Dochody kredytobiorcy są jednym z filarów oceny zdolności kredytowej. Często wysokość i stabilność zarobków decydują nie tylko o warunkach finansowania, ale również o samej możliwości zaciągnięcia kredytu. Sprawdzamy zatem, jak bank sprawdza zatrudnienie kredytobiorcy i czy dzwoni w tym celu do pracodawcy.
Analiza zdolności kredytowej jest procesem wielowątkowym, który ma na celu szczegółowo ocenić sytuację finansową osoby ubiegającej się o kredyt. Pozwala nie tylko oszacować ryzyko związane z udzieleniem finansowania, ale również dopasować parametry kredytu do możliwości finansowych wnioskodawcy. Jednym z głównych elementów wpływających na decyzję banku są osiągane dochody.
Dlaczego bank sprawdza zatrudnienie kredytobiorcy?
Podstawową działalnością banków komercyjnych jest gromadzenie depozytów i udzielanie kredytów. Działalność ta ma przynosić zysk, co zgodne jest m.in. z oczekiwaniami ich akcjonariuszy. W efekcie udzielanie kredytów musi wpisywać się w przyjęte na rynku regulacje oraz musi być zgodne z przyjętą przez banki polityką ryzyka. Zbyt liberalne podejście do oceny zdolności kredytowej wnioskodawców mogłoby doprowadzić do masowych opóźnień, a nawet do zaniechania spłaty zaciągniętych kredytów i pożyczek.
Sytuacja ta nie tylko wpłynęłaby negatywnie na wyniki finansowe banków, ale również mogłaby doprowadzić je na skraj upadku. W ostatnich latach na polskim ryku doszło już do przymusowej restrukturyzacji Idea Banku i Getin Banku. Pierwszy został przejęty przez Bank Pekao S.A., a działalność drugiego została przeniesiona do wspólnego banku stworzonego przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny (BFG) i System Ochrony Banków Komercyjnych (SOBK), który składa się z ośmiu największych banków komercyjnych działających w Polsce. Aktualnie instytucja ta działa na rynku pod marką VeloBank.
Aby ograniczyć takie ryzyko poważnych zawirowań, nie tylko od strony systemowej, ale i wewnętrznych, banki wnikliwie oceniają zdolność kredytową osób ubiegających się o kredyty i pożyczki. Nie gwarantuje to co prawda 100% spłacalności kredytów, ale wyklucza osoby, których ewidentnie nie stać na zaciąganie zobowiązań. Dlatego deklarowane we wnioskach i dokumentach dochody i zatrudnienie są często poddawane dodatkowej weryfikacji. Nie chodzi tu tylko o wysokość wynagrodzenia, ale również na stabilność wpływów, która zależy od m.in. formy zatrudnienia i renomy pracodawcy na rynku.
W jaki sposób potwierdzić zatrudnienie i wysokość zarobków?
Banki dysponują szeregiem rozwiązań pozwalających potwierdzić zatrudnienie i wysokość zarobków osób wnioskujących o udzielenie kredytów i pożyczek. Klienci, którzy zbudowali już relacje z bankiem, w którym chcą zaciągnąć zobowiązanie, mogą często liczyć na ułatwienia i mniej restrykcyjne podejście do oceny wniosku. Relacja ta może polegać np. posiadaniu w takim banku konta osobistego, na które wpływa wynagrodzenie, i z którego realizowane są „codzienne operacje” finansowe tj. opłacanie rachunków czy wypłata gotówki z bankomatów.
W celu sprawdzenia zatrudnienia i dochodów kredytobiorcy, bank może oczekiwać, aby wraz z wnioskiem kredytowym złożyć:
- zaświadczenie o zatrudnieniu i zarobkach wystawione przez pracodawcę na druku przygotowanym przez bank,
- wyciąg z konta osobistego, na które wpływa wynagrodzenie klienta (nie jest wymagane, jeśli wniosek składany jest w banku, który od przynajmniej kilku miesięcy prowadzi główny rachunek oszczędnościowo-rozliczeniowy klienta),
- deklarację podatkową PIT za ostatni rok podatkowy z potwierdzeniem jej przyjęcia przez urząd skarbowy (ubiegając się o kredyt hipoteczny bank może oczekiwać załączenia zeznań podatkowych za ostatnie dwa lata),
- kserokopię umowy zawartej z pracodawcą,
- oświadczenie o zatrudnieniu i wysokości dochodów (dostępne dla osób posiadających odpowiednią historię współpracy z bankiem),
- zaświadczenie o dochodach wystawione przez urząd skarbowy lub Zakład Ubezpieczeń Społecznych (wymagane, kiedy wynagrodzenie nie wpływa na konto bankowe klienta).
