Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK) to jeden z programów państwowych mających na celu ułatwienie pracownikom gromadzenia oszczędności, głównie w celach emerytalnych. Funkcjonuje on już od kilku lat, ale nadal wzbudza sporo wątpliwości. Czym są Pracownicze Plany Kapitałowe? Czy są obowiązkowe? Czy warto oszczędzać pieniądze w ten sposób? Sprawdź.
- 1. PPK – co to jest?
- 2. Pracownicze plany kapitałowe – od kiedy i dla kogo są przeznaczone?
- 3. Na czym polega oszczędzanie w ramach PPK w 2024 roku?
- 3.1. PPK – jak otrzymać dopłatę roczną od państwa?
- 4. Na jakich zasadach odbywa się wypłata środków z Pracowniczych Planów Kapitałowych?
- 5. PPK – obowiązki pracodawcy
- 6. PPK – czy to się opłaca? Ile można zaoszczędzić?
- 7. Warto wiedzieć:
Według badań tylko kilkanaście procent Polaków oszczędza długoterminowo. Jednocześnie wiele osób chciałoby mieć zabezpieczenie na przyszłość. PPK to program, który został wprowadzony po to, aby ułatwić pracującym Polakom oszczędzanie. Jest on bardzo prosty i nie wymaga żadnej wiedzy z zakresu inwestowania ani nawet obsługi środków – dlatego jest odpowiedni dla każdego.
Dokładnie 5 lat temu rozpoczął się pierwszy etap wdrażania Pracownicze Plany Kapitałowe @Moje_PPK . Tego dnia #PPK wystartowały w ponad 4 tys. podmiotach zatrudniających co najmniej 250 osób. Dziś może pochwalić się imponującymi wynikami:
➡️ ponad 3,5 mln uczestników;
➡️ 27 mld… pic.twitter.com/o6NqRLrwxG— Grupa PFR (@Grupa_PFR) July 2, 2024
PPK – co to jest?
PPK, czyli Pracownicze Plany Kapitałowe to system oszczędzania, który został wprowadzony Ustawą z dnia 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych. Jego najprostsza definicja jest zawarta w art. 3 tego aktu prawnego.
Co mówi prawo?
Oznacza to zatem, że głównym celem Pracowniczych Planów Kapitałowych jest oszczędzanie na emeryturę. Możliwe jest jednak również wykorzystanie środków na inne cele. Ustawa zastrzega również, że środki gromadzone w systemie mają charakter prywatny, czyli są własnością uczestnika PPK. Istnieje możliwość dość swobodnego dysponowania oszczędnościami, co stanowi ważny szczegół.
Są one również dziedziczone.
Nie należy przy tym mylić PPK z PPE. Pracownicze Programy Emerytalne są całkowicie dobrowolne i organizowane przez pracodawcę przy współudziale pracowników, ale bez angażowania w to państwa. Oba programy pełnią jednak podobne funkcje.
Pracownicze plany kapitałowe – od kiedy i dla kogo są przeznaczone?
Pracownicze Plany Kapitałowe funkcjonują od 2019 r. Najpierw pojawiły się w dużych firmach, a później kolejno w coraz mniejszych przedsiębiorstwach. Od 2021 r. prowadzenie PPK stało się obowiązkowe także dla firm zatrudniających poniżej 20 osób. Program jest przeznaczony dla osób pełnoletnich, które podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu.
Są to:
- pracownicy, czyli osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę,
- osoby fizyczne, które wykonują pracę nakładczą,
- osoby fizyczne, które wykonują pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług,
- członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych lub spółdzielni kółek rolniczych,
- osoby przebywające na urlopach wychowawczych lub pobierające zasiłek macierzyński lub zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego.
Przepisy o PPK stosuje się także wobec członków rad nadzorczych pobierających wynagrodzenie z tytułu pełnienia tej funkcji.
Uwaga!
Uczestnik PPK może jednak zrezygnować z dokonywania wpłat do PPK na podstawie pisemnej deklaracji. Jednak zawsze może też wrócić do odprowadzania składek i oszczędzania.
