Duża dostępność kredytów i pożyczek pomaga konsumentom uzyskać potrzebne finansowanie. Jednak z drugiej jednak strony stwarza ryzyko wystąpienia groźnego zjawiska znanego jako przekredytowanie. Co to takiego i do czego może prowadzić? Czy grozi Ci przekredytowanie? Jak go uniknąć i jak sobie z nim radzić? Wyjaśniamy!
- 1. Czym jest przekredytowanie?
- 2. Kogo dotyczy zjawisko przekredytowania?
- 3. Jak dochodzi do przekredytowania?
- 4. Konsekwencje związane z przekredytowaniem
- 5. Jak wyjść z przekredytowania? Najlepsze sposoby
- 5.1. Refinansowanie kredytu
- 5.2. Konsolidacja kredytów i pożyczek
- 5.3. Wakacje kredytowe
- 6. Problemy ze spłatą zobowiązań: co robić?
- 7. Jak uniknąć przekredytowania?
- 8. Warto wiedzieć:
Przekredytowanie jest problemem stanowiącym zagrożenie głównie wtedy, gdy stopy procentowe są niskie, co wpływa na łatwość zaciągania zobowiązań finansowych. Taką sytuację można było zaobserwować całkiem niedawno, bo w 2020 i 2021 roku, gdy stopy procentowe w Polsce były bliskie zeru. WIBOR na poziomie 0,1% oznaczał, że każdy miał znacznie wyższą zdolność kredytową niż w 2024 r., gdy WIBOR 3M wynosi 5,86%. Skłaniało to wiele osób do zaciągania zobowiązań finansowych, nierzadko długoterminowych i opiewających na wysokie kwoty. Gdy natomiast stopy procentowe zaczęły rosnąć, pojawiły się problemy ze spłatą. Niektórzy do dziś borykają się z problemem zbyt dużej liczby lub wartości zobowiązań zaciągniętych w tym okresie.
Czym jest przekredytowanie?
Przekredytowanie to termin, który nie ma jednoznacznej definicji. Można jednak powiedzieć, że jest to sytuacja, w której klient ma zbyt dużo zaciągniętych zobowiązań, a miesięczne koszty związane z ich spłacaniem przekraczają połowę jego zarobków netto. Do takiej sytuacji można doprowadzić, zaciągając różne zobowiązania finansowe jednocześnie. Może jednak również dojść, gdy znacząco rosną stopy procentowe mające wpływ na koszty kredytu ze zmiennym oprocentowaniem.
Przekredytowanie wiąże się przede wszystkim ze znacznym obciążeniem domowego budżetu, wpływając na trudności z regulowaniem innych płatności (np. rachunków) oraz na obniżenie standardu życia. W konsekwencji może natomiast zrujnować płynność finansową dłużnika i doprowadzić do tzw. spirali zadłużenia.
Przykład
Kogo dotyczy zjawisko przekredytowania?
Przekredytowanie dotyczy przede wszystkim konsumentów, którzy w nierozsądny sposób korzystają z kredytów i pożyczek. Do takiego stanu prowadzi głównie zbyt lekkomyślne zaciąganie nowych zobowiązań finansowych, bez uwzględniania ryzyka, jakie się z tym wiąże. W efekcie często dochodzi do wpadnięcia w spiralę długów, kiedy to zaciąga się kolejne zobowiązania na pokrycie kosztów poprzednich.
Ryzyko przekredytowania wzrasta szczególnie wtedy, gdy korzystasz z kredytów i pożyczek na potrzeby konsumpcyjne (zakupy, wakacje, rozrywki). Niekontrolowane zaciąganie kolejnych zobowiązań motywowane np. chęcią poprawienia standardu życia może szybko doprowadzić do poważnych problemów, szczególnie jeśli w okresie spłaty dojdzie do zmian warunków finansowania na mniej korzystne (np. ze względu na podwyżkę oprocentowania) lub do pogorszenia się Twojej sytuacji finansowej (np. ze względu na chorobę czy utratę pracy). Nagle okazuje się, że większość swojej wypłaty przeznaczasz na spłatę rat i zaczyna Ci brakować na pozostałe wydatki, nie mówiąc już o oszczędnościach.