W zależności od poziomu skomplikowania sprawy lub w przypadku pojawienia się przesłanek powodujących wątpliwości banku może być konieczne jednoczesne przedstawienie kilku z wymienionych wyżej dokumentów np. zaświadczenia o zatrudnieniu i dochodach oraz deklaracji podatkowej PIT. Jest to częsta praktyka, kiedy klient wnioskuje o wieloletni kredyt hipoteczny na wysoką kwotę.
Zaświadczenie o zatrudnieniu i dochodach klienta powinno być podpisane i podbite pieczęcią pracodawcy. Dane firmy pozwalają również na weryfikację jej reputacji na rynku i ocenę stabilności zatrudnienia wnioskodawcy. W zależności od formy prowadzonego biznesu cenne informacje banki mogą znaleźć w publicznie dostępnej Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEiDG) oraz w wyszukiwarce KRS znajdującej się na stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości.
Dużą rolę może odgrywać także branża, w której zatrudniony jest potencjalny kredytobiorca. W zależności od sytuacji gospodarczej niektóre z nich traktowane są jako dodatkowy czynnik ryzyka. Banki mają też często możliwość zweryfikowania kondycji finansowej pracodawcy. Mimo tak wnikliwej analizy pracownicy banku mają świadomość, że zaświadczenie o zatrudnieniu może być sfałszowane. W takiej sytuacji mogą podjąć dalsze kroki w celu weryfikacji danych przekazanych we wniosku kredytowym.
Czy banki mogą dzwonić do pracodawcy, żeby sprawdzić zatrudnienie?
Jeśli na etapie analizy wniosku i weryfikacji dokumentów pojawią się wątpliwości związane z przedstawionym zaświadczeniem o zatrudnieniu i zarobkach, bank może zdecydować się na telefoniczny kontakt z pracodawcą. Rozmowa ma na celu potwierdzenie autentyczności przedstawionego dokumentu oraz zawartych w nim informacji. Potwierdzenie ze strony pracodawcy daje niemal pewność, że dokumenty przedstawione przez wnioskodawcę są autentyczne.
Tyle w praktyce. W rzeczywistości na przeszkodzie stoi ochrona danych wrażliwych pracowników, więc nie zawsze po stronie pracodawcy jest wola do przekazywania przedstawicielowi banku jakichkolwiek informacji. Szczególnie że nie ma żadnych gwarancji, że dzwoniąca osoba jest faktycznie pracownikiem banku. Za wyciek danych wrażliwych pracodawcę mogą spotkać dotkliwe sankcje, dlatego bezpieczniej jest nie podejmować tego typu dyskusji.
Brak współpracy ze strony pracodawcy może w skrajnych przypadkach doprowadzić do odrzucenia wniosku kredytowego przez bank. Część kredytodawców stara się jednak znaleźć wyjście z takiej sytuacji i oczekuje dodatkowo przedstawienia przez kredytobiorcę zaświadczenia z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych lub z Urzędu Skarbowego.
O czym warto pamiętać przed złożeniem wniosku kredytowego?
Bez względu na sytuację, w jakiej znajduje się kredytobiorca, wnioskowanie o kredyt na podstawie sfałszowanych dokumentów zawsze będzie złym pomysłem. Po pierwsze prawdopodobieństwo wykrycia nieprawidłowości przez systemy autoryzacyjne i analityków banku jest bardzo wysokie. Zdarzenie takie zawsze kończy się odrzuceniem wniosku kredytowego, a klient otrzymuje łatkę osoby niegodnej zaufania, co może utrudnić zaciąganie kolejnych zobowiązań w przyszłości.
Po drugie przedstawienie sfałszowanego zaświadczenia o zatrudnieniu i dochodach, a także każdego innego dokumentu, w świetle prawa jest przestępstwem. Zgodnie z art. 297 § 1. Kodeksu karnego:
Kto, w celu uzyskania dla siebie lub kogo innego, od banku lub jednostki organizacyjnej prowadzącej podobną działalność gospodarczą na podstawie ustawy albo od organu, lub instytucji dysponujących środkami publicznymi – kredytu, pożyczki pieniężnej, poręczenia, gwarancji, akredytywy, dotacji, subwencji, potwierdzenia przez bank zobowiązania wynikającego z poręczenia lub z gwarancji, lub podobnego świadczenia pieniężnego na określony cel gospodarczy, instrumentu płatniczego lub zamówienia publicznego, przedkłada podrobiony, przerobiony, poświadczający nieprawdę albo nierzetelny dokument, albo nierzetelne, pisemne oświadczenie dotyczące okoliczności o istotnym znaczeniu dla uzyskania wymienionego wsparcia finansowego, instrumentu płatniczego lub zamówienia, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Perspektywa utraty wolności powinna być wystarczającym powodem, aby nawet nie myśleć o fałszowaniu żadnych dokumentów. W takiej sytuacji nawet wzorowa spłata zaciągniętego w ten sposób kredytu nie uchroni klienta od odpowiedzialności karnej.