Prowadzenie PPK jest obligatoryjne dla większości przedsiębiorców. Z tego obowiązku są zwolnieni jedynie:
- przedsiębiorcy mający status mikroprzedsiębiorcy w rozumieniu ustawy Prawo przedsiębiorców, jeśli wszystkie osoby zatrudnione złożą deklarację o rezygnacji z dokonywania wpłat do PPK;
- przedsiębiorcy, którzy prowadzą Pracownicze Programy Emerytalne dla co najmniej 25% osób zatrudnionych – pod warunkiem, że naliczają i odprowadzają składki podstawowe do PPE w wysokości co najmniej 3,5% wynagrodzenia.
Podsumowując – pracodawca musi umożliwić pracownikom oszczędzanie w PPK (z niewielkimi wyjątkami), ale pracownicy nie muszą z tej możliwości korzystać.
Na czym polega oszczędzanie w ramach PPK w 2024 roku?
Środki gromadzone w programie PPK pochodzą z trzech źródeł – od pracownika, pracodawcy i państwa.
- Jeśli chodzi o pracownika, wpłata podstawowa wynosi 2% wynagrodzenia brutto. Może być jednak obniżona nawet do 0,5% w przypadku osób, których wynagrodzenie osiągane z różnych źródeł w danym miesiącu nie przekracza kwoty odpowiadającej 120% minimalnego wynagrodzenia. Pracownik może też zadeklarować dokonywanie wpłaty dodatkowej do PPK w wysokości maksymalnie kolejnych 2% wynagrodzenia.
- Dla pracodawcy podstawowa wpłata wynosi 2,5% wynagrodzenia brutto danego pracownika. Podmiot zatrudniający może jednak, podobnie jak pracownik, zadeklarować dodatkową wpłatę w wysokości maksymalnie 2,5% pensji pracownika.
- Do oszczędności pracownika dokłada się też państwo. Zapewnia ono jednorazową wpłatę powitalną w wysokości 250 zł, a następnie zasila konto kwotą 240 zł w postaci tzw. dopłaty rocznej, którą jednak można uzyskać tylko przy spełnieniu odpowiednich warunków.
Wszystkie formalności dotyczące PPK realizuje podmiot zatrudniający. Pracownik musi tylko podjąć decyzję o uczestnictwie i ewentualnie zadeklarować dodatkową kwotę wpłaty. Może też w każdej chwili zrezygnować z programu oraz wypłacić środki (choć niekiedy wiąże się to z utratą części dopłat).
PPK – jak otrzymać dopłatę roczną od państwa?
Jak otrzymać na rachunek PPK dopłatę roczną od budżetu państwa? Ustawa o pracowniczych planach kapitałowych definiuje to następująco:
Art. 32. 1. Z tytułu uczestnictwa w PPK w danym roku kalendarzowym uczestnik PPK otrzymuje dopłatę roczną do PPK w wysokości 240 zł, zwaną dalej „dopłatą roczną”.
2. Uczestnikowi PPK przysługuje dopłata roczna, jeżeli kwota wpłat podstawowych i dodatkowych finansowanych przez podmiot zatrudniający oraz uczestnika PPK w danym roku kalendarzowym jest równa co najmniej kwocie wpłat podstawowych należnych od kwoty stanowiącej 6-krotność minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w tym roku, z zastrzeżeniem ust. 3.
3. Uczestnikowi PPK, o którym mowa w art. 27 ust. 2, dopłata roczna przysługuje w przypadku, gdy kwota wpłat podstawowych i dodatkowych finansowanych przez podmiot zatrudniający oraz uczestnika PPK w danym roku kalendarzowym jest równa co najmniej 25 % kwoty wpłat podstawowych należnych od kwoty stanowiącej 6-krotność minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w tym roku.
Co to oznacza? Dopłatę roczną otrzyma ten uczestnik PPK, którego wpłaty na rachunek PPK w danym roku wyniosą co najmniej 3,5% 6-krotności minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w tym roku. Jeśli uczestnik, ze względu na niskie dochody, stosuje wpłaty podstawowe niższe niż 2%, musi zgromadzić co najmniej 25% powyższej kwoty. To w zasadzie jedyny wymóg otrzymania dodatkowych 240 zł rocznie.
Na jakich zasadach odbywa się wypłata środków z Pracowniczych Planów Kapitałowych?
Jako uczestnik PPK możesz w dowolnym czasie wypłacić zgromadzone środki (bez konieczności rezygnacji z dalszego oszczędzania), choć obowiązują pewne specyficzne zasady.
