Przedawnienie kredytu to sposób na uniknięcie konieczności spłaty zobowiązania. Skorzystanie z instytucji przedawnienia wymaga upływu czasu określonego w przepisach prawnych. Jednak nie wszystkie konsekwencje przedawniania będą dla dłużnika pozytywne.
- Na czym polega przedawnienie kredytu?
- Jaki jest termin przedawnienia kredytu?
- Bieg terminu przedawnienia
- Co powoduje przerwanie biegu terminu przedawnienia?
- Przedawnienie kredytu hipotecznego a konsumenckiego
- Czy przedawnienie kredytu trafia do baz BIK i BIG i kiedy z nich znika?
- Przedawnienie kredytu w BIK
- Przedawnienie kredytu w BIG
- Czy bank może mieć zobowiązania, które mogłyby się przedawnić?
- Przedawnienie kredytu i co dalej?
- Przedawnienie kredytu – podsumowanie
- Warto wiedzieć
Podstawowym obowiązkiem kredytobiorcy jest spłata zobowiązania finansowego w terminie określonym umową czy zgodnie z ustalonym przez bank harmonogramem. Opóźnienia płatności wiążą się z licznymi konsekwencjami: zaczynając od odsetek karnych naliczonych za każdy dzień zwłoki, a kończąc na postępowaniu sądowym i egzekucji długu. Wyjątkowo można uniknąć negatywnych rezultatów braku płatności raty czy nawet całego kredytu. Pozwala na to instytucja przedawnienia roszczeń.
Na czym polega przedawnienie kredytu?
W języku prawniczym mówimy o przedawnieniu roszczeń majątkowych. Potocznie można użyć określenia przedawnienie kredytu. W praktyce chodzi o możliwość skutecznego dochodzenia spłaty zadłużenia przed sądem. Wierzyciel czyli bank ma określony w ustawie czas na dochodzenie spłaty długu. Po upływie terminu przedawnienia dłużnik może skutecznie uchronić się przed zwrotem kwoty zobowiązania.
Jeśli dłużnik jest konsumentem – czyli osobą fizyczną, która dokonuje z przedsiębiorcą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio ze swoją działalnością gospodarczą czy zawodową, wówczas bank nie ma możliwości skutecznego żądania zaspokojenia przedawnionego roszczenia czyli spłaty kredytu.
Przedawnienie kredytu dotyczy zatem sytuacji, kiedy kredytobiorca pomimo obowiązku płatności raty opóźnia się z przekazaniem pieniędzy lub całkowicie zaniecha płatności. Bez znaczenia jest powód opóźnienia – mogą to być zarówno przejściowe kłopoty finansowe kredytobiorcy czy brak środków na koncie w przypadku stałego zlecenia. Działanie, które może w takiej sytuacji podjąć bank jest ograniczone czasowo. Po upływie terminu przedawnienia nie ma już możliwości dochodzenia od kredytobiorcy spłaty zobowiązania.
Jaki jest termin przedawnienia kredytu?
Termin przedawnienia roszczeń o świadczenia okresowe oraz te związane z prowadzeniem działalności gospodarczej wynosi 3 lata. Oznacza to, że bank może skutecznie dochodzić spłaty kredytu od dłużnika przez okres 3 lat.
Termin ten obowiązuje zarówno w przypadku, jeśli klientem banku jest osoba fizyczna, jak i przedsiębiorca. Jeśli pożyczkodawcą jest osoba fizyczna, wówczas termin przedawnienia będzie dłuższy i wyniesie 6 lat. Od zasad ogólnych określonych w art. 118 kc istnieją wyjątki określone w przepisach szczególnych.
Przykład: Zgodnie z art. 731 kc roszczenia wynikające ze stosunku rachunku bankowego przedawniają się z upływem 2 lat – chodzi m.in. o dochodzenie przez bank spłaty debetu w rachunku bankowym.
| Rodzaj umowy | Termin przedawnienia |
|---|---|
| Umowa kredytu bankowego | |
| Umowa pożyczki prywatnej | |
| Karta kredytowa | |
| Umowa pożyczki w firmie pozabankowej | |
| Debet na koncie |
Zgodnie z kodeksem cywilnym terminy przedawnienia roszczeń nie mogą być skracane ani przedłużane w drodze czynności prawnej. Oznacza to, że bank w umowie kredytowej nie może zastosować dłuższego terminu przedawnienia kredytu niż ten określony w ustawie.
Aktualnie obowiązujące przepisy nakładają na sąd obowiązek badania czy roszczenie majątkowe wierzyciela przeciwko konsumentowi nie uległo przedawnieniu. Wcześniej sąd badał kwestie związane z przedawnieniem tylko w przypadku podniesienia takiego zarzutu przez dłużnika w toku rozprawy. Obecne uregulowania w większym zakresie chronią interesy konsumenta jako słabszej strony postępowania.
