Marzysz o spokojnej i godnej jesieni życia? Warto jak najszybciej zacząć oszczędzać na emeryturę! Prognozy pokazują, że przyszłość dzisiejszych pracowników nie wygląda najlepiej. Emerytury z ZUS są bowiem coraz niższe w stosunku do wynagrodzeń pracowników. Na szczęście istnieją produkty finansowe, dzięki którym możesz łatwo odkładać na emeryturę. Są to m.in. PPK i IKZE. Co to takiego i które rozwiązanie jest lepsze?
- 1. PPK – czym są Pracownicze Plany Kapitałowe?
- 2. Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego (IKZE) – co to jest?
- 3. PPK a IKZE – kluczowe różnice
- 3.1. PPK a IKZE – dla kogo?
- 3.2. PPK a IKZE – jak i gdzie założyć?
- 3.3. PPK a IKZE – wpłata środków
- 3.4. PPK a IKZE – zasady wypłaty środków
- 3.5. PPK a IKZE – przedwczesna wypłata środków
- 3.6. PPK a IKZE – dziedziczenie
- 3.7. PPK a IKZE – czy podlegają opodatkowaniu?
- 4. PPK czy IKZE?
- 5. Co warto wiedzieć?
Statystyki wyraźnie wskazują, że emerytury z ZUS są coraz niższe. W latach 2014-2020 tzw. stopa zastąpienia, czyli stosunek świadczenia emerytalnego do ostatniej wypłaty płatnika zmalała z 52,5% do 42,4%. Prognozy wskazują natomiast, że w 2060 roku emeryci będą otrzymywać ok. 25% swojej ostatniej pensji. Może to oznaczać poważne kłopoty dla przyszłych emerytów.
Sytuacja jest tym poważniejsza, że badania wskazują, iż znakomita większość młodych dorosłych nie poświęca zbyt wiele czasu na myślenie o przyszłości. „Badanie świadomości emerytalnej i postaw wobec systemu emerytalnego Polaków do 30. roku życia” przeprowadzone na zlecenie Izby Gospodarczej Towarzystw Emerytalnych wskazuje, że tylko około 30% młodych Polaków do 30 r.ż. oszczędza na cele emerytalne. Powodem tego często jest brak wystarczającej wiedzy młodych ludzi oraz zaufania do państwa i proponowanych przez nie rozwiązań.
PPK – czym są Pracownicze Plany Kapitałowe?
PPK, czyli Pracownicze Plany Kapitałowe, to powszechny i dobrowolny systemem długoterminowego oszczędzania dla pracowników. Każdy pracodawca ma obowiązek zaoferować swoim pracownikom przystąpienie do PPK. O ile nie złożysz w odpowiednim terminie odpowiedniej deklaracji na temat rezygnacji z programu, zostaniesz do niego zapisany automatycznie.
Jak działają Pracownicze Plany Kapitałowe? Środki gromadzone na koncie uczestnika pochodzą z trzech źródeł. Zasilają je:
- sam pracownik – na PPK przelewane jest każdego miesiąca 2% jego wynagrodzenia; dobrowolnie można zwiększyć składkę do 4% wynagrodzenia;
- pracodawca – co miesiąc wpłaca on na PPK pracownika równowartość 1,5% jego wynagrodzenia; można także dobrowolnie zwiększyć składkę do 4% wynagrodzenia;
- państwo – na rachunek uczestnika PPK trafiają jednorazowa wpłata powitalna od państwa w wysokości 250 zł oraz przy systematycznym oszczędzaniu dopłaty roczne w wysokości 240 zł każda.
Za sprawą dopłat od pracodawcy i państwa oszczędności na rachunku PPK rosną znacznie szybciej niż np. w przypadku odkładania takich samych kwot na zwykłe konto w banku. Dodatkowo środki uczestnika są inwestowane zgodnie ze strategią dopasowaną do jego wieku.
Wypowiedź eksperta
Izabela StachuraIndywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego (IKZE) – co to jest?