Jak dochodzi do przekredytowania?
Do przekredytowania może dojść na kilka sposobów. Jednym z nich jest opisany wyżej proces lekkomyślnego zaciągania zobowiązań finansowych, często bez wyraźnej potrzeby, oraz wpadania w spiralę zadłużenia. Czasami jednak przekredytowanie nie do końca wynika ze złych wyborów kredytobiorcy.
Może się zdarzyć, że przekredytowanie „dopadnie Cię” ze względu na specyficzną sytuację na rynku finansowym. Z taką sytuacją zmaga się obecnie wiele osób, które zaciągnęły kredyty hipoteczne w okresie obowiązywania rekordowo niskich stóp procentowych. WIBOR na poziomie 0,1% sprawiał, że kredyty były bardzo tanie i wiele osób mogło liczyć na wysoką zdolność kredytową.
W 2022 r. Rada Polityki Pieniężnej zaczęła jednak dość gwałtownie podwyższać stopy procentowe, aby zrównoważyć narastające tempo inflacji. W związku z tym wiele osób dotknęło przekredytowanie kredytu hipotecznego. Raty kredytów zaciągniętych w okresie rekordowo niskich stóp wzrosły nawet dwukrotnie, co spowodowało olbrzymie problemy ze spłatą u osób, które zdecydowały się na wzięcie zbyt wysokiego zobowiązania.
Spróbuj tego
Konsekwencje związane z przekredytowaniem
Jakie są konsekwencje przekredytowania? Dla dłużnika oznacza to przede wszystkim konieczność zmagania się z trudnościami związanymi z utrzymaniem płynności finansowej. Przekredytowanie powoduje:
- brak środków na zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych,
- spirala zadłużenia i ciągły wzrost wartości zobowiązań,
- ryzyko egzekucji komorniczej.
Jeżeli w związku z przekredytowaniem powstaną zaległości w spłacie Twoich zobowiązań, zostaniesz też wpisany do bazy dłużników, co w konsekwencji prowadzi do drastycznego obniżenia zdolności kredytowej.
Przekredytowanie wpływa jednak na jakość życia nie tylko ze względu na brak wystarczających środków na zaspokojenie swoich potrzeb, ale również z uwagi na stres i niepewność co do przyszłości. Długotrwałe przebywanie w takim stanie może więc odbić się także niekorzystnie Twoim zdrowiu. Stres może prowadzić do depresji i innych zaburzeń psychicznych, ale często powoduje także fizyczne symptomy.
Jak wyjść z przekredytowania? Najlepsze sposoby
Mimo iż przekredytowanie może się wydawać sytuacją bez wyjścia, w rzeczywistości istnieją różne metody, które mogą pomóc się z nią uporać. Jeżeli wysokość aktualnych zobowiązań finansowych Cię przerasta, możesz skorzystać z następujących rozwiązań.
Refinansowanie kredytu
Refinansowanie kredytu polega na przeniesieniu zobowiązania do innego banku. W praktyce tym samym zaciąga się w innym banku nowy kredyt, który jest przeznaczony na spłatę tego starego. Refinansowanie pozwala np. na wydłużenie okresu spłaty, co umożliwia z kolei obniżenie raty i „uwolnienie” dodatkowych środków do dyspozycji zadłużonego. Czasami dzięki refinansowaniu można również uzyskać korzystniejsze warunki kredytu (np. niższe oprocentowanie), co zapewnia dodatkowe oszczędności.