Bieg terminu przedawnienia
Termin przedawnienia kredytu zaczyna biec od momentu, kiedy roszczenie stało się wymagalne czyli w przypadku umowy kredytu od dnia, kiedy dłużnik zgodnie z umową miał uregulować ratę lub cały dług.
Bank może zastrzec możliwość wypowiedzenia lub rozwiązania umowy ze skutkiem natychmiastowym w przypadku zaległości w spłacie kredytu. Taka sytuacja oznacza, że harmonogram spłaty i poszczególne terminy płatności rat przestają obowiązywać, a dłużnik jest zobowiązany uregulować cały dług od razu. Wówczas termin przedawnienie dla każdej z zaległych rat nastąpi osobno, po upływie 3 lat od ich wymagalności. Natomiast raty, które zgodnie z harmonogramem miały zostać spłacone później, przedawnią się wszystkie łącznie w terminie 3 lat od daty określonej w wypowiedzeniu lub rozwiązaniu umowy.
Koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego czyli 31 grudnia. Oznacza to, że maksymalny okres kiedy bank może dochodzić spłaty kredytu, to w praktyce nawet cztery lata – jeśli zaległa rata była wymagalna na początku roku.
Co powoduje przerwanie biegu terminu przedawnienia?
Kodeks cywilny wskazuje trzy sytuacje, które powodują przerwanie biegu terminu przedawnienia. Dotyczą one nie tylko kredytu, ale też innych roszczeń majątkowych. Są to:
- każda czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznania sprawy albo przed sądem polubownym, która została podjęta w celu dochodzenia, ustalenia, zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia,
- uznanie roszczenia przez dłużnika czyli np. wniosek kredytobiorcy o odroczenie terminu płatności albo jednorazowa wpłata pieniędzy na konto wierzyciela z tytułu spłaty kredytu,
- wszczęcie mediacji.
Po każdym przerwaniu przedawnienia, biegnie ono od początku. Jeśli bank skieruje sprawę do sądu albo rozpocznie proces mediacji, przedawnienie rozpocznie bieg na nowo dopiero po zakończeniu tego postępowania.
Przedawnienie kredytu hipotecznego a konsumenckiego
Hipoteka stanowi najlepsze dla banku zabezpieczenie spłaty kredytu. W przypadku opóźnienia w spłacie zobowiązania kredytodawca może doprowadzić do licytacji nieruchomości i w ten sposób odzyskać dług. W przypadku kredytów hipotecznych przedawnieniu ulegają jedynie odsetki.
Dla kredytów gotówkowych, do których stosuje się przepisy ustawy z 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim, obowiązują ogólne zasady przedawnienia czyli 3 lata. Chodzi tu zarówno o pożyczki udzielane konsumentom przez banki, jak i instytucje pozabankowe do kwoty 255.550 zł. Przedawnieniu ulega zarówno kwota główna, jak i odsetki.
Czy przedawnienie kredytu trafia do baz BIK i BIG i kiedy z nich znika?
Przedawniony dług nie ulega umorzeniu. Konsekwencją instytucji przedawnienia jest jedynie brak możliwości skutecznego dochodzenia jego spłaty przez wierzyciela przed sądem. Dłużnik nie musi co prawda zwrócić pieniędzy, jednak informacja o zaciągnięciu zobowiązania trafia zawsze do rejestru Biura Informacji Kredytowej (BIK), a także pod pewnymi warunkami do BIG – czyli biur informacji gospodarczej.
Przedawnienie kredytu w BIK
BIK to instytucja, której zadaniem jest gromadzenie informacji na temat terminowości spłat pożyczek i kredytów udzielanych zarówno osobom fizycznym nie prowadzącym działalności gospodarczej, jak i firmom. Dane są przekazywane przez banki, firmy pożyczkowe, SKOKi a także bankowe firmy leasingowe i faktoringowe. Informacje o zaciągnietym zobowiązaniu kredytowym są przekazane do BIK w momencie udzielenia kredytu aż do jego całkowitej spłaty. W przypadku opóźnienia w płatności powyżej 60 dni, dane mogą być przetwarzane przez okres 5 lat. Następnie trafiają do bazy danych statystycznych, gdzie są przechowywane przez 12 lat.
Przedawnienie kredytu w BIG
Biura Informacji Gospodarczej to kilka instytucji (np. BIG InfoMonitor), których zadaniem jest gromadzenie informacji w zakresie terminowych płatności rachunków, faktur i innych należności. Do rejestru mogą trafić dane klienta, jeśli zostały spełnione łącznie następujące warunki:
- należność konsumenta zalegającego ze spłatą wyniosła co najmniej 200 zł,
- termin płatności upłynął co najmniej 30 dni przed zgłoszeniem,
- minęło co najmniej 30 dni od wysłania dłużnikowi wezwania do zapłaty przez wierzyciela z ostrzeżeniem, że brak płatności będzie skutkował przekazaniem danych do biura informacji gospodarczej.