IKZE, czyli Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego, również stanowi sposób na oszczędzanie na emeryturę. Jest to produkt podobny do IKE (skrót ten oznacza Indywidualne Konto Emerytalne), który wprowadzono w 2012 roku jako jego uzupełnienie. Pozwala on na samodzielne gromadzenie oszczędności emerytalnych.
W tym przypadku możesz sam decydować, ile chcesz odkładać. Nie można jednak przekroczyć ustalonych limitów. Roczny limit wpłat dla IKZE wynosi 1,2-krotność (a dla osób prowadzących działalność gospodarczą 1,8-krotność) prognozowanego na dany rok przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej.
W 2024 r. można więc wpłacić na IKZE maksymalnie 9 388,80 zł (14 083,20 zł w przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą). Z założenia z IKZE można wypłacić środki po przekroczeniu 65. roku życia. Możliwa jest jednak również wcześniejsza wypłata.
IKZE zapewnia też ciekawą korzyść w postaci możliwości odliczenia wpłat od podstawy opodatkowania. Tym samym przekazując część swoich zarobków na IKZE, zmniejszasz należny podatek. Dzięki temu w 2024 r. możesz zaoszczędzić na podatku aż do 3004 zł (lub do 4507 zł, jeśli prowadzisz działalność gospodarczą).
PPK a IKZE – kluczowe różnice
Czym dokładnie różnią się IKE, IKZE i PPK? W których emerytalnych instrumentach finansowych najbardziej opłaca się lokować środki? Wszystkie te rozwiązania mogą być dobrym wyborem i wszystkie dają korzyści podatkowe, a diabeł – jak zawsze – tkwi w szczegółach. Dlatego poniżej znajdziesz porównanie najważniejszych parametrów PPK i IKZE.
PPK a IKZE – dla kogo?
PPK to program przeznaczony dla osób zatrudnionych, które ukończyły 18. rok życia, ale nie mają jeszcze 55 lat. Są one zapisywane do programu automatycznie, chyba że złożą odpowiednią deklarację rezygnacji. Po ukończeniu 55. roku życia pracownik może samodzielnie złożyć wniosek o przystąpienie do PPK pod warunkiem, że ma staż 3 miesięcy zatrudnienia u danego pracodawcy w ciągu ostatnich 12 miesięcy). Osoby, które ukończyły 70. rok życia, nie mogą przystąpić do PPK.
Ustawa o PPK precyzuje, że za osoby zatrudnione uważa się podlegających obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, czyli:
- pracowników, z wyjątkiem młodocianych oraz pracowników przebywających na urlopach górniczych lub urlopach dla pracowników zakładu przeróbki mechanicznej węgla,
- osób wykonujących pracę nakładczą, które ukończyły 18. rok życia,
- członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych lub spółdzielni kółek rolniczych,
- osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia (albo innej umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy dotyczące zlecenia), które ukończyły 18. rok życia,
- osób należących do wskazanych wyżej grup, które przebywają na urlopie wychowawczym lub pobierają zasiłek macierzyński albo też zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego,
- członków rad nadzorczych pobierających wynagrodzenie z tytułu pełnienia tej funkcji.
W ramach IKZE mogą natomiast oszczędzać osoby, które ukończyły 16 lat. W przypadku małoletnich wymagane jest jednak zatrudnienie na podstawie umowy o pracę w tym samym roku, w którym dokonywane są wpłaty, a ich wysokość nie może przekraczać osiągniętych w danym roku dochodów. IKZE możesz założyć niezależnie od tego, czy korzystasz już z IKE, PPK, czy PPE (Pracowniczych Planów Emerytalnych).
PPK a IKZE – jak i gdzie założyć?
Aby założyć PPK, nie musisz podejmować żadnego wysiłku. Jeśli spełniasz powyższe kryteria i nie złożysz rezygnacji z programu, będziesz do niego zapisany automatycznie. Operatora PPK wybiera Twój pracodawca. Operator będzie gromadził Twoje pieniądze i zajmował się ich inwestowaniem w rozmaite instrumenty finansowe, a następnie wypłatą.
