Poniższa publikacja traktować będzie o zagadnieniu cieszącym się sporym zainteresowaniem wśród osób, które zdecydowały się lub planują zdecydować się na wcześniejszą spłatę kredytu konsumenckiego. Mowa tu o możliwości uzyskania zwrotu prowizji za wcześniejszą spłatę kredytu gotówkowego lub kredytu hipotecznego.
- 1. Czym jest wcześniejsza spłata kredytu?
- 2. Na czym polega wcześniejsza spłata kredytu gotówkowego?
- 3. Na czym polega wcześniejsza spłata kredytu hipotecznego?
- 4. Czy bank może naliczyć opłaty za wcześniejszą spłatę kredytu?
- 5. Czy bank ma obowiązek zwrotu prowizji przy wcześniejszej spłacie kredytu?
- 6. Ile prowizji zwróci bank przy wcześniejszej spłacie kredytu?
- 7. Co mówi prawo o wcześniejszej spłacie kredytu?
- 8. Jakie jest stanowisko Rzecznika Finansowego i Prezesa UOKiK w sprawie wcześniejszej spłaty kredytu?
- 8.1. Stanowisko Rzecznika Finansowego i Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów
- 8.2. Ważne stanowisko doktryny prawa, które przyjmuje również Rzecznik Finansowy oraz Prezes UOKiK
- 9. Czy wcześniejsza spłata kredytu się opłaca?
- 10. Warto wiedzieć
W dalszej części publikacji skupimy się na wyjaśnieniu tego czym jest wcześniejsza spłata kredytu, czy bank może naliczyć opłatę za wcześniejszą spłatę kredytu oraz opiszemy jakie jest stanowisko w tej sprawie Rzecznika Finansowego (RF) i Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK). W publikacji poruszonych zostanie wiele praktycznych informacji oraz podstaw prawnych, które umożliwiają skuteczne dochodzenie swoich praw w relacji z bankami. Wyjaśnienie – całość zagadnień będzie miała odniesienie do kredytów konsumenckich oraz kredytów hipotecznych.
Czym jest wcześniejsza spłata kredytu?
Wcześniejsza spłata kredytu to przykład przedterminowego zakończenia trwania naszego zobowiązania finansowego w odniesieniu do instytucji bankowej, której przyczyną zakończenia jest dokonanie całkowitej spłaty np. kredytu gotówkowego lub kredytu hipotecznego.
Przykład
Wcześniejsza spłata kredytu konsumenckiego
Pan Wiesław pożyczył od banku, w którym posiada swój bieżący rachunek bankowy 10 000,00 złotych w celu zakupu roweru elektrycznego dla swojego wnuka. Podpisał umowę pożyczki gotówkowej na okres 24 miesięcy. Po 4 miesiącach Pan Wiesław zdecydował się spłacić wcześniej kredyt gotówkowy, gdyż dostał premię w swojej pracy. W tym celu złożył stosowny wniosek w banku i wpłacił pozostałą część kredytu na wskazany rachunek bankowy. W takiej sytuacji Panu Wiesławowi przysługuje roszczenie o zwrot części prowizji za udzielony kredyt gotówkowy.
Na czym polega wcześniejsza spłata kredytu gotówkowego?
Wcześniejsza spłata kredytu gotówkowego polega na tym, że konsument podejmuje decyzję odnośnie do całkowitej spłaty kredytu przed terminem określonym w umowie kredytowej (umowie kredytu gotówkowego). W takim przypadku wcześniejsza spłata kredytu następuje na podstawie decyzji konsumenta o całkowitej spłacie zobowiązania przed terminem, który wynika z umowy kredytowej. Okoliczność ta powoduje, że konsument uzyskuje prawo do żądania od banku zwrotu kosztów prowizji z tytułu udzielenia kredytu gotówkowego.
Na czym polega wcześniejsza spłata kredytu hipotecznego?
Wcześniejsza spłata kredytu hipotecznego polega na tym, że konsument podejmuje decyzję odnośnie do całkowitej spłaty kredytu przed terminem określonym w umowie kredytowej (umowie kredytu hipotecznego). W tym przypadku wcześniejsza spłata kredytu następuje na podstawie decyzji konsumenta o całkowitej spłacie zobowiązania przed terminem, który wynika z umowy kredytowej. Okoliczność ta powoduje, że konsument uzyskuje prawo do żądania od banku zwrotu kosztów prowizji z tytułu udzielenia kredytu hipotecznego.
Czy bank może naliczyć opłaty za wcześniejszą spłatę kredytu?
Jeszcze kilka lat temu taka praktyka była często stosowana przez banki. W chwili obecnej wcześniejsza spłata kredytu np. kredytu hipotecznego oznacza, że bank pobierze dodatkową opłatę w sytuacji, gdy spłata nastąpi podczas około 1 roku – 3 lat od momentu udzielenia kredytu hipotecznego. Po tym czasie bank co do zasady nie pobiera opłaty za wcześniejszą spłatę kredytu hipotecznego.
