Rata równa czy malejąca – różnica liczona w tysiącach złotych

Czy wiesz, że zaciągając kredyt możesz zdecydować o wariancie jego spłaty? Wybór pomiędzy systemem rat równych i malejących to często nawet kilkadziesiąt tysięcy złotych oszczędności. Warto zwrócić na to uwagę, szczególnie w przypadku wieloletnich kredytów mieszkaniowych.

Osoby zaciągające kredyty i pożyczki wielokrotnie nie zdają sobie sprawy, że potencjalne zobowiązanie spłacać mogą w systemie rat równych lub malejących. Uwaga najczęściej skupiona jest na takich parametrach jak oprocentowanie, prowizja czy okres finansowania, gdyż na pierwszy rzut oka to właśnie one decydują o ostatecznym koszcie kredytu. Faktycznie w przypadku drobnych zobowiązań rodzaj raty nie wnosi wiele do sprawy. Dopiero wysokokwotowe kredyty, o długim terminie spłaty, obnażają moc drzemiącą w malejących ratach.

Czym jest rata kredytu? 

Przed wyborem dogodnego dla siebie wariantu spłaty, warto przyjrzeć się konstrukcji samej raty kredytu. A ta składa się z:

• części kapitałowej, która prezentuje dokładną kwotę jaką pożyczyliśmy od banku. Jej spłata powoduje każdorazowe zmniejszanie się kwoty salda zadłużenia
• części odsetkowej, która jest niczym innym jak wynagrodzeniem dla banku tytułem udzielonego finansowania 

Wysokość odsetek wynika bezpośrednio z oprocentowania kredytu, które jest sumą marży i stawki referencyjnej (WIBOR lub WIRON– dla kredytów złotowych, EURIBOR – dla kredytów w euro i LIBOR dla kredytów we frankach szwajcarskich i dolarach amerykańskich). Wyjątkiem są kredyty hipoteczne o oprocentowaniu okresowo stałym, których oprocentowanie nie zmienia się przez określony czas – w zależności od oferty zwykle od 5 do 7 lat. Po tym okresie bank proponuje nową wysokość oprocentowania stałego lub powrót do oprocentowanie zmiennego. Z uwagi na to, że ten rodzaj zobowiązań w okresie obowiązywania oprocentowania stałego nie powoduje zmiany wysokości raty nawet w razie wahań stóp procentowych, skupimy się na zobowiązaniach o zmiennej stopie procentowej udzielonych w złotych polskich.

Konstrukcję raty kredytowej przedstawia poniższe równanie:

Od czego zależy wysokość raty kredytu?

Wysokość raty kredytu zależy od kilku czynników:

• wysokości stóp procentowych,
• prowizji banku,
• oprocentowania kredytu,
• rodzaju raty (równa lub malejąca)
• kwoty kredytu,
• wybranego okresu kredytowania.

Czym charakteryzuje się rata równa kredytu?

Raty równe (annuitetowe, uśrednione) są wariantem spłaty cieszącym się dużym wzięciem wśród kredytobiorców. Popularność ta wynika głównie z dwóch powodów.

• Po pierwsze, system spłaty oceniany jest przez banki jako mniej ryzykowny. Wynika to z faktu, że w pierwszych latach wysokość miesięcznej raty równej jest znacznie niższa od raty malejącej, a to istotnie wpływa na zdolność kredytową wnioskodawcy.
• Po drugie, wprowadzają pewien ład w zarządzaniu domowym budżetem, choć nie oznacza, że ich kwota zawsze będzie taka sama.

Należy pamiętać, że stałą wysokość rat zapewni wyłącznie niezmieniająca się w okresie finansowania stawka WIBOR. Jej spadek lub wzrost każdorazowo wpływać będzie na podwyższenie lub obniżenie raty równej. Zakładając, że zobowiązanie spłacane będzie w wieloletniej perspektywie, zmiany stopy referencyjnej zdają się nieuniknione. 

Lwią część raty równej stanowią odsetki. Widoczne jest to w początkowym okresie spłaty kredytu, kiedy kwota naszego zadłużenia, pomimo uiszczanych rat, ulega kosmetycznemu obniżeniu. 

