wspierające najuboższych i firmy.
Wielkość tarczy a PKB w poszczególnych państwach
Wartość oferowanej pomocy w relacji do Produktu Krajowego Brutto (PKB) analizowanych państw prezentuje poniższy wykres. W tej kategorii Polska wraz z Hiszpanią zajęły piątą pozycję. Najwyższy wymiar pomocy w stosunku do PKB zaoferowały Włochy. Stawkę zamyka Meksyk, który nie zdecydował się na wdrożenie odrębnego pakietu pomocowego.
Ratujemy gospodarki, ale PKB i tak spadnie
Analitycy Bloomberga obliczają, że europejska gospodarka może skurczyć się nawet o 10% na skutek epidemii COVID-19. Podobne przewidywania płyną od Komisji Europejskiej (KE). Raport „European Economic Forecast. Spring 2020” przewiduje, że europejska gospodarka w 2020 roku zanotuje spore spadki, ale rok 2021 ma przynieść wzrosty wyższe niż np. w 2018 i 2019 roku. Według prognoz ekonomicznych KE Polska mieć jeden z najwyższych deficytów w Unii (9,5%), ale za to najniższy spadek PKB w całej Wspólnocie (4,3%).
Również Międzynarodowy Fundusz Walutowy (ang. IMF) przewiduje, że czeka nas globalna recesja w 2020 roku (spadek światowego PKB ok. -3%) i wzrosty wskaźników ekonomicznych w 2021 roku (wzrost światowego PKB ok. 5,8%). Dyrektor zarządzająca IMF, Kristalina Georgijewa twierdzi, że ponad 170 państw doświadczy w 2020 roku spadku PKB — do IMF należy 189 państw.
Sprawdziliśmy, jak spadnie PKB w wymienionych wyżej państwach w 2020 roku i jak ten wskaźnik wzrośnie w 2021 roku. Wykorzystaliśmy prognozy ekonomiczne IMF, bo mają największy zasięg. Pamiętajmy też, że to przewidywania ekonomistów, więc wartości spadków/wzrostów mogą się zmieniać — być bardziej lub mniej optymistyczne.
Wsparcie gospodarki w czasie pandemii — podsumowanie
Każde z wymienionych państw ma inny rozmiar i specyfikę zależności gospodarczych, np. stosunek eksportu do importu, deficyt, strukturę PKB, strukturę społeczną itd. Stany Zjednoczone mogą sobie pozwolić na bardziej dynamiczne zwiększanie zadłużenia, bo rynki kapitałowe ufają im zdecydowanie niż np. Polsce, czy nawet Francji lub Hiszpanii.
Dodatkowo bardzo ważne są procedury przyznawania pieniędzy lub wprowadzania ulg podatkowych. To od sprawności tych działań będzie zależało, czy przedsiębiorcom i osobom prywatnym uda się stosunkowo bezboleśnie przetrwać czas epidemii i to, co nas czeka w przyszłości.
Polska z tarczą, czy na tarczy?
Polska Tarcza Antykryzysowa na pewno nie może się równać pod względem wartości wsparcia, które przygotowały Stany Zjednoczone, Włochy, Niemcy, czy Japonia. Jednak, jeśli przyjrzymy się jaki % PKB przeznaczają poszczególne państwa na pomoc gospodarce, to nie wypadamy tak źle, a właściwie całkiem nieźle.
Warto jednak pamiętać, że w tej chwili liczą się realne działania. Dlatego to nie wysokość pakietu pomocowego jest najważniejsza, ale kwestia, czy te pieniądze zostaną dobrze wykorzystane i dadzą impuls do rozwoju. Czy tak będzie? Tego nie wiemy. Co więcej, często nie wiemy nawet, jakie są dokładnie zasady przyznawania pomocy poszczególnym podmiotom, bo nie ma jeszcze gotowego prawa. To praca na żywym organizmie, a na podsumowania pewnie przyjdzie jeszcze czas.
Źródła danych:
- https://www.gov.pl/web/tarczaantykryzysowa
- https://www.coronavirus.gov
- Ustawa z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw
- https://www.imf.org/en/Topics/imf-and-covid19
- https://www.deutschland.de/en/news/coronavirus-in-germany-informations
- https://pfrsa.pl/tarcza-finansowa-pfr.html
- https://www.nytimes.com/2020/03/25/business/2-trillion-stimulus-coronavirus-bill.html
- https://www.dw.com/en/coronavirus-what-countries-are-doing-to-minimize-economic-damage/a-52816921
- https://www.ft.com/content/26af5520-6793-11ea-800d-da70cff6e4d3
- https://www.bloomberg.com/news/articles/2020-04-14/europe-s-economy-to-slump-more-than-10-on-virus-restrictions
- https://www.imf.org/en/Publications/WEO/Issues/2020/04/14/weo-april-2020
- https://ec.europa.eu/info/sites/info/files/economy-finance/ip125_en.pdf