Brak spłaty zadłużenia skutkuje możliwością przetwarzania danych przez BIG przez okres 6 lat (dla konsumentów). Po tym terminie dane muszą zostać usunięte.
W obu przypadkach informacje o przedawnionym kredycie będą miały negatywny wpływ na zdolność kredytową i mogą stanowić realną przeszkodę w uzyskaniu kolejnego finansowania. Co można zrobić, aby wyczyścić negatywną historię w BIK czy BIG? Najprościej jest poczekać, aż dane zostaną usunięte zgodnie z terminem określonym w przepisach. Można również spłacić zadłużenie, wówczas wierzyciel będzie zobowiązany do usunięcia wpisu z bazy dłużników. Innym rozwiązaniem będzie zawarcie ugody z wierzycielem w zakresie zawieszenia negatywnego wpisu.
Czy bank może mieć zobowiązania, które mogłyby się przedawnić?
Umową kredytową związany jest nie tylko kredytobiorca, ale też bank. Jeśli to bank ma zobowiązanie wobec kredytobiorcy, a kredytobiorca nic z tym nie robi, to przedawni się ono po 3 latach.
Może tak być w przypadku:
- Nie wypłacenia przez bank jednej z transz kredytu;
- Nie oddania przez bank części prowizji po wcześniejszej spłacie kredytu;
- Ściągnięcia przez bank nieuprawnionej kary czy opłaty z konta kredytobiorcy.
Dlatego w tych rzadkich wypadkach gdy to bank jest winien pieniądze Tobie, też musisz o nie aktywnie zabiegać.
Przedawnienie kredytu i co dalej?
Przedawnienie nie jest równoznaczne z wygaśnięciem długu. Zobowiązania nie przedawniają się z urzędu. Dług dalej jest tylko nie można go zgodnie z prawem wyegzekwować. Wierzyciel ma nawet prawo nadal podejmować kroki w kierunku odzyskania należności. Występuje wówczas z nakazem zapłaty przedawnionego długu, ale dłużnik nie musi go spłacać, zamiast tego podnosząc zarzut przedawnienia zobowiązania. Dopiero wówczas sąd formalnie może unieważnić dług.
Niestety nawet jeśli bank dopuścił do przedawnienia długu, to raczej nie będzie już chciał współpracować z dłużnikiem, który uniknął płatności.
Przedawnienie kredytu – podsumowanie
Trudno sobie wyobrazić sytuację, kiedy bank zaniecha dochodzenia spłaty kredytu. Narzędzia, które posiada – pod postacią windykacji, możliwości zawarcia ugody, prowadzenia mediacji czy skierowania sprawy na drogę postępowania sądowego, powinny wystarczyć, żeby odzyskać dług w 3 lata. Tym bardziej, że niektóre z tych czynności przerywają bieg terminu przedawnienia. Nawet jeśli obowiązek spłaty kredytu ulegnie przedawnieniu, zawsze pozostaje wpis w bazach BIK i BIG, który realnie obniża wiarygodność finansową kredytobiorcy.
Warto wiedzieć
- Standardowy kredyt przedawnia się po 3 latach.
- Jeśli bank wykona jakąkolwiek czynność windykacyjną, bieg przedawnienia zostaje przerwany.
- Jeśli bieg przedawnienia zostanie przerwany, potem biegnie od początku.
- W przypadku zobowiązań dotyczących rachunku bankowego, termin przedawnienia wynosi 2 lata.
- Takie same terminy przedawnień są gdy to bank jest winien pieniądze klientowi.
FAQ - najczęściej zadawane pytania
Po jakim czasie przedawnia się niespłacony kredyt?
Termin przedawnienia dla kredytu to 3 lata liczone od dnia, w którym dłużnik był zobowiązany do płatności raty lub całego zobowiązania. Jeśli bank w tym okresie nie podejmie żadnych czynności zmierzających do odzyskania długu np. nie wniesie sprawy do sądu, wówczas dług się przedawni.
Jak sprawdzić czy kredyt jest przedawniony?
Można sprowadzić warunki umowy i porównać harmonogram spłaty z terminem ostatniej wpłaty do banku. Informacje o zadłużeniu i terminowej spłacie znajdziemy również w bazie BIK. Wniosek o wydanie raportu we własnej sprawie można złożyć samodzielnie przez internet.
Jak pozbyć się przedawnionych długów?
Przedawnienie długu oznacza, że wierzyciel nie może skutecznie np. w drodze postępowania sądowego odzyskać pieniędzy. Jednak dłużnik może spłacić dług pomimo przedawnienia.
Czy długi się przedawniają?
Tak. Instytucja przedawnienia dotyczy roszczeń majątkowych takich jak np. kredyt, pożyczka.
Jak liczy się termin przedawnienia?
Przedawnienie biegnie od momentu wymagalności długu, a więc od dnia, w którym dłużnik był zobowiązany spłacić zobowiązanie w całości lub części (np. płatności raty).