• Odsetki każdorazowo naliczane są od kwoty kredytu pozostającej do spłaty, a kapitał doliczany jest w taki sposób, aby każda rata pozostawała taka sama. 
• W pierwszych latach spłaty kredytu udział kapitału w racie jest zazwyczaj niższy niż kwota naliczonych odsetek.

Czym charakteryzuje się rata malejąca kredytu?

Raty malejące (kapitałowe), pomimo że w ogólnym rozrachunku tańsze, stosowane są znacznie rzadziej niż raty równe. Powody takiego stanu rzeczy są bardzo prozaiczne i związane są procesem oceny zdolności kredytowej klienta. 

• W początkowym okresie spłaty zobowiązania rata malejąca znacznie mocniej obciąża budżet kredytobiorcy, gdyż może być nawet kilkadziesiąt procent wyższa od raty równej. 
• Często to właśnie ten parametr decyduje o przyznaniu finansowania we wnioskowanej kwocie. Może okazać się, że spełniamy oczekiwania banku wyłącznie pod warunkiem zastosowania rat równych.

Część kapitałowa raty malejącej wyliczana jest poprzez podzielenie kwoty kredytu przez liczbę rat np. dla 120 000 zł na okres 10 lat część kapitałowa raty wynosić będzie niezmiennie 1 000 zł. Natomiast odsetki szacowane są od zmniejszającego się każdego miesiąca kapitału. Dzięki temu każda kolejna rata jest niższa od poprzedniej. Oczywiście zasada ta będzie spełniona pod warunkiem niezmiennych lub spadających stawek WIBOR. W przypadku podwyższenia poziomu stóp procentowych może okazać się, że kwota raty malejącej wzrośnie.

Raty równe i malejące – przykład

Największe różnice pomiędzy ratą równą a malejącą są widoczne są przy długoterminowych i wysokokwotowych kredytach hipotecznych. Aby pokazać różnicę pomiędzy omawianymi schematami spłat, posłużymy się przykładem kredytu mieszkaniowego. Jego parametry prezentują się następująco:

• kwota kredytu – 400 000,00 zł
• Okres kredytowania – 30 lat (360 rat)
• Oprocentowanie – 4,00% (marża + stawka referencyjna WIBOR)

Konstrukcję pierwszej i ostatniej raty w systemie równych spłat obrazuje poniższa tabela:

Decydując się na system rat malejących należy spodziewać się wyższej raty w początkowym okresie spłaty:

Z przedstawionych danych wynika, że decydując się na spłatę kredytu w systemie rat malejących ostatecznie zapłacimy o 46 810,36 zł mniej, niż w przypadku rat równych. Oczywiście w razie skrócenia horyzontu czasowego finansowania, różnica ta będzie mniejsza, jednak w dalszym ciągu odczuwalna. Przykładowo, dla kredytu o tych samych parametrach zaciągniętego na okres 10 lat, przewaga na korzyść rat malejących zmniejsza się do 5 309,99 zł.

Potwierdza się również zasada, że na początku okresu finansowania rata malejąca stanowi dużo większe obciążenie dla kredytobiorcy niż rata równa. Pierwsza rata malejąca wyrażona jest w kwocie 2 444,44 zł i jest o 28% wyższa od pierwszej raty uśrednionej wynoszącej 1 909,66 zł. Zestawienie prezentuje również zmieniającą się w czasie proporcję pomiędzy częścią kapitałową i odsetkową w systemie rat równych.

Raty równe i malejące – różnice

Główną różnicą pomiędzy ratą równą i malejącą jest miesięczna wysokość takiego zobowiązania.

• W przypadku rat malejących, w początkowym okresie spłaty rata będzie wyższa niż pod koniec okresu kredytowania. Jeśli natomiast wybierzemy ratę równą, rata co miesiąc taka sama – zakładając oczywiście, że stopy procentowe nie ulegną zmianie.
• W przypadku rat malejących całkowity koszt kredytu będzie niższy, niż w przypadku rat równych.

