Wstąpienie w związek małżeński to nie tylko kwestia miłości, ale również rodzaj decyzji biznesowej. W Polsce małżonkowie domyślnie mają wspólność majątkową, co oznacza m.in. że razem budują swój majątek i wspólnie odpowiadają za zobowiązania. Nie musi jednak tak być. Każde małżeństwo może się bowiem zdecydować na rozdzielność majątkową, która często ma wiele zalet. Jak jednak rozdzielenie finansów wpływa na kredyt hipoteczny?
- 1. Na czym polega rozdzielność majątkowa?
- 2. Ustanowienie rozdzielności majątkowej
- 3. Rozdzielność majątkowa a kredyt hipoteczny
- 3.1. Rozdzielność majątkowa zawarta przed zaciągnięciem kredytu hipotecznego
- 3.2. Rozdzielność majątkowa po zaciągnięciu kredytu hipotecznego
- 4. Wpływ rozdzielności majątkowej na zdolność kredytową
- 5. Czy rozdzielność majątkowa może przeszkadzać w uzyskaniu kredytu hipotecznego?
- 6. Wnioskowanie o kredyt przy rozdzielności majątkowej
- 7. Spłata kredytu hipotecznego przy rozdzielności majątkowej
- 8. Warto wiedzieć
Współcześnie w mediach coraz częściej mówi się o finansach i odpowiedzialnym zarządzaniu swoim majątkiem. Coraz większym zainteresowaniem cieszy się też rozdzielność majątkowa, która może pomóc ograniczyć ryzyko z jakim wiąże się wspólność majątkowa. Co prawda z badań przeprowadzonych w 2023 roku przez Santander Consumer Bank (badanie „Związek a finanse”) wynika, że tylko 10% małżeństw podpisało tzw. intercyzę (umowę majątkową małżeńską), ale popularność tego rozwiązania wzrasta.
Ze wspólności majątkowej najchętniej rezygnują osoby wieku od 18 do 29 lat (42%), mieszkające w dużych miastach powyżej 250 tys. mieszkańców (19%) oraz zarabiające od 5000 do 5999 zł netto (28%).
Na czym polega rozdzielność majątkowa?
Jest to umowa, która może być zawarta między małżonkami lub osobami, które planują zawrzeć związek małżeński. Dotyczy ona rozdzielenia posiadanego majątku. Standardowo gromadzony przez małżonków majątek oraz zaciągane długi są wspólne. W momencie zawarcia związku małżeńskiego zawiązywana jest bowiem automatycznie wspólnota majątkowa. Zgodne art. 31 § 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego do majątku wspólnego należą m.in.
- pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków,
- dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków,
- środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków.
Ustanowienie rozdzielności majątkowej sprawia, że każde z małżonków ma prawo do indywidualnego zarządzania swoim majątkiem, niezależnie od faktu zawarcia małżeństwa. Oznacza to, że Ty i Twój małżonek możecie samodzielnie kontrolować zarówno rzeczy, które posiadaliście przed ślubem, jak i te nabyte po ślubie. Ponadto rozdzielność majątkowa pozwala niezależnie zarządzać swoimi dochodami oraz zaciągać długi wyłącznie w swoim imieniu.
Ustanowienie rozdzielności majątkowej
Ustanowienie rozdzielności majątkowej, czyli podpisanie intercyzy, jest możliwe zarówno przed zawarciem związku małżeńskiego, jak i już po jego zawarciu. W celu ustanowienia rozdzielności majątkowej należy sporządzić umowę majątkową. Musisz ją zawrzeć w formie aktu notarialnego – tylko wówczas będzie ważna. Oczywiście wymagane jest złożenie na niej podpisów obu stron.
Co ciekawe, w ramach intercyzy można nie tylko ustanowić rozdzielność majątkową, ale również jedynie częściowo ograniczyć urzędową wspólność lub ją rozszerzyć. Chcesz włączyć do wspólności majątkowej przedmioty nabyte przed zawarciem małżeństwa, które standardowo zaliczają się do majątku osobistego? Jest to możliwe w ramach tego typu umowy majątkowej.
