Każdy kredytobiorca z pewnością chciałby pożyczyć pieniądze szybko, tanio, podpisując krótką i przejrzystą umowę kredytową. Stąd przeróżne hasła reklamowe kredytodawców przekonujących, że spełnienie tego marzenia jest możliwe właśnie u nich. Jednym z nich jest kredyt na PESEL. Czy na pewno? Czy nie jest konieczne okazanie dokumentu tożsamości, dopełnienie innych formalności? Sprawdzamy!
- Co oznacza numer PESEL?
- Kredyt na PESEL – czy można zaciągnąć kredyt bez dowodu osobistego?
- Czy banki udzielały kiedykolwiek kredytów na PESEL?
- Czy jest alternatywa dla kredytu na PESEL?
- Które firmy pozabankowe oferują pożyczkę na PESEL?
- Dlaczego trzeba chronić numer PESEL?
- Czy ktoś może wziąć na mnie kredyt na PESEL?
- Jak zabezpieczyć się przed zaciągnięciem kredytu na PESEL przez inną osobę?
- Wystarczy rozwaga i ostrożność
- Warto wiedzieć
Interesy kredytodawców i kredytobiorców są rozbieżne. Tym pierwszym zależy na wypracowaniu odpowiednich zysków i ograniczeniu ryzyka, że pożyczone pieniądze nie wrócą do nich w ustalonym w umowie czasie. Drudzy są zainteresowani jak najtańszymi kredytami i ograniczeniem formalności do minimum. W kwestiach finansowych pogodzeniu interesów obu stron sprzyja konkurencja rynkowa.
W zakresie procedur ograniczeniami są wytyczne Komisji Nadzoru Finansowego, ale i zdrowy rozsądek, by nie dochodziło do sytuacji, że niemal każdy może zaciągnąć zobowiązanie na kogoś innego. Warto więc zadać sobie pytanie, czy sama znajomość numeru PESEL wystarczy do pożyczenia pieniędzy, choćby niewielkiej kwoty?
Co oznacza numer PESEL?
Numer PESEL jest elementem Powszechnego Elektronicznego Systemu Ewidencji Ludności wprowadzonym w 1984 r. Składa się z 11 cyfr w formacie:
RRMMDDPPPPK
- Sześć pierwszych cyfr odnosi się do daty urodzenia, poczynając od roku urodzenia.
- Kolejne 4 to numer porządkowy, przy czym ostatnia z nich stanowi oznaczenie płci (liczba parzysta oznacza kobietę, a nieparzysta mężczyznę).
- Ostatnia pozycja to cyfra kontrolna.
Nadanie numeru PESEL następuje z urzędu lub na wniosek zainteresowanego. Najczęściej spotykana jest pierwsza opcja, dotycząca przede wszystkim nowo narodzonych dzieci. Dorośli, którym PESEL nie został dotąd nadany, otrzymują go przy zameldowaniu na pobyt stały lub czasowy, albo przy ubieganiu się o dowód osobisty lub paszport.
Numer PESEL automatycznie jest też nadawany cudzoziemcom, którzy:
- uzyskali prawo stałego pobytu lub zezwolenie na pobyt stały na terenie Polski;
- status uchodźcy, ochronę uzupełniającą lub azyl;
- zgodę na pobyt tolerowany;
- ochronę czasową;
- zgodę na pobyt ze względów humanitarnych.
Kredyt na PESEL – czy można zaciągnąć kredyt bez dowodu osobistego?
Na powyższe pytanie odpowiedź jest tylko jedna i stanowcza – nie ma takiej możliwości! Kredytów udzielają jedynie banki, które na mocy ustawy Prawo bankowe zobowiązane są do zachowania staranności i ostrożności przy pożyczaniu pieniędzy, gdyż rozporządzają środkami tych, którzy powierzyli im swoje oszczędności.
Instytucje finansowe muszą więc oszacować tzw. ryzyko kredytowe, czyli prawdopodobieństwo, że pieniądze nie zostaną zwrócone w określonym czasie, że w celu ich odzyskania może być konieczne wszczęcie procesu windykacyjnego.
Co prawda sam numer PESEL pozwala dotrzeć do wielu informacji o potencjalnym kredytobiorcy, np. historii jego dotychczasowych zobowiązań zapisanej w Biurze Informacji Kredytowej, sprawdzić, czy nie figuruje on w jednej z baz dłużników, ale to zdecydowanie za mało, by bank mógł udzielić kredytu.
