Dwa wskaźniki ekonomiczne, które decydują o kosztach kredytów z oprocentowaniem zmiennym. Czy jeden z nich zastąpi drugi? Porównujemy wskaźniki WIBOR i WIRON oraz oceniamy ich wpływ na Twoje finanse.
- 1. Czym jest wskaźnik WIBOR?
- 2. Jak ustalany jest wskaźnik WIBOR?
- 3. Czym jest wskaźnik WIRON?
- 4. Jak ustalany jest wskaźnik WIRON?
- 5. Czym różnią się oferty kredytów hipotecznych opartych o WIBOR i WIRON?
- 6. Kiedy wskaźnik WIRON zastąpi WIBOR?
- 7. Dlaczego reformy wskaźników referencyjnych idą tak opornie?
- 8. Co warto wiedzieć?
Od 2025 roku nowe kredyty i inne produkty bankowe będą musiały mieć oprocentowanie oparte na WIRON, nie jak dotychczas na WIBOR. Banki już teraz mają prawo wprowadzać takie produkty na rynek, a po 2027 WIRON będzie stanowić dominujący wskaźnik referencyjny. Przynajmniej tak powinno być, ale chaos legislacyjny może zablokować planowane zmiany.
Czym jest wskaźnik WIBOR?
WIBOR to skrót od Warsaw Interbank Offered Rate, czyli po polsku Referencyjna wysokość oprocentowania pożyczek na polskim rynku międzybankowym.
Banki udzielają sobie nawzajem pożyczek, jeśli zachodzi taka potrzeba. Gdyby nie mogły tego robić, szybko bankrutowałyby i musiały korzystać z bankowego funduszu gwarancyjnego. Oczywiście pobierają od takiej operacji odsetki. Ponieważ są jednak wobec siebie konkurencją i każdorazowe negocjowanie warunków pożyczki trwałoby zbyt długo, ustalono pewne warunki tego typu transakcji. Każdy z banków z góry musi określić z jakim oprocentowaniem jest gotowy udzielić innym bankom kredytu.
Banki, które mają nadmiar gotówki pożyczają taniej widząc w tym pewny i stabilny zysk. Nawet jeśli oprocentowanie jakie oferują jest minimalne, mówimy tu przecież o setkach milionów złotych. Natomiast te spośród banków, którym gotówki brakuje, podnoszą oprocentowanie oferowanych kredytów międzybankowych. Chodzi o to, żeby nikt nie chciał pożyczyć od nich pieniędzy, których nie mają. Ewentualnie pożyczył je na bardzo korzystnych warunkach dla kredytodawcy.
WIBOR jest uśrednionym wskaźnikiem opartym na deklaracjach banków dotyczących oprocentowania kredytów dla konkurencji. Każdy z banków w danym okresie określa stopę procentową udzielanych przez siebie kredytów międzybankowych. Wskaźnik referencyjny powstaje jako średnia arytmetyczna ze wszystkich banków komercyjnych, ale na wszelki wypadek „odcinane” są wartości skrajne.
Dzięki temu powstaje pewna deklaratywna i uśredniona, ale dostatecznie wiarygodna wartość. Określa ona, ile bank musi zapłacić, jeśli potrzebuje dodatkowych środków np. w celu udzielenia kredytów hipotecznych.
Czasami faktycznie dochodzi do sytuacji, w której bank zaciąga dług w innym banku, po to by zaoferować Ci kredyt hipoteczny. Oczywiście nie chodzi wówczas jedynie o Ciebie, ale np. o 1 000 kredytobiorców potrzebujących po pół miliona kredytu hipotecznego każdy.
Wskaźnik WIBOR wpływa na oprocentowanie kredytów. Banki muszą zachować równowagę między odsetkami, które płacą z tytułu zobowiązań międzybankowych, a odsetkami spłacanymi przez kredytobiorców. Działa to też w drugą stronę – aktualny wskaźnik WIBOR wpływa zarówno na oprocentowanie lokat (nie zawsze bezpośrednio) i korzyści jakie bank średnio uzyskuje poprzez pożyczanie pieniędzy innym bankom.
Jak ustalany jest wskaźnik WIBOR?