Przykład
Rozdzielność majątkowa a kredyt hipoteczny
W związku z rozdzielnością majątkową pojawia się wiele pytań o kredyt hipoteczny. Małżonkowie często biorą bowiem takie kredyty razem i odpowiadają za nie wspólnie. Co musisz wiedzieć, gdy nie masz wspólnoty majątkowej, a chcesz wziąć kredyt hipoteczny?
Rozdzielność majątkowa zawarta przed zaciągnięciem kredytu hipotecznego
Pierwszą sytuacją jest ta, w której rozdzielność majątkowa została ustanowiona przed zaciągnięciem kredytu hipotecznego. Wówczas bez problemu możesz wziąć wspólny kredyt hipoteczny z małżonkiem. Każde z małżonków może też ubiegać się w banku o własne zobowiązanie tego typu.
Wspólne zaciągnięcie zobowiązania działa w tym przypadku tak samo, jak w sytuacji, w której o kredyt hipoteczny wspólnie starają się np. rodzic z dzieckiem, rodzeństwo, przyjaciele czy partnerzy biznesowi. Małżonkowie jako kredytobiorcy muszą jedynie ustalić między sobą procentowy podział własności nieruchomości (standardowo jest to oczywiście 50/50, ale nie musi tak być). Od tego będzie zależało, w jakiej proporcji każdy będzie odpowiadać za spłatę kredytu.
Rozdzielność majątkowa wpływa także na możliwość wzięcia kredytu samodzielnie. Każde z małżonków może wnioskować o takie zobowiązanie we własnym zakresie, co jest niemożliwe, jeśli małżonkowie mają wspólnotę majątkową. Jeśli weźmiesz kredyt hipoteczny tylko na siebie, będziesz sam odpowiadać za jego spłatę. Bank nie będzie wymagał zgody drugiego małżonka do podpisania umowy, ani nie sprawdzi jego zdolności kredytowej czy historii w BIK.
W razie zaprzestania spłaty kredytu Twoja żona lub mąż nie będą natomiast pociągnięci do odpowiedzialności. Warto też zwrócić uwagę na to, że w takim przypadku właścicielem nieruchomości kupionej z udziałem kredytu będziesz tylko Ty.
Rozdzielność majątkowa po zaciągnięciu kredytu hipotecznego
Rozdzielność majątkową możesz ustanowić nie tylko w trakcie trwania związku małżeńskiego, ale też już po podpisaniu umowy kredytowej. Co się wtedy dzieje?
Gdy kredyt był zaciągnięty przy istnieniu wspólnoty majątkowej, a małżeństwo zdecyduje się na rozdzielność majątkową w późniejszym terminie, z punktu widzenia banku nic się nie zmienia. Wasz kredyt nadal jest wspólny – odpowiadacie solidarnie za jego spłatę, a po jej zakończeniu nieruchomość będzie należeć do Was obojga. Jeśli przestaniecie spłacać raty, również odpowiecie za to wspólnie. Jeżeli jednak chcesz i Twoja zdolność kredytowa na to pozwala, możesz poprosić bank o zwolnienie drugiego małżonka z długu.
Ponadto intercyza może regulować podział majątku, np. przyznanie prawa własności do nieruchomości tylko jednemu z kredytobiorców. Nie wpływa to jednak na zobowiązanie z tytułu kredytu hipotecznego z punktu widzenia banku. Kredytodawcy tak naprawdę nie obchodzi, kto spłaca zobowiązanie, dopóki raty są regulowane terminowo. Jeśli jednak przestaniesz spłacać kredyt, odpowiecie za dług solidarnie i odrębny majątek nic to nie zmieni.