Przykład
Konsolidacja kredytów i pożyczek
Możesz także zdecydować się na konsolidację zobowiązań. Polega ona na połączeniu kilku kredytów i/lub pożyczek w jedno zobowiązanie. Mechanizm jest podobny, co w przypadku refinansowania kredytu. Przy konsolidacji zaciągasz nowe zobowiązanie, a bank przekazuje środki na spłatę tych poprzednich. W efekcie zamiast kilku rat spłacasz tylko jedną, a jej wysokość zwykle jest niższa od sumy pierwotnych rat.
Wszystko dlatego, że konsolidacja kredytów i pożyczek także pozwala na wydłużenie okresu spłaty, a czasami uzyskanie korzystniejszego oprocentowania. Może być korzystna szczególnie w przypadku spłacania wysoko oprocentowanych pożyczek. Musisz jedynie mieć na uwadze, że nie każdy bank zgodzi się na konsolidację pożyczki z tzw. parabanku.
Przykład
Wakacje kredytowe
Sposobem na „wyplątanie” się z przekredytowania mogą być też tzw. wakacje kredytowe, czyli czasowe zawieszenie spłaty kredytu hipotecznego. Kilka miesięcy bez konieczności regulowania raty może znacząco podreperować domowy budżet. Zaoszczędzone w ten sposób środki możesz przeznaczyć np. na spłatę innego zobowiązania albo na nadpłatę kredytu hipotecznego, która pozwoli Ci skrócić okres kredytowania lub zmniejszyć wysokość raty.
Przykład
Problemy ze spłatą zobowiązań: co robić?
Pamiętaj również, aby nie czekać, aż problemy finansowe i przekredytowanie doprowadzą do powstania poważnych zaległości w spłacie. Jeżeli zauważasz, że spłata zobowiązań zaczyna Cię przytłaczać, działaj jak najszybciej. Dobrym pomysłem może być skontaktowanie się z bankiem.
Wierzycielowi zależy na tym, abyś spłacał swoje zobowiązanie i nie popadał w długi, dlatego może Ci zaproponować np. wakacje kredytowe, kredyt konsolidacyjny lub inne rozwiązanie. Nie unikaj odpowiedzialności i nie wpadaj w spiralę zadłużenia poprzez korzystanie np. z chwilówek czy szybkich pożyczek. Takie działanie może bowiem tylko pogorszyć Twoją sytuację!
Jak uniknąć przekredytowania?
Nietrudno się domyślić, że przekredytowanie to naprawdę nieciekawa sytuacja, w której nie chcesz się znaleźć. Jak tego uniknąć? Kluczem są w tym przypadku:
- unikanie zadłużania się, szczególnie bez ważnego powodu (np. na cele konsumpcyjne),
- dokładna analiza własnych możliwości finansowych, z uwzględnieniem ryzyka, przed zaciągnięciem jakiegokolwiek zobowiązania finansowego,
- dokładna analiza warunków każdego zaciąganego kredytu i pożyczki,
- dbanie o porządek w domowym budżecie, np. zapisywanie dochodów i wydatków, szukanie oszczędności, unikanie życia „ponad stan”,
- budowanie tzw. poduszki finansowej, które pomoże uniknąć konieczności sięgania po kredyty i pożyczki, gdy pojawią się nieprzewidziane wydatki.
Zachowaj rozsądek i umiar, a ryzyko przekredytowania będzie niewielkie!
Źródła:
- https://www.bankier.pl/mieszkaniowe/stopy-procentowe/wibor
- https://www.knf.gov.pl/knf/pl/komponenty/img/Rekomendacja_T_%2814_09_2018%29_63160.pdf
Warto wiedzieć:
- O przekredytowaniu mówi się zazwyczaj, gdy miesięczne koszty związane ze spłatą zobowiązań przekraczają połowę Twoich zarobków netto.
- Obecnie wielu Polaków ma problemy z przekredytowaniem, zbyt dużym zadłużeniem i terminowością spłaty. Jest to po części wynikiem dynamicznych zmian sytuacji gospodarczej w ostatnich latach.