Możesz wypłacić pieniądze w każdej chwili bez podawania przyczyny. Jeśli jednak zrobisz to przed ukończeniem 60 roku życia, od kwoty Twoich oszczędności zostaną odliczone:
- podatek od zysków kapitałowych;
- 30% środków pochodzących z wpłat pracodawcy (w zamian te środki będą przekazane na Twoje ubezpieczenie emerytalne w ZUS);
- środki pochodzące z dopłat od państwa.
Ponadto możesz wypłacić:
- do 25% środków zgromadzonych na rachunku PPK w przypadku swojej choroby, a także choroby dziecka lub współmałżonka – w ustawie o PPK znajduje się katalog chorób uprawniających do takiej wypłaty;
- do 100% środków zgromadzonych na rachunku PPK (z obowiązkiem zwrotu) w celu przeznaczenia na wkład własny przy zaciąganiu kredytu hipotecznego (na zakup mieszkania, budowę domu itp.) – ta opcja jest dostępna tylko dla uczestników, którzy nie ukończyli 45 roku życia, a pieniądze wypłacone na wkład własny należy zwrócić do PPK w ciągu maksymalnie 15 lat;
- 100% zgromadzonych środków po ukończeniu 60 roku życia – domyślnie będzie wypłacane 25% jednorazowo, a pozostała część kapitału w 120 równych ratach.
W wymienionych powyżej przypadkach nie tracisz dopłat od państwa ani pracodawcy. Po 60. roku życia istnieje również możliwość jednorazowej wypłaty całości środków, ale wówczas będziesz musiał zapłacić podatek od zysków kapitałowych.
PPK – obowiązki pracodawcy
Umowę o zarządzanie PPK zawiera pracodawca z instytucją finansową. Prowadzi ona rachunki pracowników zatrudnionych u danego pracodawcy oraz zarządza znajdującymi się na nich środkami. Gromadzone na rachunku PPK środki są bowiem inwestowane w bezpieczne fundusze, które ograniczają poziom ryzyka w zależności od wieku uczestnika (tzw. fundusze zdefiniowanej daty).
Nadzór nad PPK w zakresie zgodności z prawem oraz interesem uczestników systemu sprawuje Komisja Nadzoru Finansowego.
Pracodawca powinien dokonać wyboru instytucji finansowej w porozumieniu z zakładową organizacją związkową lub z reprezentacją osób zatrudnionych, która została wyłoniona w tym celu. Musi przy tym mieć przy tym na uwadze najlepiej rozumiany interes osób zatrudnionych.
W związku z tym przed podpisaniem umowy o zarządzanie PPK powinien dokładnie „prześwietlić” instytucję finansową, w szczególności pod kątem:
- proponowanych warunków zarządzania środkami gromadzonymi w PPK;
- efektywności w zarządzaniu aktywami;
- doświadczenia w zarządzaniu funduszami inwestycyjnymi lub funduszami emerytalnymi.
Ponadto pracodawca musi zawrzeć z pracownikami umowy o prowadzenie PPK w wyznaczonych terminach.
Jeśli pracodawca nie dopełni obowiązku zawarcia umów o PPK lub nakłania pracowników do rezygnacji z programu, może być ukarany karą grzywny w wysokości do 1,5% całego funduszu wynagrodzeń. Ponadto za:
- brak zawarcia z pracownikami umów o prowadzenie PPK,
- brak wpłat na PPK,
- brak stosownej dokumentacji,
- podawanie nieprawdziwych danych w odniesieniu do PPK
pracodawcy grozi kara grzywny w wysokości od 1 000 zł do 1 000 000 zł.
PPK – czy to się opłaca? Ile można zaoszczędzić?
Dyskusje dotyczące opłacalności i bezpieczeństwa oszczędzania w PPK nie ustają od samego początku funkcjonowania tego programu. Faktem jest, że Pracownicze Plany Kapitałowe umożliwiają szybsze gromadzenie środków niż inne formy inwestowania ze względu na dopłaty od pracodawcy i z budżetu państwa.
Ponadto nad całym programem czuwa Komisja Nadzoru Finansowego, a ustawa zapewnia prywatność środków i umożliwia ich wypłatę w dowolnej chwili. Ile zatem można zaoszczędzić? Sprawdźmy to na konkretnym przykładzie.