Wskaźnik WIBOR ustalany jest oddzielnie dla każdego z dostępnych terminów od 1 dnia do 12 miesięcy.
| Okres | Oznaczenie | Począwszy od | Wyjaśnienie |
| 1 dzień | ON (ang. overnight) | dnia zawarcia transkacji | Od dziś do jutra |
| 1 dzień | TM (ang. tomorrow) | dna następnego po zawarciu transakcji | Od jutra do pojutrze |
| 1 tydzień | SW (ang. spot week) | od dwóch dni roboczych po zawarciu transakcji | Od daty spot na 7 dni |
| 2 tygodnie | 2W (ang. 2 weeks) | od dwóch dni roboczych po zawarciu transakcji | Od daty spot na 14 dni |
| 1 miesiąc | 1 M (ang. 1 month) | od dwóch dni roboczych po zawarciu transakcji | Od daty spot na miesiąc |
| 3 miesiące | 3 M (ang. 3 months) | od dwóch dni roboczych po zawarciu transakcji | Od daty spot na 3 miesiące |
| 6 miesięcy | 6 M (ang. 6 months) | od dwóch dni roboczych po zawarciu transakcji | Od daty spot na 6 miesięcy |
| 1 rok | 1 Y (ang. 1 year) | od dwóch dni roboczych po zawarciu transakcji | Od daty spot na 12 miesięcy |
Każdy z dużych banków deklaruje w danym okresie (do 11:00 każdego dnia roboczego – WIBOR jest ustalany nawet dla pożyczek 1-dniowych) z jakim oprocentowaniem może udzielić kredytu międzybankowego. Deklaracje zbierane są od banków dysponujących realnymi udziałami w rynku oraz funduszami na to by faktycznie udzielić wielomilionowych kredytów innym bankom. Banki spółdzielcze czy niewielkie, nowo powstałe banki nie muszą być brane pod uwagę.
Następnie odrzuca się wartości skrajne jako nieadekwatne dla rynku. Z pozostałych wylicza się prostą średnią arytmetyczną. WIBOR zawsze wyliczany jest na podstawie poprzednich danych, nie ma w nim raczej miejsca na przewidywania.
Aktualne stawki WIBOR można sprawdzić na stronie https://gpwbenchmark.pl/ podobnie jak WIBID czy WIRON. Są tam publikowane wszystkie z powszechnych wskaźników referencyjnych.
Czym jest wskaźnik WIRON?
WIRON (ang. Warsaw Interest Rate Overnight) to indeks transakcyjny wykonywany na podstawie transakcji depozytowych pomiędzy bankami oraz bankami i dużymi firmami. Ustalany jest i administrowany przez GPW Benchmark S.A. na podstawie jednodniowych transakcji depozytowych.
Uwaga!
Pierwotnie wskaźnik referencyjny nosił skrót WIRD od Warszawski Indeks Rynku Depozytowego. Pojawił się, ponieważ potrzebne były reformy wskaźników referencyjnych. Zgodnie z regulacjami Unii Europejskiej, czysto deklaratywny WIBOR (oraz inne -IBORy) nie spełnia obecnych standardów bankowości.
Stąd uzgodniony z instytucjami finansowymi pomysł wprowadzenia nowego wskaźnika referencyjnego, niezależnego od deklaracji samych banków, natomiast wyliczanego przez niezależną od nich, państwową, firmę.
WIRON dopiero od roku 2023 jest traktowany jako istotny wskaźnik referencyjny. Jego przyszłe losy ważą się w negocjacjach pomiędzy bankami, instytucjami rządowymi i UE.
Jak ustalany jest wskaźnik WIRON?
W Wikipedii znajdziemy taki zapis:
„Indeks jest kalkulowany jako średnia stopa procentowa ważona wolumenem zbioru transakcji podmiotów przekazujących dane z instytucjami finansowymi i z dużymi przedsiębiorstwami i publikowana jest z dokładnością do 3 miejsc po przecinku. Przed publikacją średnia jest poddawana dwustronnej korekcie, w ramach której na obu krańcach dziennego rozkładu stóp transakcji odcinaniu 25% łącznej sumy wolumenu transakcji z badanego dnia. Indeks jest wyliczany co dzień o godz. 12:15 na podstawie danych transakcyjnych z poprzedniego dnia roboczego i jest publikowany na stronie internetowej GPW Benchmark S.A. o godzinie 13:00″
Możemy to zrozumieć tak:
Podmioty (banki, instytucje, duże firmy) przekazują dane dotyczące transakcji, w których występuje stopa procentowa. Z tych danych obcina się 25% najwyższych i 25% najniższych wskazań. Z pozostałych 50% wylicza się średnią ważoną czy uwzględniającą wielkość transakcji.
Cały proces powtarzany jest w każdym dniu roboczym. Do wyznaczonej godziny zobowiązani przekazują dane z poprzedniego dnia. Do 12:15 obliczany jest wskaźnik WIRON i o 13:00 publikowany jest na stronie GPW Benchmark. Wskaźnik WIRON, łatwo sprawdzić na stronie administratora, łącznie z wartościami archiwalnymi.