Wpływ rozdzielności majątkowej na zdolność kredytową
Rozdzielność majątkowa wpływa też na zdolność kredytową, choć nie zawsze. Jeśli pomimo rozdzielności majątkowej ubiegasz się o kredyt hipoteczny wspólnie z małżonkiem, Wasza zdolność będzie liczona tak samo, jak przy ubieganiu się o kredyt bez rozdzielności majątkowej. Pod uwagę będzie zatem brana suma Waszych dochodów, a także zobowiązań.
Jeśli masz rozdzielność majątkową z małżonkiem, a o kredyt hipoteczny ubiegasz się samodzielnie, Twoja zdolność kredytowa będzie liczona inaczej. Bank potraktuje Cię jak singla, a zatem weźmie pod uwagę tylko Twoje dochody i zobowiązania. Sytuacja finansowa drugiego małżonka nie ma żadnego znaczenia.
Może to być korzystnym rozwiązaniem, jeśli np. dobrze zarabiasz, a Twój współmałżonek nie pracuje lub spłaca różnego rodzaju zobowiązania. Z drugiej jednak strony może się zdarzyć, że Twoje pojedyncze dochody nie wystarczą do uzyskania kredytu hipotecznego w pożądanej kwocie. Wówczas możecie jednak nadal wnioskować wspólnie.
Czy rozdzielność majątkowa może przeszkadzać w uzyskaniu kredytu hipotecznego?
Fakt zawarcia intercyzy może ułatwić wiele spraw, ale czasami działa też na niekorzyść małżonków. Może m.in. utrudniać pewne sprawy, gdy chcesz samodzielnie wziąć kredyt hipoteczny. Zaciągniecie tego typu zobowiązania może się wydawać dobrym pomysłem, ale czasami w praktyce okazuje się, że zdolność kredytowa tylko jednego z małżonków nie jest wystarczająca.
W przypadku zaciągnięcia zobowiązania wspólnie, pomimo posiadania rozdzielności majątkowej, w zasadzie nic się nie zmienia. Zatem intercyza nie powinna Ci utrudniać uzyskania wspólnego kredytu hipotecznego.
Wnioskowanie o kredyt przy rozdzielności majątkowej
Jak już wspomniano, rozdzielność majątkowa nie zmienia w zasadzie nic przy wnioskowaniu o kredyt wspólnie. Małżeństwo zawsze może złożyć do banku wspólny wniosek kredytowy, co zwykle pomaga w uzyskaniu wyższej kwoty kredytu i lepszych warunków finansowania.
Jedyne, co zmienia rozdzielność majątkowa, to możliwość złożenia wniosku kredytowego samodzielnie przez każdego z małżonków. Może to być korzystne rozwiązanie, jeśli jedna ze stron ma długi lub niskie dochody. Teoretycznie każde z małżonków może też wziąć własny kredyt hipoteczny, którym pokryje część kosztów zakupu tej samej nieruchomości. W praktyce jednak rzadko stosuje się takie rozwiązanie.
Spłata kredytu hipotecznego przy rozdzielności majątkowej
Jak wygląda kwestia spłaty kredytu hipotecznego przy rozdzielności majątkowej? To zależy od sytuacji.
Jeżeli intercyza zostanie podpisana w trakcie trwania małżeństwa i po zaciągnięciu kredytu hipotecznego, każde z małżonków odpowiada za jego spłatę w całości. Dla banku nie ma znaczenia, kto płaci raty, ale w razie problemów z ich terminowym regulowaniem będzie mógł domagać się spłaty z majątku obojga małżonków.
Jeżeli natomiast rozdzielność majątkowa została zawarta przed złożeniem wniosku o wspólny kredyt w banku, małżonkowie razem odpowiadają za spłatę zobowiązania. Jeśli zaciągasz kredyt ze współkredytobiorcą (niezależnie od tego, czy jest to małżonek, czy ktoś inny), bank w razie braku spłaty może się o nią upomnieć od każdego z Was.