Czy banki udzielały kiedykolwiek kredytów na PESEL?
Na to pytanie odpowiedź też jest negatywna. Przepisy normujące zasady funkcjonowania banków jednoznacznie wskazują zakres działań, które muszą one podjąć, by udzielić finansowania. Oszacowanie wspomnianego wyżej ryzyka kredytowego to tylko jedno z nich. Ponadto konieczne jest dokładne zweryfikowanie tożsamości i zdolności kredytowej ubiegającego się o kredyt.
Można więc być pewnym, że idąc po kredyt do banku zostaniemy poproszeni nie tylko o dowód osobisty i zapisany w nim numer PESEL, ale będziemy także zapytani o wysokość i źródło dochodów. W przypadku kredytu na wysoką kwotę nie wystarczy samo oświadczenie. Konieczne będzie przedstawienie:
- historii rachunku osobistego lub zaświadczenia od pracodawcy,
- miejsce i okres zatrudnienia,
- posiadane już zobowiązania (nie tylko kredyty i pożyczki, ale i limity w rachunkach, karty kredytowe).
Bank może zweryfikować także m.in. nasz stan cywilny, wykształcenie, a nawet hobby. Uwzględnione zostaną również wydatki na żywność, ubrania i utrzymanie mieszkania. Podstawą ich ustalenia są dane zapisane w bankowych algorytmach lub odpowiedzi udzielone przez potencjalnego kredytobiorcę.
Jak widać, numer PESEL to tylko jedna z bardzo wielu informacji, której bank potrzebuje do podjęcia decyzji kredytowej, określenia jak wysoką kwotę jest gotów pożyczyć wnioskującemu o kredyt i na jakich warunkach. Obecnie kredyt na PESEL jest jedynie sloganem reklamowym, który nie odzwierciedla rzeczywistego obrazu rynku.
Czy jest alternatywa dla kredytu na PESEL?
Kto uważa procedury obowiązujące w bankach wydają się zbyt czasochłonne i skomplikowane ten może skorzystać z usług pozabankowych firm pożyczkowych. W ich przypadku formalności jest znacznie mniej, gdyż nie obowiązują ich tak rygorystyczne zasady weryfikowania możliwości spłaty zobowiązania przez pożyczkobiorcę. Trzeba mieć jednak świadomość, że wynikające z tego zwiększone ryzyko kredytowe przekłada się na wyższe koszty jakie trzeba ponieść, by otrzymać pieniądze.
Które firmy pozabankowe oferują pożyczkę na PESEL?
Do niedawna popularne były hasła reklamowe w stylu „kredyt na PIT” albo „pożyczka tylko na dowód”. Skoro używało ich bardzo wiele firm, to ciężko się było wyróżnić, zwrócić uwagę klientów na swoją ofertę. Ktoś wpadł więc na pomysł, by reklamować się słowami „pożyczka na PESEL”. Brzmi ciekawie, bo sugeruje, że do otrzymania pieniędzy wystarczy samo podanie numeru PESEL, a więc nie trzeba mieć przy sobie nawet dowodu osobistego.
Tyle tylko, że to jedynie chwyt marketingowy, a nie rzeczywistość. Żadna rzetelna firma pożyczkowa nie pożyczy nikomu pieniędzy tylko po poznaniu jego numeru PESEL. Jego znajomość nie jest bowiem wystarczająca do zweryfikowania, czy klient jest tym, za kogo się podaje.
Choćby dlatego, że istnieją internetowe generatory numerów PESEL, w których wystarczy podać datę urodzenia i określić płeć, by otrzymać ciąg cyfr odpowiadający zasadom obowiązującym w elektronicznym systemie ewidencji ludności.
Absolutne minimum, z którym trzeba się liczyć przy zaciąganiu zobowiązania, to okazanie dokumentu tożsamości oraz podanie numeru PESEL, by pożyczkodawca mógł sprawdzić informacje o kliencie w rejestrach BIK (jeśli z nim współpracuje) lub innych bazach danych zawierających informacje o dłużnikach.
W wielu przypadkach wymagane jest także wykonanie przelewu weryfikacyjnego (na ogół na kwotę 1 grosza lub 1 złotego) lub wyrażenie zgody na sprawdzenie historii rachunku bankowego pożyczkobiorcy przez specjalną aplikację.