Raty równe i malejące – wady i zalety

Jak każde rozwiązanie finansowe, także i wybór rodzaju raty kredytu ma swoje wady i zalety. Jeśli zdecydujemy się na ratę malejącą, w początkowym okresie spłaty wysokość raty będzie dużo wyższa niż pod koniec okresu kredytowania. Co więcej, w przypadku wzrostu stóp procentowych, będziemy musieli płacić jeszcze więcej, niż początkowo zakładaliśmy. Trzeba mieć zatem w zapasie trochę oszczędności na taką okoliczność. Z drugiej strony jednak, wybór raty malejącej może obniżyć ostateczny koszt kredytu nawet o kilkadziesiąt tysięcy złotych.

Wybierając ratę równą, zwykle poniesiesz większe koszty kredytu niż w przypadku raty malejącej, ale zapewnisz sobie względną stabilność. Przez cały okres kredytowania będziesz co miesiąc spłacać ratę w podobnej wysokości, co pozwala spokojnie zaplanować sobie taki wydatek w domowym budżecie. Co więcej, kredyt z ratą równą zwykle można też zdobyć łatwiej niż finansowanie z ratą malejącą.

Raty równe i malejące – które rozwiązanie wybrać?

Wszystko wskazuje na to, że z finansowego punktu widzenia system rat malejących to znacznie korzystniejsze rozwiązanie.

• Po pierwsze, ostateczna cena kredytu jest niższa (nie uwzględniając kosztów dodatkowych w postaci prowizji, ubezpieczeń, itp.).
• Po drugie, osoby decydujące się na raty malejące znacznie szybciej zmniejszają saldo swojego zadłużenia. Daje to nie tylko wymierne oszczędności, ale także zapewnia większy komfort psychiczny kredytobiorcy. Ceną za te udogodnienia jest wyższa w początkowym okresie finansowania rata, która może być solą w oku w procesie oceny zdolności kredytowej.

Raty równe, pomimo że w ogólnym rozrachunku droższe, posiadają także zauważalne zalety.

• Głównym atutem jest niższa kwota raty w początkowym okresie spłaty zobowiązania. Pozwala to na zaciągnięcie kredytu osobom posiadającym niższą zdolność do obsługi zadłużenia.
• Poza tym raty równe dają możliwość lepszego planowania przyszłych przepływów pieniężnych i ułatwiają zarządzanie domowym budżetem. Oczywiście pod warunkiem, że stopy procentowe nie poszybują gwałtownie w kierunku północnym.

Raty równe i malejące – na co uważać?

Decydując się na ratę malejącą, warto mieć na uwadze, że ewentualna podwyżka stóp procentowych może spowodować gwałtowny wzrost kosztów miesięcznej obsługi kredytu. Warto zatem zastanowić się, czy nasze dochody są na tyle wysokie, aby sprostać takiej zmianie albo czy posiadamy odpowiednie zabezpieczenie w postaci oszczędności. Jeśli nie, wybór raty malejącej należy dobrze przemyśleć. Być może w naszym przypadku bezpieczniejsze będzie zaciągnięcie kredytu z ratą równą. 

Michał Mucha

Raty równe i malejące a wcześniejsza spłata kredytu

Osoby noszące się z zamiarem spłaty kredytu przed czasem, powinny dokładnie przyjrzeć się różnicom pomiędzy omawianymi schematami spłat. Doradca bankowy powinien bez problemów zaprezentować symulację spłaty zobowiązania zarówno z zastosowaniem rat równych jak i malejących. Powinno z nich jasno wynikać, że dla osób zamykających kredyt przed terminem korzystniejsze są raty malejące, gdyż powodują one szybszą spłatę salda zadłużenia. Dla naszego przykładowego kredytu, po skróceniu okresu finansowania do 10 lat, różnica prezentuje się następująco:

• 133 333,20 zł spłacanego kapitału dla rat malejących
• 84 863,98 zł spłacanego kapitału dla rat równych

Wynika z tego, że decydując się na kredyt w systemie rat równych na przestrzeni dekady spłacimy 48 469,22 zł kapitału mniej, a to już bardzo istotna różnica dla osoby planującej zamknąć kredyt przed czasem.