Uwaga!
Czy bank ma obowiązek zwrotu prowizji przy wcześniejszej spłacie kredytu?
Na gruncie obowiązujących przepisów prawa bank jest zobowiązany do zwrotu części prowizji przy wcześniejszej spłacie kredytu konsumenckiego oraz kredytu hipotecznego. W tym miejscu należy wskazać, że kwestię tę reguluje ustawa z dnia 23 marca 2017 r. o kredycie hipotecznym oraz o nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami (Dz. U. z 2022 r. poz. 2339) – zw. dalej: „ustawą”.
Co mówi prawo?
W dalszej kolejności wyjaśniam, że warto jest również odnieść się do regulacji wynikających z ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. z 2023 r. poz. 1723) – zw. dalej: „ustawa o kredycie konsumenckim”.
Co mówi prawo?
Dalej wyjaśniam, że zgodnie z art. 49 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim – w przypadku spłaty całości kredytu przed terminem określonym w umowie, całkowity koszt kredytu ulega obniżeniu o te koszty, które dotyczą okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy, chociażby konsument poniósł je przed tą spłatą.
Ile prowizji zwróci bank przy wcześniejszej spłacie kredytu?
Wszystko zależy od momentu, w którym został spłacony w całości kredyt (kredyt gotówkowy lub kredyt hipoteczny). Zgodnie z art. 49 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim – w przypadku spłaty całości kredytu przed terminem określonym w umowie, całkowity koszt kredytu ulega obniżeniu o te koszty, które dotyczą okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy, chociażby konsument poniósł je przed tą spłatą.
Obniżenie kosztów ma charakter proporcjonalny w takim rozumieniu, że ograniczone jest do okresu od dnia faktycznej spłaty do dnia ostatecznej spłaty określonej w umowie. Reasumując – po wcześniejszej spłacie kredytu możesz ubiegać się o zwrot wszystkich kosztów kredytu, w tym ubezpieczenia, prowizji i innych opłat.
Co mówi prawo o wcześniejszej spłacie kredytu?
Prawo w tym zakresie jest jednoznaczne. Niestety część banków nie stosuje się do tych przepisów oraz do wytycznych, o których traktuje Rzecznik Finansowy oraz Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.
Okoliczność wcześniejszej spłaty kredytu konsumenckiego oznacza, że konsument ma pełne prawo do żądania od banku zwrotu części prowizji, która została pobrania przez bank w związku z udzieleniem kredytu temu konsumentowi. Podstawowe akty prawne, które regulują tę kwestię to (podstawa prawna):
- Ustawa z dnia 23 marca 2017 r. o kredycie hipotecznym oraz o nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami (Dz. U. z 2022 r. poz. 2339);
- Ustawa z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. z 2023 r. poz. 1723).
Prawo do wcześniejszej spłaty kredytu gotówkowego zapewnia Ustawa z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim. Tu pojawia się pytanie – czy każdy kredyt gotówkowy jest kredytem konsumenckim? Aby tak było zobowiązanie powinno być:
- udzielone konsumentowi,
- udzielone odpłatnie,
- przeznaczone na cele niezwiązane z działalnością gospodarczą,
- nie wyższe niż 255.550 zł.
Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) orzekł 19 września 2019 roku, że jeśli kredytobiorca spłaca kredyt przed terminem, to koszty uzyskania kredytu powinny zostać zmniejszone proporcjonalnie do czasu spłaty. Trybunał wprost odniósł się do całkowitych kosztów kredytu, nie tylko do jego oprocentowania (wysokości odsetek).
Dało to zielone światło krajowym organom kontrolnym i finansowym do zastosowania podobnych rozwiązań, także w prawie polskim. Zasadniczo orzeczenie TSUE jest zgodne z polskim i europejskim trendem zwiększania ochrony kredytobiorców. Nic dziwnego, że szybko pojawiły się też krajowe wytyczne w tym zakresie.
Jakie jest stanowisko Rzecznika Finansowego i Prezesa UOKiK w sprawie wcześniejszej spłaty kredytu?
Cytując stanowisko zaprezentowane na oficjalnej stronie UOKiK – „Czy mogę ubiegać się o zwrot kosztów za wcześniejszą spłatę kredytu hipotecznego? – Tak, w przypadku kredytów zaciągniętych na podstawie ustawy z dnia 23 marca 2017 r. o kredycie hipotecznym oraz o nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami. Art. 39 ust. 1 ww. ustawy – analogicznie do art. 49 ustawy o kredycie konsumenckim – zdaniem UOKiK daje podstawę do żądania zwrotu kosztów w przypadku wcześniejszej spłaty kredytu hipotecznego.”.