Źródła:
- https://www.bfg.pl/przymusowa-restrukturyzacja-getin-noble-bank-s-a/
- https://www.bfg.pl/bfg-wszczal-przymusowa-restrukturyzacje-idea-bank-s-a-ktory-zostanie-przejety-przez-bank-pekao-s-a/
- https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu19970880553
Warto wiedzieć
- W przypadku kredytu hipotecznego zdolność kredytowa jest bardziej szczegółowa i wymaga przedstawienia większej liczby dokumentów – w tym potwierdzających zatrudnienie i osiągane dochody.
- Oświadczenie kredytobiorcy potwierdzające zatrudnienie i osiągane dochody oferowane jest najczęściej klientom, którzy współpracują już z bankiem, który ma udzielić kredytu.
- Telefoniczna weryfikacja pracodawcy przez instytucje finansowe przeprowadzana jest w przypadku wątpliwości związanych z załączonym zaświadczeniem o dochodach. Czynność ta może być również przeprowadzona, kiedy klient wnioskuje o wysoką kwotę kredytu lub jego wiarygodność finansowa jest dyskusyjna.
- Nie istnieją oferty kredytów gotówkowych, które udzielane są bez weryfikacji zdolności kredytowej.
- Jeśli pojawi się taka potrzeba, to bank również sprawdza pracodawcę. W tym celu może skorzystać z CEiDG lub z wyszukiwarki KRS. Konserwatywne banki sprawdzają także kondycję finansową pracodawcy.
FAQ – najczęściej zadawane pytania
Które banki dzwonią do pracodawcy?
Nie ma jednej uniwersalnej listy banków, które dzwonią do pracodawcy, tak jak nie zawsze pojawiają się przesłanki do podjęcia takich działań. Warto zatem przyjąć, że każdy bank rozpatrujący wniosek kredytowy może zadzwonić do pracodawcy.
Czy bank może oczekiwać przedstawienia umowy o pracę?
Tak. Jednym ze sposobów potwierdzenia zatrudnienia i wysokości osiąganych dochodów jest załączenie do wniosku kredytowego kserokopii umowy o pracę.
Czy dla banku ważna jest długość umowy o pracę?
Podczas weryfikacji zdolności kredytowej bank sprawdza nie tylko sam fakt zatrudnienia i osiągane dochody, ale również analizuje długość umowy o pracę. Dla banku mniejszym ryzykiem charakteryzują się umowy zawarte na czas nieokreślony.
Czy bank sprawdza wykształcenie kredytobiorcy?
W trakcie jakościowej oceny kredytowej bank sprawdza wykształcenie kredytobiorcy. Wynika to m.in. z faktu, że reprezentanci niektórych zawodów charakteryzują się większą sumiennością w regulowaniu zobowiązań oraz osiągają wyższe i bardziej stabilne dochody.
Czy bank może sprawdzić, ile zarabiam?
Informacja ta jest widoczna na dołączonym do wniosku zaświadczeniu o zatrudnieniu i dochodach. Bank może także sprawdzić wysokość zarobków analizując historię konta osobistego, deklarację podatkową PIT, kserokopię umowy o pracę czy zaświadczenie z ZUS potwierdzające odprowadzanie składek.
Czy bank sprawdza wpływy na konto?
Tak. Sytuacja jest prosta, kiedy klient wnioskuje o kredyt w banku, który prowadzi jego główne konto osobiste. W przeciwnym wypadku konieczne jest przedstawienie wyciągu z rachunku z innego banku za wskazany okres. W dobie bankowości elektronicznej nie powinno być to problematyczne.
Czy bank ma dostęp do ZUS kredytobiorcy?
Nie. Bank może poprosić o dołączenie do wniosku zaświadczenia z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, które potwierdza odprowadzanie składek. Nie ma jednak dostępu do konta ZUS kredytobiorcy.