- Przekredytowanie jest bardzo groźne, ponieważ może prowadzić do wpadnięcia w spiralę zadłużenia, egzekucji komorniczej, a nawet upadłości konsumenckiej.
- Istnieją różne sposoby na radzenie sobie z przekredytowaniem. Do najpopularniejszych należą: kredyt konsolidacyjny, refinansowanie kredytu oraz wakacje kredytowe.
- Aby unikać przekredytowania, korzystaj rozsądnie z produktów finansowych takich jak kredyty i pożyczki. Przed zaciągnięciem zobowiązania dobrze przeanalizuj swoją sytuację finansową i ryzyko.
FAQ – najczęściej zadawane pytania
Czy może wystąpić przekredytowanie kredytu hipotecznego?
Tak, przekredytowanie kredytów hipotecznych jest obecnie dość częstym zjawiskiem ze względu na zawirowania na rynkach finansowych i w gospodarce w ostatnich latach. Do takiej sytuacji dochodzi najczęściej wtedy, gdy kredyt jest zaciągany w okresie obowiązywania niskich stóp procentowych, a po pewnym czasie jego oprocentowanie wzrasta.
Czy przekredytowanie jest niebezpieczne?
Tak, przekredytowanie jest niebezpieczne. Może prowadzić do trwałych problemów z płynnością finansową, wpadnięcia w spiralę długów, braku wystarczających środków na bieżące potrzeby itp. W skrajnych przypadkach z powodu przekredytowania dochodzi do egzekucji komorniczej i utraty majątku (w tym np. utraty kredytowanej nieruchomości lub ruchomości) czy też upadłości konsumenckiej.
Przekredytowanie a zdolność kredytowa – co warto wiedzieć?
Zdolność kredytowa oznacza zdolność danej osoby do spłaty zobowiązania w określonej wysokości. Banki obliczają ją każdorazowo przed udzieleniem kredytu właśnie w celu uniknięcia przekredytowania. Parametry zobowiązania są dobierane tak, aby rata spłaty nie obciążała nadmiernie budżetu kredytobiorcy. Z drugiej strony przekredytowanie bezpośrednio oddziałuje na zdolność kredytową. Im wyższe jest obciążenie dotychczasowymi zobowiązaniami, tym niższa jest Twoja zdolność kredytowa.
Gdzie szukać pomocy w przypadku przekredytowania?
W przypadku przekredytowania zwykle nie warto się ratować chwilówkami i szybkimi pożyczkami, ponieważ mogą one generować jeszcze większe kłopoty. Dobrym rozwiązaniem będzie jednak zwrócenie się do doradcy finansowego, który pomoże Ci stworzyć optymalny plan działania. Możesz też zwrócić się bezpośrednio do banku, w którym masz swój kredyt. Bank prawdopodobnie chętnie pójdzie Ci na rękę, proponując np. wakacje kredytowe lub wydłużenie okresu spłaty. Innym pomocnym rozwiązaniem może być przeniesienie zobowiązania do innego banku lub konsolidacja kredytów i pożyczek.
Czy mogę złożyć wniosek o upadłość konsumencką w związku z przekredytowaniem?
Przekredytowanie może stanowić podstawę do złożenia wniosku o upadłość konsumencką. Należy jednak traktować to rozwiązanie jako ostateczność. Upadłość wiąże się bowiem z wieloma nieprzyjemnymi konsekwencjami i wbrew pozorom wcale nie stanowi łatwego wyjścia.
Czy można przenieść kredyt z jednego banku do drugiego?
Tak, banki proponują taką usługę pod nazwą „refinansowanie kredytu”. Przeniesienie zobowiązania do innego banku pozwala na uzyskanie nowych warunków spłaty. Zazwyczaj wiąże się z wydłużeniem okresu spłaty, a czasami może pozwolić także na obniżenie oprocentowania.