„Konsument ma prawo w każdym czasie spłacić w całości lub w części swoje zobowiązania wynikające z umowy o kredyt. W takich przypadkach jest on uprawniony do uzyskania obniżki całkowitego kosztu kredytu, na którą składają się odsetki i koszty przypadające na pozostały okres obowiązywania umowy”.
W celu uzyskania zwrotu kosztów za wcześniejszą spłatę kredytu należy podjąć określone kroki. W tym celu należy w instytucji finansowej złożyć reklamację, powołując się na wyrok TSUE (w sprawie C-383/18) oraz stanowisko Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (z 2 marca 2020 r.) i opinię Rzecznika Finansowego. Możesz skorzystać z formularza dostępnego na stronie UOKiK i wysłać go instytucji finansowej.
Stanowisko Rzecznika Finansowego i Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów
„Zatem dyrektywa jasno wskazuje, że obniżce podlegają nie tylko odsetki, ale również wszelkie pozostałe koszty, mieszczące się w definicji całkowitego kosztu kredytu. Podsumowując, należy stwierdzić, że zarówno wykładnia literalna, jak i wykładnia celowościowa prowadzą do wniosku, że art. 49 ust. 1 ustawy należy rozumieć w ten sposób, że w przypadku wcześniejszej spłaty kredytu następuje obniżenie wszystkich możliwych kosztów kredytu, niezależnie od ich charakteru, z tymże wyjątkiem, iż redukcja ta ma charakter proporcjonalny w tym sensie, że odnosi się do okresu od dnia faktycznej spłaty kredytu do dnia ostatecznej spłaty określonej w umowie.”.
Praktyczne informacje dostępne są również na oficjalnej stronie rządowej.
Ważne stanowisko doktryny prawa, które przyjmuje również Rzecznik Finansowy oraz Prezes UOKiK
„Przyjętą przez Rzecznika Finansowego i Prezesa UOKiK interpretację potwierdza również doktryna prawa. Warto chociażby wskazać na komentarz do ustawy o kredycie konsumenckim autorstwa Zbigniew Ofiarskiego. Autor ten stwierdza, że „W art. 49 niniejszej ustawy proporcjonalna redukcja dotyczy „całkowitego kosztu kredytu”, a więc wszelkich kosztów, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt, w szczególności: odsetek, opłat, prowizji, podatków i marż, jeżeli są znane kredytodawcy, oraz kosztów usług dodatkowych, w przypadku, gdy ich poniesienie jest niezbędne do uzyskania kredytu.
Uwaga!
Co więcej, autor ten słusznie stwierdza, że „Katalog kosztów składających się na całkowity koszt kredytu, sformułowany w art. 5 pkt 6 tej ustawy, ma charakter otwarty, o czym decyduje użyty w treści tego przepisu zwrot „w szczególności”. Może to w praktyce być źródłem różnych wątpliwości, czy inne koszty, których nie wymieniono w tym przepisie, mogą być również zakwalifikowane do „całkowitego kosztu kredytu”, a w konsekwencji, czy również podlegałyby proporcjonalnej redukcji w warunkach określonych w art. 49 komentowanej ustawy”.
Przyjmując wykładnię zarówno dyrektywy, jak również ustawy, należałoby ponadto przyjąć, że również wszelkie inne koszty, niewymienione wprost w art. 5 pkt 6 ustawy, podlegają proporcjonalnemu obniżeniu zgodnie z art. 49 ustawy.”.
Czy wcześniejsza spłata kredytu się opłaca?
Zdecydowanie tak. Po pierwsze wcześniejsza spłata kredytu gotówkowego oznacza uwolnienie się od zobowiązania finansowego, po drugie jest to rozwiązanie, które powoduje, że możemy uzyskać zwrot części pobranych wcześniej kosztów (zarówno prowizji oraz innych kosztów kredytowych). Całkowitą spłatę kredytu regulują przepisy ustaw, które zostały wymienione wcześniej, a o których warto jest pamiętać i stosować podczas rozmów z bankiem.
Reasumując – warto jest wcześniej spłacić kredyt gotówkowy i kredyt hipoteczny, gdyż możemy dzięki temu uzyskać zwrot wcześniej pobranych od nas kosztów.
Źródła:
- Ustawa z dnia 23 marca 2017 r. o kredycie hipotecznym oraz o nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami (Dz. U. z 2022 r. poz. 2339);
- Ustawa z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. z 2023 r. poz. 1723);
- Wskazówki praktyczne dostępne na oficjalnej stronie rządowej UOKiK;
- Zbigniew Ofiarski, Ustawa o kredycie konsumenckim. Komentarz, Stan prawny: 2014-03-0, Numer: 164557, komentarz do art. 49.