W przypadku IKZE musisz samodzielnie znaleźć instytucję, w której założysz swoje konto emerytalne. Wybór jest szeroki, ponieważ IKZE mogą prowadzić:
- fundusze inwestycyjne (otwarte fundusze inwestycyjne i specjalistyczne fundusze inwestycyjne otwarte),
- podmioty prowadzące działalność maklerską (domy maklerskie i banki prowadzące działalność maklerską),
- zakłady ubezpieczeń na życie,
- banki,
- dobrowolne fundusze emerytalne.
Obecnie najpopularniejsze są IKZE w ramach towarzystw funduszy inwestycyjnych. Możesz jednak wybrać dowolną ofertę. Od tego, gdzie założysz IKZE, zależą m.in. ryzyko inwestycji oraz stopa zwrotu.
PPK a IKZE – wpłata środków
Również wpłata środków w przypadku PPK nie wymaga żadnego wysiłku. Są one odprowadzane automatycznie od każdego wynagrodzenia. Dopóki pracujesz, część Twojej wypłaty będzie trafiać do PPK. Dotyczy to również sytuacji, w której zmienisz pracodawcę.
Możesz zadeklarować minimalne wpłaty do PPK lub też dodatkową dobrowolną składkę w wysokości maksymalnie 2%. Łącznie możesz odkładać co miesiąc z własnej kieszeni maksymalnie 4% swojego wynagrodzenia. Dopłaty od pracodawcy oraz od państwa również będą doliczane do Twojego rachunku PPK automatycznie.
Na IKE i IKZE należy wpłacać środki we własnym zakresie. Możesz to robić w dowolny sposób i w dowolnym czasie – co miesiąc, kwartalnie, raz w roku itp. Wpłacać możesz także dowolne kwoty, pod warunkiem że łączna kwota wpłat w ciągu roku nie przekroczy ustalonych limitów. Obwieszczenie o limitach na kolejny rok jest zawsze publikowane w Monitorze Polskim w grudniu. Dodatkowo w przypadku osób małoletnich wysokość wpłat ograniczona jest wysokością uzyskiwanego dochodu z pracy.
PPK a IKZE – zasady wypłaty środków
Zarówno PPK, jak i IKZE w założeniu służą do gromadzenia oszczędności na czas emerytury. Środki zgromadzone w PPK można domyślnie wypłacić z chwilą ukończenia 60 lat. Otrzymasz wówczas jednorazową wypłatę wynoszącą 25% zgromadzonych środków, a pozostałe 75% oszczędności zostanie wypłacone w 120 miesięcznych ratach. Istnieje także możliwość rozłożenia wypłaty środków na więcej rat.
Możesz też zdecydować się na zmniejszenie liczby rat, w tym nawet wypłatę całej kwoty jednorazowo, ale wówczas będziesz musiał zapłacić podatek od zysków kapitałowych, z którego w przeciwnym razie jesteś zwolniony.
Wypłata środków zgromadzonych na IKZE jest domyślnie możliwa po ukończeniu 65. roku życia, pod warunkiem dokonywania wpłat w co najmniej 5 latach kalendarzowych. Możesz wówczas złożyć wniosek o wypłatę jednorazową lub w ratach. Możliwe jest rozłożenie wypłaty na co najmniej 10 lat lub na co najmniej 5 lat, jeśli okres wpłat na IKZE był krótszy. Co ważne, niezależnie od formy wypłaty, pobierając środki z IKZE, zapłacisz zryczałtowany podatek dochodowy w wysokości 10%.