Czym różnią się oferty kredytów hipotecznych opartych o WIBOR i WIRON?
Zasadniczo oferty obu typów kredytów składają się z podobnych elementów. Zawsze występują dwa składniki oprocentowania kredytu hipotecznego. Pierwszym jest marża banku, która pozostaje niezmienna przez cały okres kredytowania. Zasadniczo to właśnie ona powinna stanowić zysk banku i to ją można czasami negocjować z bankiem podczas zawierania umowy kredytowej.
Druga część oprocentowania kredytowego to właśnie wskaźnik referencyjny, wprost dodawany do marży. Ta część jest zmienna, ale bank nie decyduje o niej. W zależności od umowy kredytowej, do marży banku dodaje się aktualny (przeważnie 3- miesięczny lub 6-miesięczny – odpowiednio WIBOR 3M lub WIBOR 6M) wskaźnik referencyjny. Bank ma prawo aktualnie zaoferować kredyty z różnym oprocentowaniem (różną marżą) ze względu na to czy klient wybrał ofertę na WIRON czy WIBOR.
Parametry i elementy umowy będą więc identyczne, ale mogą mieć różna wartość. Aktualnie, gdyby dodawać identyczną marżę do kredytów na WIBOR i WIRON, to te drugie byłyby tańsze. Jest to jednak jedynie sytuacja „na teraz” i nie wiemy, jak przełoży się na moment, gdy faktycznie kredyty zostaną oparte o WIRON lub jeszcze inny wskaźnik referencyjny.
Trudno porównywać oferty kredytów, gdy wprowadził je dotąd tylko jeden duży bank. On też może się z tej oferty w każdej chwili wycofać. Rzetelne porównanie przedstawimy naszym czytelnikom, gdy tylko będziemy mieć dostęp do pewnych i rzetelnych danych.
Kiedy wskaźnik WIRON zastąpi WIBOR?
Wskaźnik WIRON powinien zastępować WIRON stopniowo. Zgodnie z obecnym ustawodawstwem przechodzimy z WIBOR na WIRON w 3 etapach.
Aktualnie (od 2023) klienci banków powinni mieć wybór pomiędzy WIRON a WIBOR. Wciąż jednak nie wiele jest ofert kredytowych opartych o ten pierwszy wskaźnik referencyjny.
Od 2025 roku banki będą zmuszone zaproponować kredyty oparte na wskaźniku WIRON. Początkowo będzie to dotyczyło nowych kredytów. Przed pierwszym stycznia 2025 roku nie ma się co spodziewać zbyt wielu ofert opartych o nowy wskaźnik referencyjny.
Potem banki będą zmuszone do konwersji istniejących umów kredytowych (głównie kredytów hipotecznych) na wskaźnik WIRON. Do końca 2027 wszystkie kredyty powinny być oferowane na podstawie WIROR, a nie WIBOR.
Tyle teorii, bo chociaż wiemy już, że WIBOR przestanie być publikowany w najbliższych latach, to przejście na WIRON zostało podważone ze względu na błędy legislacyjne i może nastąpić sytuacja, gdy żaden wskaźnik referencyjny nie będzie obowiązywał. Aktualne ustawodawstwo wymusza zaoferowanie oferty WIRON-owej od 1 stycznia 2025 roku, do tego momentu na pewno będziemy mieli przewagę instrumentów stosujących WIBOR.
Dlaczego reformy wskaźników referencyjnych idą tak opornie?
Wprowadzenie Warsaw Interest Rate Overnight czyli WIRON ma związek z reformą i ujednoliceniem tego typu wskaźników w całej Unii Europejskiej. Cel reformy jest bardzo prosty – odcięcie wyliczania wskaźnika referencyjnego od tych, którzy zarabiają na nim najwięcej, czyli banków. Szczytna ta idea napotyka jednak pewną istotną przeszkodę w postaci braku prostych i jasnych dla przeciętnego odbiorcy alternatyw. WIRON jako wskaźnik działający i łatwy do sprawdzenia został wybrany przez Komitet Sterujący Narodowej Grupy Roboczej (KS NGR) ds. wskaźników.
Niestety wskutek błędu urzędu Komisji Nadzoru Finansowego, banki otrzymały wadliwe wytyczne. Ustawodawca w poprzednich latach nie przewidział, że potrzebny będzie plan awaryjny. Wskaźniki referencyjne są więc dwa – jeden właśnie ma zostać zakończony (WIBOR), a drugi ma szanse w ogóle nie wejść do powszechnego użytku (WIRON). Komisję Nadzoru Finansowego bardzo trudno pospieszyć i niechętnie przyznaje się ona do błędów.