Warto wiedzieć
- Konsument jest „uprawniony do uzyskania obniżki całkowitego kosztu kredytu, na którą składają się odsetki i koszty przypadające na pozostały okres obowiązywania umowy”. Dyrektywa jasno wskazuje, że obniżce podlegają nie tylko odsetki, ale również wszelkie pozostałe koszty, mieszczące się w definicji całkowitego kosztu kredytu.
- Całkowity koszt kredytu to wszelkie koszty, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt, w szczególności: odsetki, opłaty, prowizje, podatki i marże, jeżeli są znane kredytodawcy oraz koszty usług dodatkowych w przypadku, gdy ich poniesienie jest niezbędne do uzyskania kredytu – z wyjątkiem kosztów opłat notarialnych ponoszonych przez konsumenta.
- Warto jest wcześniej spłacić kredyt konsumencki, gdyż uzyskamy w ten sposób zwrot części poniesionych wcześniej kosztów i uwolnimy się od długoterminowego zobowiązania finansowego.
- Po wcześniejszej spłacie kredytu konsumenckiego możesz ubiegać się o zwrot wszystkich kosztów kredytu, w tym ubezpieczenia, prowizji oraz innych opłat.
- Zwrot prowizji ma zastosowanie zarówno do kredytów konsumenckich oraz kredytów hipotecznych.
FAQ - najczęściej zadawane pytania
Co z odsetkami przy wcześniejszej spłacie kredytu?
Odsetki stanowią koszt całkowity kredytu. W związku z powyższym odsetki również podlegają zwrotowi. Dyrektywa jasno wskazuje, że obniżce podlegają nie tylko odsetki, ale również wszelkie pozostałe koszty, mieszczące się w definicji całkowitego kosztu kredytu.
Jak obliczyć zwrot za wcześniejszą spłatę kredytu?
W tym celu warto jest skorzystać z kalkulatorów wcześniejszej spłaty kredytu. Takiej informacji może udzielić również pracownik banku, w którym uzyskaliśmy kredyt. Warto jest również przedstawić umowę kredytową niezależnemu doradcy finansowemu, który dokona stosownych obliczeń, które będą aktualne na dzień analizy/spłaty kredytu.
Czy można wcześniej spłacić tylko część kredytu?
Tak. Istnieje możliwość wcześniejszej spłaty tylko części kredytu. W takiej sytuacji również można ubiegać się o częściowy (stosunkowy) zwrot kosztów udzielonego kredytu.
Co daje szybsze spłacenie kredytu?
Szybsza spłata kredytu gotówkowego lub kredytu hipotecznego daje wiele korzyści. Jedną z nich jest uwolnienie się od długoterminowego zobowiązania finansowego. Drugą korzyścią jest możliwość uzyskania zwrotu wcześniej poniesionych kosztów udzielenia kredytu.
Ile dostanę za wcześniejszą spłatę kredytu?
Wszystko zależy od konkretnego przypadku. Nie da się udzielić na tak postawione pytanie jednoznacznej odpowiedzi. Zwrot wszystkich kosztów będzie proporcjonalny (stosunkowy) w odniesieniu do terminu faktycznej spłaty kredytu, a terminu umownego spłaty kredytu.
Co bank zwraca w przypadku spłaty całości kredytu?
Bank zwraca koszty całkowite kredytu. Do takich kosztów zaliczyć możemy: odsetki, opłaty, prowizje, podatki i marże, jeżeli są znane kredytodawcy oraz koszty usług dodatkowych w przypadku, gdy ich poniesienie jest niezbędne do uzyskania kredytu. Do kosztów, które zwraca bank nie zaliczamy kosztów opłat notarialnych ponoszonych przez konsumenta.
Co ze zwrotem składek ubezpieczenia kredytu rozumiem że wszystkie od momentu spłaty powinny zostać zwrócone
Czy przy wcześniejszej spłacie kredytu mogę zsumować kwoty odsetek z harmonogramu spłaty od dnia całkowitej spłaty do dnia planowanej spłaty i liczyć iż bank odda całą sumę czy liczy inaczej. I analogicznie comiesięczne kwoty ubezpieczenia przy wcześniejszej spłacie mogę zsumować i liczyć na zwrot czy bank oblicza to w inny sposób
Czy przy kredytach rolniczych przysługuje czesciowy zwrot prowizji przy wczesniejszej splacie kredytu?W SGB chcą mi zwrocic tylko ubezpieczenie
A jak w sytuacji gdy spłacę wcześniej kredyt hipoteczny zaciągnięty w 2009? Czy też mogę taki wniosek złożyć?
Czy przy wcześniejszej (12m-cy) spłacie kredytu gotówkowego oprócz prowizji należy się zwrot oprocentowania jaki został poniesiony za całkowitą spłatę kredytu??