PPK a IKZE – przedwczesna wypłata środków
Teoretycznie swoje dodatkowe oszczędności na emeryturę możesz także wypłacić wcześniej. W przypadku PPK masz do dyspozycji kilka wariantów przedwczesnej wypłaty. Możesz wypłacić:
- do 25% zgromadzonych środków w razie poważnego zachorowania (swojego lub też małżonka czy dziecka) – katalog chorób uprawniających do tego rodzaju wypłaty jest określony w Ustawie o PPK;
- do 100% zgromadzonych środków na wkład własny przy kredycie hipotecznym – jest to rodzaj pożyczki, a pieniądze należy zacząć zwracać najpóźniej po 5 latach;
- całość zgromadzonych środków bez wskazania powodu – wówczas jednak tracisz dopłaty od państwa i część dopłat od pracodawcy, a ponadto musisz zapłacić podatek Belki.
Zestawienie najważniejszych cech wszystkich trzech rodzajów wypłaty przedstawia poniższa tabela.
| Rodzaj wypłaty z PPK | Zwrot środków | Wypłata w przypadku poważnego zachorowania | Wypłata na wkład własny |
|---|---|---|---|
| Kiedy można dokonać wypłaty? | W każdej chwili, bez konieczności wskazania powodu | W sytuacji swojej poważnej choroby, jego małżonka lub dziecka | W celu pokrycia wkładu własnego w związku z zaciągnięciem hipotecznego kredytu |
| Ile można wypłacić? | Wszystkie środki zgromadzone na rachunku PPK | Do 25% zgromadzonych środków | Do 100% zgromadzonych środków |
| Uwagi | Wypłata jest pomniejszona o podatek od zysków kapitałowych, 30% wpłat pracodawcy i dopłaty od państwa | O wypłatę można wnioskować w razie zdiagnozowania jednej z jednostek chorobowych wskazanych w Ustawie o PPK. | Pieniądze wypłacone na wkład własny należy zwrócić w ciągu maksymalnie 15 lat. Wypłata dostępna tylko dla osób, które nie ukończyły 45 r.ż. |
Środki zgromadzone w ramach IKZE również możesz wypłacić wcześniej, ale tylko jeśli zdecydujesz się na likwidację Indywidualnego Konta Zabezpieczenia Emerytalnego. Wówczas otrzymasz całość zgromadzonych do tej pory funduszy. Wypłata będzie zaliczana do Twojego dochodu w danym roku podatkowym, a więc zapłacisz od niej podatek dochodowy.
PPK a IKZE – dziedziczenie
Osobom oszczędzającym w ramach PPK i IKZE prawo gwarantuje możliwość przekazania bliskim zgromadzonych funduszy po ich śmierci. Jako uczestnik PPK możesz wskazać dowolną osobę fizyczną jako beneficjenta w razie Twojej śmierci. W takim przypadku środki zostaną przekazane właściwej osobie bez przeprowadzania postępowania spadkowego.
Uwaga!
Środki zgromadzone na IKZE również podlegają dziedziczeniu. Po śmierci posiadacza konta mogą być wypłacone na wniosek osoby uprawnionej. W umowie o prowadzeniu IKE i IKZE możesz wskazać osoby, które mają po Tobie dziedziczyć. Jeśli tego nie zrobisz, zastosowanie będą mieć przepisy prawa spadkowego. Warto jednak mieć na uwadze, że w przypadku IKZE spadkobierca będzie musiał zapłacić zryczałtowany podatek dochodowy wynoszący 10%. Aby tego uniknąć może przenieść środki na własne IKZE.
PPK a IKZE – czy podlegają opodatkowaniu?
Zarówno PPK, jaki i IKZE zapewniają pewne korzyści podatkowe. Oszczędzając w ramach PPK, możesz być zwolniony z tzw. podatku Belki, czyli podatku od zysków kapitałowych. Zapłacisz go tylko wtedy, jeśli zdecydujesz się na przedterminowy zwrot środków lub też zechcesz rozłożyć wypłatę po osiągnięciu 60 lat na mniej niż 120 rat.
Oszczędności zgromadzone na IKZE również są zwolnione z 19-procentowego podatku od zysków kapitałowych, ale przy ich wypłacie musisz zapłacić zryczałtowany podatek dochodowy w wysokości 10%. Dodatkową korzyścią z oszczędzania w ramach IKZE jest jednak możliwość uwzględnienia wpłat w zeznaniu podatkowym i odliczenia ich od podstawy opodatkowania. Dzięki temu w każdym roku, w którym przekazujesz środki na IKZE, zapłacisz niższy podatek dochodowy.