Trwają też konsultacje społeczne z ekspertami rynku finansowego, którzy proponowali zmiany w sposobie obliczania WIRON. Zaproponowali branie pod uwagę jedynie większych transakcji i odcinanie mniej niż 25% danych z każdej strony. Nie udało im się jednak wypracować porozumienia.
Z podobnymi problemami w mniejszym lub większym stopniu borykają się inne kraje Unii Europejskiej. Brakuje jednolitych wytycznych, wiadomo tylko, że systemy oparte na -IBOR są już przestarzałe, a zawsze były podatne na manipulację.
Na pewno jest to temat wyjątkowo ważny dla naszych użytkowników, którzy zaciągają kredyty hipoteczne, więc będziemy do niego wracać w kolejnych miesiącach. Póki co brakuje nam rzetelnych danych na temat przyszłości wskaźników referencyjnych.
Źródła:
- https://pl.wikipedia.org/wiki/WIRON
- https://gpwbenchmark.pl/
- https://gpwbenchmark.pl/wartosci_i_statystyki
Co warto wiedzieć?
- Ze względu na ustawodawstwo europejskie, Polska przechodzi ze wskaźnika WIBOR na WIRON.
- W założeniu WIRON ma być wskaźnikiem bardziej profesjonalnym i mniej zależnym od polityki banków.
- Reformy wskaźników referencyjnych są stopniowe – od 2023 można oferować kredyt hipoteczny oparty na WIRON, od 2025 trzeba, a od 2027 stare kredyty zostaną przestawione na nowy wskaźnik.
- WIBOR oparty był na deklaracjach banków dotyczących wzajemnych zobowiązań, WIRON wyliczany jest przez spółkę-córkę warszawskiej giełdy.
- W pierwszej połowie 2024 tylko jeden bank wprowadził solidną ofertę kredytową opartą na WIRON.
- Przejście na WIRON zostało podważone i możemy znaleźć się w sytuacji, gdy zostaniemy bez żadnego wskaźnika referencyjnego, na którym miałyby być oparte kredyty.
FAQ – najczęściej zadawane pytania
Dlaczego wskaźniki WIBOR i WIRON są takie ważne?
Na podstawie WIBOR są, a na podstawie WIRON będą ustalane oprocentowania kredytów z oprocentowaniem zmiennym, czyli większości kredytów hipotecznych i gotówkowych w Polsce. Zmiana tych wskaźników w ujęciu 3, 6 i 12-miesięcznym wpływa na raty kredytów setek tysięcy konsumentów.
Jak stopy procentowe NBP wpływają na WIRON?
Stopy procentowe NBP wpływają pośrednio na wskaźnik WIRON, ponieważ mają wpływ na wysokość oprocentowania w transakcjach depozytowych pomiędzy bankami i dużymi instytucjami. Nie jest to jednak wpływ bezpośredni.
Ile wynosi stawka WIRON?
Stawka WIRON publikowana jest na stronie GPW Benchmark. Jako że zmienia się codziennie, nie ma sensu publikować aktualnej w tym artykule.
Które banki oferują kredyty oparte o stawkę WIRON?
W pierwszej połowie 2024 jedynie ING Bank Śląski oferował kredyty oparte o WIRON. W kolejnych latach liczba takich banków z pewnością jednak gwałtownie wzrośnie, ponieważ zobowiązuje je do tego ustawodawstwo europejskie.
Czy stawka WIRON jest korzystniejsza od stawki WIBOR?
Jest bardziej wiarygodna. Nie opiera się jedynie na deklaracjach banków. Nie znaczy to, że zawsze rata oparta na WIRON będzie niższa niż ta oparta na WIBOR. Raczej bardziej dostosowana do realiów rynkowych.
Co jest wyższe - WIBOR czy WIRON?
Oba wskaźniki referencyjne obliczane są niezależnie od siebie. Na dzień przygotowania artykułu (27 maja 2024) wyższy był wskaźnik WIBOR, ale wcale nie musi tak być stale.
Dlaczego dokonujemy reformy wskaźników referencyjnych?
Dlatego, że wskaźniki takie jak WIBOR są podatne na manipulację ze strony banków i prowokują snucie podejrzeń dotyczących zmowy cenowej pomiędzy nimi.
Jaki jest wpływ urzędu Komisji Nadzoru Finansowego na wskaźniki WIBOR/WIROR?
Komisja nie decyduje o wysokości wskaźników, ale powinna dawać rekomendacje w zakresie ich tworzenia i wykorzystania. Bez jej działań, banki nie mają wytycznych jak stosować wskaźnik w swoich ofertach by było to zgodne z prawem polskim i europejskim.