Zmiana raty równej na malejącą – czy jest możliwa?

Jeśli w trakcie okresu kredytowania będziesz chciał zmienić wysokość raty naszego zobowiązania, banki raczej nie powinny robić problemów w tym temacie. Trzeba być jednak przygotowanym, że z tytułu zmiany rodzaju raty, bank naliczy nam dodatkową opłatę. 

• W przypadku zmiany raty banki mogą też ponownie sprawdzić naszą zdolność kredytową.
• Zmiana raty zawsze wymaga sporządzenia aneksu do umowy kredytowej.

Bartłomiej Borucki

[email protected]

Redaktor

Zamienił analizę ryzyka kredytowego na pracę w redakcji. Mówi i pisze o tym, jak jest – bo w kwestiach finansowych nie można ulegać naciskom. Stawia na konkretny i prosty przekaz. Prywatnie, zawieszony pomiędzy „Solarisem” a „Łowcą androidów”, kreśli wizje bliskiej i dalekiej przyszłości. Poza tym filmy dokumentalne, rynki kapitałowe i życie w równowadze.

Zobacz inne wpisy tego autora

Komentarze:

Subscribe

Powiadom o

nowych dalszych komentarzachnowych odpowiedziach na moje komentarze

Label

Imię*

E-mail

Δ

Label

Imię*

E-mail

Δ

4 komentarzy

najnowszy

najstarszy oceniany

Inline Feedbacks

View all comments

Tomasz

6 miesięcy temu

Jaki jest sens brania kredytu z ratą malejącą? Logika nakazuje wybór bezpieczniejszej raty annuitetowej i comiesięczna nadpłąta kapitału w wysokości równej różnicy pomiędzy obiema ratami. Wyjdzie na to samo jakbyśmy mieli ratę malejącą, a w przypadku ewentualnych podwyżek stóp będziemy mogli zrezygnować z nadpłaty jeśli będzie to zbyt dużym obciążeniem dla naszego budżetu. Dodatkowo rata malejącą obniża zdolność kredytową. W tym miejscu nie rozumiem w ogóle istnienia tego systemu spłąty

0

Odpowiedz

Wiesław

2 lat temu

Mam ciekawe pytanie. Czy mając kredyt w systemie rat równych, a dopłacając do każdej raty tyle pieniędzy, aby odpowiadało wysokości raty kapitałowej systemu rat malejących otrzymam ratę malejącą? Czy odsetki będą kształtowały się inaczej? Przy założeniu, że nadpłata kredytu nie kosztuje, a każda nadpłata generuje nowy harmonogram spłaty.
Przekładając na przykład z artykułu
Rata malejąca: 2 444,44 zł (1 111,11 kapitał + 1 333,33 odsetki)
Rata równa: 1 909,66 zł (576,33 kapitał + 1 333,33 odsetki)
i dopłacam 534,78 do wysokości raty kapitałowej odpowiadającej racie malejącej

10

Odpowiedz

Bartosz

1 rok temu

Reply to  Wiesław

Odsetki będą kształtowały się tak samo jak w przypadku kredytu z ratą malejącą pod warunkiem takiego samego oprocentowania (chodzi głównie o marżę banku, ponieważ dla uproszczenia musimy założyć, iż oba kredyty będą ze zmienną stopą procentową opartą o wskaźnik WIBOR). Obecnie na rynku jest wiele banków, które oferują kredyty z taką samą dokładnie marża przy obu formach kredytowania. Tak jak opisano w artykule największa różnica polega na ocenie zdolności kredytowej (ponieważ w przypadku samodzielnego nadpłacania kredytu odbywa się to zawsze na warunkach dobrowolnych, a w przypadku rat malejących – w oparciu o z góry ustalony harmonogram spłaty zobowiązania).

4

Odpowiedz

Wojtek

2 lat temu

Bardzo przydatny artykuł!

5

Odpowiedz