Jeśli masz rozdzielność majątkową i zdecydujesz się na wzięcie kredytu samodzielnie, za spłatę również będziesz odpowiadać sam. Przez bank będziesz traktowany jak każdy inny indywidualny kredytobiorca, nawet jeśli w rzeczywistości będziesz spłacać raty z małżonkiem. W przypadku powstania zaległości bank będzie się mógł domagać uregulowania długu tylko od Ciebie.
Uwaga! W przypadku rozwodu rozdzielność majątkowa nie ma wpływu na umowy zawarte z bankiem. Kredyt nadal jest albo wspólny, albo zawarty samodzielnie przez jednego z małżonków.
Źródła:
- https://www.santanderconsumer.pl/gfx/santander/userfiles/_public/scb_zwiazek_a_finanse.pdf
- https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzu-dziennik-ustaw/kodeks-rodzinny-i-opiekunczy-16785962
Warto wiedzieć
- Rozdzielność majątkowa powstaje na bazie intercyzy (umowy majątkowej małżeńskiej). Można ją ustanowić podczas trwania związku małżeńskiego, a także jeszcze przed jego zawarciem.
- Rozdzielność majątkowa sprawia, że każde z małżonków ma własny majątek osobisty, którym może niezależnie zarządzać, a ich dochody i oszczędności nabyte po ślubie nie wchodzą w skład majątku wspólnego.
- Rozdzielność majątkowa daje też małżonkom prawo do ubiegania się o kredyt hipoteczny jako indywidualny kredytobiorca – nawet bez zgody i wiedzy współmałżonka.
- Przy rozdzielności majątkowej można też zaciągać wspólne zobowiązania, w tym kredyt hipoteczny – na podobnej zasadzie jak np. członkowie rodziny czy partnerzy żyjący razem bez ślubu.
- Rozdzielność majątkowa zawarta po zaciągnięciu kredytu nie wpływa na umowę kredytową.
FAQ – najczęściej zadawane pytania
Czy mając rozdzielność majątkową, można złożyć wspólny wniosek kredytowy?
Tak. Intercyza oznacza, że o kredyt hipoteczny małżonkowie mogą się ubiegać solo lub razem. Jeśli zdecydują się złożyć wspólny wniosek kredytowy, będą traktowani tak samo jak każda inna para współkredytobiorców.
Czy można zdecydować o ustanowieniu rozdzielności majątkowej po zaciągnięciu kredytu hipotecznego?
Tak. Na rozdzielność majątkową można się zdecydować w każdym momencie trwania związku małżeńskiego. Jeżeli zostanie ona ustalona po zaciągnięciu kredytu hipotecznego, w zasadzie nic się nie zmienia. Warunki umowy z bankiem pozostają bowiem takie same.
W jakim przypadku warto podpisać intercyzę?
Rozdzielność majątkowa ma wiele zalet. Może być niezwykle przydatna dla osób, którzy chcą zachować pełną kontrolę nad swoimi finansami oraz zabezpieczyć swoje środki przed potencjalnymi nieudanymi inwestycjami lub przedsięwzięciami współmałżonka. W przypadku rozdzielności majątkowej nie musisz brać odpowiedzialności za długi swojego męża lub żony. Dlatego często decydują się na nią małżeństwa, w których jedna ze stron jest przedsiębiorcą lub inwestorem, a także pary, w których występuje duża dysproporcja dochodów.
Jakie są wady rozdzielności majątkowej?
Za wady rozdzielności majątkowej można uznać m.in. wyzwania związane z podziałem wydatków lub brak wspólnej odpowiedzialności finansowej. Problemem może być też fakt, że w przypadku zaciągnięcia kredytu hipotecznego tylko przez jedno z małżonków, kupiona nieruchomość będzie należeć tylko do niego. Z kolei przy zakupie nieruchomości za pomocą wspólnego kredytu hipotecznego będzie ona należeć do obojga małżonków na podstawie wspólności łącznej, która różni się od klasycznej małżeńskiej wspólności majątkowej. Oznacza to np. że nieruchomości nie będzie można wynająć czy sprzedać bez zgody współmałżonka.