Oferty pożyczek dostępnych jedynie po podaniu numeru PESEL często pochodzą od firm, na temat których nie sposób znaleźć konkretnych informacji i wiarygodnych opinii. Nie ma więc pewności, co się stanie z danymi, które przekażemy takiemu pożyczkodawcy.
Dlaczego trzeba chronić numer PESEL?
Pytani o niebezpieczeństwa związane ze zdobyciem przez kogoś naszego numeru PESEL i innych danych osobowych, na ogół wskazujemy ryzyko zaciągnięcia zobowiązania w banku czy firmie pożyczkowej. Tymczasem spektrum zagrożeń jest znacznie szersze. Numer PESEL może pomóc w uzyskaniu informacji o stanie zdrowia jego posiadacza czy wręcz w korzystaniu z przysługujących mu świadczeń zdrowotnych.
Możliwe też jest zarejestrowanie na jego dane karty telefonicznej pre-paid, wyłudzenie ubezpieczenia czy odszkodowania, zawarcie umowy cywilno-prawnej (np. najmu mieszkania). Można też sobie wyobrazić posłużenie się fałszywymi danymi osobowymi, w tym numerem PESEL, po popełnieniu wykroczenia drogowego.
Czy ktoś może wziąć na mnie kredyt na PESEL?
Jak już wspomnieliśmy, wzięcie kredytu na sam numer PESEL nie jest możliwe. Nie można jednak wykluczyć, że przestępca wykorzysta go do stworzenia podróbki dowodu osobistego (znanej także pod nazwą “dowodu kolekcjonerskiego”) i posługując się nią, spróbuje wyłudzić pieniądze.
Prawdopodobieństwo, że to mu się uda znacznie wzrośnie, jeśli w jego posiadaniu będą informacje umożliwiające dostęp do konta bankowego ofiary. Dysponując nimi, przestępca będzie miał możliwość wykonania przelewu weryfikacyjnego i zawarcia umowy kredytowej online.
Jak zabezpieczyć się przed zaciągnięciem kredytu na PESEL przez inną osobę?
W tym celu nie trzeba stosować wyszukanych zabezpieczeń, podejmować skomplikowanych działań. Wystarczy przestrzeganie elementarnych zasad bezpieczeństwa.
Przede wszystkim nie należy się zgadzać na pozostawienie dowodu osobistego lub jego kserowanie bez uzasadnionej przyczyny (np. w wypożyczalniach, gdzie dokument tożsamości bywa traktowany jak zastaw). Nie mamy bowiem pewności co się będzie z nim działo podczas naszej nieobecności czy dane zdobyte przez usługodawcę nie zostaną przez niego wykorzystane w sposób nieuprawniony.
Zasada ograniczonego zaufania dotyczy także korzystania ze sklepów internetowych lub dokonywania transakcji online w innych miejscach.
Wystarczy rozwaga i ostrożność
Banki z pewnością nie udzielą kredytu tylko po podaniu numeru PESEL. Nie zrobią tego także rzetelne pozabankowe firmy pożyczkowe, które, choć utrzymują się z pożyczania pieniędzy, to nie przekażą ich każdemu, zawsze podejmą jakieś czynności weryfikacyjne. Sugerowanie w reklamach, że sam numer PESEL wystarczy do podpisania umowy jest po prostu nieuczciwe.
Trzeba mieć jednak świadomość, że PESEL, w powiązaniu z innymi danymi osobowymi, daje przestępcom zestaw informacji, które pozwalają im na spreparowanie tożsamości, podjęcie działań dających szansę na wyłudzenie pieniędzy. Nie należy więc udostępniać swoich danych osobowych nieznajomym, pozostawiać ich w niesprawdzonych miejscach.
Dobrym pomysłem jest korzystanie z usług ostrzegających, że ktoś zamierza wziąć kredyt na nasze dane, a także okresowe sprawdzanie, czy nie figurujemy w jakimś rejestrze jako dłużnicy. W razie uzyskania informacji o powstaniu sytuacji, z którą nie mieliśmy do czynienia, trzeba jak najszybciej podjąć działania zmierzające do jej wyjaśnienia.
Warto wiedzieć
- Numer PESEL zawiera informację o dacie urodzenia i płci osoby, dla której został stworzony i towarzyszy jej przez całe życie.