Spróbuj tego
PPK czy IKZE?
Należysz do szerokiej grupy Polaków, które nie odkłada środków na emeryturę poza obowiązkowymi składkami do ZUS? Czas to zmienić. Im wcześniej zaczniesz oszczędzanie, tym większe masz szanse na godną i spokojną jesień życia. Jaki produkt emerytalny wybrać – PPK czy IKZE? To kwestia indywidualna. Według statystyk młodzi Polacy chętniej wybierają PPK – z tego rozwiązania korzysta 21% badanych przepytanych na zlecenie Izby Gospodarczej Towarzystw Emerytalnych.
Przemawiają za tym przede wszystkim:
- autozapis do programu,
- niskie koszty,
- dopłaty pracodawcy i państwa.
W IKZE swoje oszczędności lokuje tylko 9% przebadanych młodych osób. Nie oznacza to jednak, że jest to rozwiązanie gorsze. W tym przypadku nie możesz polegać na dopłatach od państwa czy pracodawcy, ale możesz samodzielnie wybrać, jaka instytucja będzie zarządzać Twoim kontem i inwestycjami. Możesz też skorzystać z odliczenia od dochodu, a zatem korzyści z oszczędzania w IKZE odczujesz od razu.
Przejrzyste porównanie obu produktów prezentuje poniższa tabela.
| Kryterium | PPK | IKZE |
|---|---|---|
| Dobrowolność | Tak – obowiązuje automatyczny zapis osób zatrudnionych, ale można złożyć oświadczenie o rezygnacji z programu. | Tak – konto IKZE można założyć samodzielnie. |
| Dla kogo? | Automatyczny zapis obowiązuje w przypadku osób, które ukończyły 18 lat, a nie ukończyły 55 lat. Do momentu ukończenia 70 roku życia można te przystąpić do PPK dobrowolnie (na wniosek). | Osoby, które ukończyły 16 lat – pod warunkiem, że małoletni zatrudniony był na umowę o pracę, a wpłaty nie przekraczają osiągniętych w danym roku dochodów. |
| Wpłata środków | - Pracownik – podstawowa wpłata 2% wynagrodzenia + dobrowolnie max. dodatkowe 2%; - Pracodawca – podstawowa wpłata 1,5% wynagrodzenia + dobrowolnie max. dodatkowe 2,5%; - Państwo - wpłata powitalna 250 zł i dopłata roczna 240 zł. | Pracownik – maksymalnie 1,2-krotność średniego prognozowanego wynagrodzenia rocznie (lub 1,8-krotność dla osób prowadzących działalność gospodarczą). Limity w 2024 r.: 9 388,80 zł i 14 083,20 zł. |
| Wypłata środków | - Można wypłacić środki po ukończeniu 60 lat — jednorazowo 25% środków, a kolejne 75% w co najmniej 120 miesięcznych ratach. - Wcześniejsza wypłata środków bez dodatkowych potrąceń jest możliwa w dwóch przypadkach — 25% środków w przypadku poważnej choroby uczestnika lub bliskich i do 100% środków przy wpłacie własnej na zakup pierwszego mieszkania (obowiązek zwrotu w ciągu 15 lat). | - Na wniosek oszczędzającego, po osiągnięciu przez niego wieku 65 lat oraz pod warunkiem dokonywania wpłat na IKZE co najmniej w 5 latach kalendarzowych. - W przypadku śmierci oszczędzającego — na wniosek osoby uprawnionej. - Możliwość wypłaty jednorazowo lub w ratach. - Wypłata zawsze objęta 10% zryczałtowanego podatku. |
| Główne korzyści | - Na wniosek oszczędzającego, po osiągnięciu przez niego wieku 65 lat oraz pod warunkiem dokonywania wpłat na IKZE co najmniej w 5 latach kalendarzowych. - W przypadku śmierci oszczędzającego — na wniosek osoby uprawnionej. - Możliwość wypłaty jednorazowo lub w ratach. - Wypłata zawsze objęta 10% zryczałtowanego podatku. | - Obniżenie podatku – wpłaty na IKZE można odliczyć od podstawy opodatkowania i zmniejszyć należny podatek. - Zwolnienie z podatku od zysków kapitałowych (podatek Belki). - Wyższa emerytura. |
| Czy środki podlegają dziedziczeniu? | Tak | Tak |
Nie da się jednoznacznie porównać opłacalności obu rozważanych rozwiązań, ponieważ zależy ona od wielu czynników. Każdy musi sam wybrać najlepszy dla siebie sposób oszczędzania i inwestowania na przyszłość. Co więcej, wcale nie musisz się decydować tylko na jedno rozwiązanie. Istnieje możliwość korzystania jednocześnie z PPK i IKZE, a także IKE oraz PPE (Pracowniczych Planów Emerytalnych), jeśli są oferowane przez Twojego pracodawcę.