Przykład
Uwaga: dla porównania zgodnie z kalkulatorem dostępnym na stronie mojeppk.pl przy samodzielnym oszczędzaniu tych samych kwot pani Marcie udałoby się zgromadzić od 30 do 60. roku życia tylko 82 914 zł.
Pracownicze Plany Kapitałowe zapewniają więc obiecujące perspektywy, jeśli chodzi o długoterminowe gromadzenie oszczędności. Każdy pracownik musi jednak samodzielnie zdecydować, czy chce brać udział w programie.
Źródła:
- https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzu-dziennik-ustaw/pracownicze-plany-kapitalowe-18781862
- https://www.mojeppk.pl/
Warto wiedzieć:
- Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK) to system oszczędzania długoterminowego realizowany przy wsparciu rządu. Jest on skierowany do pracowników i powinien być dostępny w każdej firmie.
- Środki na koncie uczestnika PPK pochodzą z trzech źródeł – od niego samego, od pracodawcy i z budżetu państwa. Dzięki temu rosną one szybciej niż w przypadku tradycyjnych form oszczędzania.
- Kontem uczestnika PPK zarządza wybrana przez pracodawcę instytucja finansowa, która inwestuje środki w tzw. fundusze zdefiniowanej daty stanowiące bezpieczną formę inwestowania.
- Środki wpłacone do PPK należą do uczestnika. Może on je w każdej chwili wypłacić, choć w niektórych przypadkach może to prowadzić do utraty dopłat od państwa i części dopłat od pracodawcy.
- Przy wypłacie środków po 60. roku życia są one zwolnione z podatku od zysków kapitałowych, co stanowi dodatkową przewagę nad tradycyjnymi formami oszczędzania i inwestowania.
FAQ – najczęściej zadawane pytania
Ile płaci pracownik na PPK?
Podstawowa stawka składki pracownika wynosi 2% wynagrodzenia brutto. Może ona zostać obniżona nawet do 0,5% przy niskich dochodach (do 120% minimalnego wynagrodzenia). Pracownik może też zadeklarować dodatkową, dobrowolną składkę w wysokości maksymalnie kolejnych 2% wynagrodzenia.
Co się dzieje z pieniędzmi w PPK po rezygnacji z programu?
Pracownik może w każdej chwili zrezygnować z uczestnictwa w PPK, składając odpowiednią deklarację. Może też na wniosek dokonać tzw. zwrotu, czyli wypłaty środków. W przypadku dobrowolnego zwrotu przed ukończeniem 60. roku życia otrzymasz całość wpłaconych przez siebie składek oraz 70% kwot wpłaconych przez pracodawcę. Odliczone zostaną jednak dopłaty od państwa. Będzie musiał też zapłacić podatek od zysków kapitałowych.
Co się dzieje z pieniędzmi w PPK po śmierci uczestnika?
W razie śmierci uczestnika PPK zebrana tam suma podlega dziedziczeniu. Środki zostaną przekazane na rachunek spadkobiercy. Możliwa jest również ich wypłata w formie pieniężnej po wystąpieniu z odpowiednim wnioskiem.
Czy PPK to to samo co OFE?
Pracownicze Plany Kapitałowe konstrukcją znacznie różnią się od Otwartych Funduszy Emerytalnych. Przede wszystkim zgromadzone środki są prywatną własnością uczestnika. Ponadto oszczędnościami uczestników PPK zarządzają instytucje finansowe, które w większości są firmami prywatnymi. Co więcej, swoje środki z PPK możesz wypłacić w każdej chwili.
Tu się zgodzę z ppk. Mam wrazenie, że ludzie bezmyślnie rezygnują z programu, bo do końca nie znają zasad i z góry sa na NIE. A to przeciez dopłata do pensji, rodzaj benefitów. Mieć a nie mieć 2tys. złotych rocznie to chyba nie jest mało?
Jak popatrze na emeryture mojej mamy to aż sie boje o swoją. A przeciez lepiej raczej nie bedzie. Nie dziwie się ze ludzie nagle zaczeli sie martwic o przyszlosc i inwestować, oszczedzac w kazdy mozliwy sposob. Co do ppk może i opinie są różne, ale co by o programie nie mówić poki co to jedyna możliwa opcja dla wiekszosci ludzi zarabiajacych mniej niz średnia krajowa. Ważne zeby odkładać w jakikolwiek sposob. Lepsze coś przeciez niż nic