- Nie można wziąć kredytu, a nawet pożyczki, tylko na PESEL. Każda rzetelna instytucja finansowa wymaga przynajmniej okazania dokumentu tożsamości.
- Pożyczenie pieniędzy wiąże się nie tylko ze zweryfikowanie tożsamości klienta, ale i zbadaniem jego zdolności i wiarygodności kredytowej w celu oszacowania ryzyka pożyczenia pieniędzy.
- Możliwe jest podjęcie działań prewencyjnych, które uniemożliwią przestępcy pożyczenie pieniędzy nasze dane. W tym celu trzeba skorzystać z usługi, dzięki której rozpatrujący wniosek o kredyt/pożyczkę, zostanie powiadomiony, że zgłosiliśmy brak zainteresowania zaciągnięciem zobowiązania. Będzie to dla niego sygnał, że ma do czynienia z oszustem, z próbą wyłudzenia pieniędzy na cudze dane.
- Istnieje też możliwość sprawdzenia, czy ktoś nie zaciągnął już kredytu lub pożyczki na nasz numer PESEL albo nie podpisał w naszym imieniu umowy o korzystanie z jakichś usług i nie płaci za nie. W tym celu należy skorzystać z raportów BIK lub tych generowanych przez rejestry, w których gromadzone są dane na temat dłużników.
FAQ – najczęściej zadawane pytania
Czy ktoś może wziąć kredyt na mój PESEL?
Wzięcie kredytu na sam numer PESEL nie jest możliwe, gdyż przy składaniu wniosku kredytowego w banku konieczne jest okazanie dowodu tożsamości oraz podanie wielu informacji, które pozwalają instytucji finansowej na zweryfikowanie zdolności i wiarygodności kredytowej wnioskodawcy.
Co, jeśli ktoś ma mój PESEL?
Jeśli masz podejrzenia, że Twój numer PESEL mógł trafić w niepowołane ręce, powinieneś jak najszybciej zgłosić ten fakt w bazach danych, w których banki i firmy pożyczkowe weryfikują swoich klientów, np. BIK, bezpiecznypesel.pl, chronpesel.pl.
Co można zrobić z czyimś numerem PESEL?
Numer PESEL uważany jest za jedną z wrażliwych danych osobowych. Znając go, można stworzyć podróbkę dowodu osobistego i zaciągnąć kredyt lub pożyczkę, zawrzeć umowę o korzystanie z pewnych usług (np. abonamentu telefonicznego, telewizji kablowej) lub wykorzystać w inny sposób w działaniach przestępczych.
Jak sprawdzić czy nie mam pożyczki?
Najprostsze rozwiązanie to wygenerowanie podstawowego raportu na swój temat z bazy danych Biura Informacji Kredytowej (BIK). Raz na pół roku można go pobrać za darmo i w ten sposób poznać podstawowe informacje o aktualnych i spłaconych zobowiązaniach kredytowych zapisanych w systemie.
Jak zastrzec numer PESEL w banku?
W przypadku banków należy raczej mówić o zastrzeżeniu dokumentów, np. dowodu osobistego, paszportu. Dzwoniąc na infolinię lub odwiedzając placówkę, możesz zgłosić ich utratę, a informacja o tym fakcie zostanie natychmiast odnotowana w systemie Dokumenty Zastrzeżone. Korzystają z niego wszystkie banki funkcjonujące w Polsce, a także bardzo wiele innych podmiotów, które w swojej działalności obowiązane są do weryfikowania tożsamości klientów (np. kancelarie prawne i notarialne, operatorzy telewizji kablowej, dostawcy usług telekomunikacyjnych i Internetu, pośrednicy finansowi, sklepy internetowe). Na ogół banki przyjmują zgłoszenia o utracie dokumentów od swoich klientów, ale są i takie, które zastrzegają je na prośbę każdego, kto się do nich zgłosi, nawet jeśli nie posiada żadnego rachunku bankowego.
Na pesel można wziąć pożyczkę /kredyt. Znalazłam taką opcję płacąc wczoraj za sprzęt. Udało mi się tak zapłacić i sprzęt już jest w drodze. Żadnej poważnej weryfikacji nawet przez logowanie do banku. Jak to możliwe, że prawo pozwala na takie rzeczy???