Źródła:
- https://www.instytutemerytalny.pl/wp-content/uploads/2021/02/Stopa-zast%C4%85pienia-Ekspertyza-IE-9.02.2021.pdf
- https://igte.pl/wp-content/uploads/2023/10/Ekspertyzy_IGTE_14_2023_Postawy-i-przekonania-mlodych-doroslych-na-temat-systemu-emerytalnego-i-instrumentow-oszczednosciowych.pdf
- https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20180002215/U/D20182215Lj.pdf
Co warto wiedzieć?
- PPK i IKZE to dwa różne sposoby na oszczędzanie dodatkowych środków w celu zabezpieczenia emerytalnego.
- Niezależnie od wybranego systemu dobrowolnego oszczędzania, warto odkładać dodatkowe środki na przyszłość, ponieważ wypłaty z ZUS mogą być w przyszłości niskie.
- Jeżeli jesteś osobą zatrudnioną i nie złożysz odpowiedniej rezygnacji, Twój pracodawca ma obowiązek zapisać Cię do PPK. Jeśli natomiast chcesz korzystać z IKZE, musisz je założyć samodzielnie.
- Zarówno PPK, jak i IKZE zapewniają pewne korzyści podatkowe. Dlatego mogą być bardziej opłacalne od innych form oszczędzania.
- Środki w PPK i IKZE należą do Ciebie. Możesz je w każdej chwili wypłacić. Podlegają też dziedziczeniu.
FAQ – najczęściej zadawane pytania
Co lepsze: PPK czy IKZE?
Nie da się jednoznacznie odpowiedzieć na to pytanie. Wybór pomiędzy PPK a IKZE powinien zależeć od Twoich indywidualnych potrzeb, preferencji i celów finansowych. PPK oferuje dopłaty od pracodawcy i państwa, podczas gdy IKZE daje korzyści podatkowe. Dlatego oba rozwiązania mogą być bardzo opłacalne.
Czy opłaca się być w PPK?
Tak, oszczędzanie w PPK jest uważane za opłacalne. Gromadzisz bowiem nie tylko swoje wpłaty, ale również dopłaty od pracodawcy i od państwa. Ponadto środki możesz wypłacić w każdej chwili i podlegają one dziedziczeniu.
Czy można stracić pieniądze z IKZE?
Pieniądze gromadzone w ramach IKZE należą tylko do Ciebie. Możesz w każdej chwili zamknąć konto i je wypłacić. Trzeba jednak również mieć na uwadze, że IKZE wiąże się z inwestowaniem, a więc z ryzykiem. Teoretycznie na IKZE możesz więc zarówno zyskać, jak i stracić.
Jednak w PPK dostanie sie też pare groszy z ramienia panstwa i od pracodawcy. A jak sie pracownik dobrze zakreci to z tego co pisza na blogach – pracodawcy decyduja sie tez coraz czesciej na wplaty dodatkowe na konta uczestnikow ppk jako forme inwestycji w przyszlosc pracownika – taki benefit od firmy