Polski rynek bankowy nieustannie się zmienia. Wyjątkowo ciekawie pod tym względem mogą prezentować się najbliższe lata. Przypominamy o największych fuzjach w historii polskiej bankowości.
- 1. Ponad połowa rynku bankowego w rękach inwestorów krajowych
- 2. Konsolidacje lat 90.
- 3. Od BIG do Banku Millennium
- 4. Nowe tysiąclecie, nowa bankowość
- 5. Bank Śląski i ING
- 6. Wchłonięcie banku BPH
- 7. Fuzje Banku Zachodniego
- 8. Repolonizacja banków
- 9. Ostatnie wielkie fuzje i prognozy na przyszłość
- 10. Historia fuzji i przejęć w polskiej bankowości: podsumowanie
Według danych KNF na polskim rynku działają obecnie 32 banki komercyjne. Przed poprzednim kryzysem gospodarczym, w 2007 roku, było ich 51. Eksperci twierdzą jednak, że wkrótce będzie liczyć się zaledwie kilka największych podmiotów. Zmianie ulega również struktura samego sektora.
Ponad połowa rynku bankowego w rękach inwestorów krajowych
Jak wynika z raportu o sytuacji sektora bankowego w okresie I–IX 2018 r., inwestorzy krajowi kontrolują obecnie trzynaście banków komercyjnych oraz wszystkie banki spółdzielcze, co stanowi 54,1% całego rynku. Pod tym względem to rezultat najlepszy od 18 lat – jeszcze w 2008 roku w rękach zagranicznych inwestorów znajdowało się aż 72,3% banków. Intensywnym zmianom w sektorze bankowym, oprócz działań politycznych, sprzyja również ratyfikacja europejskiej dyrektywy PSD2, oznaczająca prawdziwą rewolucję dla całego sektora finansowego.
Konsolidacje lat 90.
Fuzje towarzyszą polskiemu sektorowi bankowemu od początku jego istnienia. Pierwsze 9 banków komercyjnych zostało wydzielonych z NBP na mocy ustawy o prawie bankowym z 1989 roku. Impulsem do kolejnych zmian było wprowadzenie Programu prywatyzacji sektora bankowego w Polsce oraz późniejsze umożliwienie łączenia się banków w ramach spółek akcyjnych.
W początkowym okresie liczba aktywnych banków komercyjnych była duża – w 1997 roku wynosiła 83 – wiele z nich nie mogło w związku z tym zagwarantować odpowiedniej stabilności. Fuzje i przekształcenia – angażujące zarówno wewnętrzne, jak i zewnętrzne podmioty – stały się więc powszechną praktyką, która określiła kształt polskiej bankowości.
Od BIG do Banku Millennium
Bohaterem typowego dla lat 90. przekształcenia stał się jeden z największych obecnie banków komercyjnych – Bank Millennium. Wywodzi się on z założonego w 1989 roku Banku Inicjatyw Gospodarczych SA (BIG SA), ściśle powiązanego z podmiotami kontrolowanymi przez ówczesne władze. BIG był pod wieloma względami instytucją rewolucyjną – w 1991 roku jako pierwszy rozpoczął współpracę z dystrybutorem kart VISA, rok później wszedł na warszawską Giełdę Papierów Wartościowych.
BIG w okresie intensywnego rozwoju wchłaniał mniejsze banki. W 1997 roku doszło do fuzji z Bankiem Gdańskim, w wyniku której powstał BIG Bank Gdański. W 2003 roku natomiast BIG zaczął oficjalnie występować pod marką Banku Millennium, kontrolowanego przez największy bank Portugalii – Banco Comercial Português, który posiada 50,1% akcji.
Nowe tysiąclecie, nowa bankowość
Jeszcze bardziej rewolucyjne dla sektora bankowego okazało się nowe tysiąclecie. W jubileuszowym roku powstaje mBank – pierwszy w pełni internetowy bank w Polsce, który zajmuje obecnie 4 miejsce pod względem wielkości aktywów i działa również w Czechach oraz na Słowacji. Jego historia pod wieloma względami przypomina opisywany wcześniej schemat i rozpoczyna się w 1986 roku wraz z powołaniem do życia Banku Rozwoju Eksportu.
Po wejściu na warszawską GPW zawarto umowę o partnerstwie strategicznym z Commerzbank AG – drugim co do wielkości bankiem w Niemczech. W 2001 roku BRE powołał także do życia Multibank. W 2013 roku przeprowadzono rebranding i wszystkie podmioty włączono do mBanku, w którym ok. 70% akcji posiada Commerzbank.
Kolejną propozycją skupiająca się na zaletach bankowości elektronicznej było uruchomione w 2000 roku Inteligo. Nowy bank błyskawicznie zdobywał nowych klientów i uznanie w oczach ekspertów. Już w listopadzie 2002 roku został jednak przejęty przez PKO BP.
Bank Śląski i ING
2001 rok przyniósł olbrzymie zmiany innemu bankowi wyodrębnionemu z NBP przed przemianą systemową: Bank Śląski, w którym od 1996 roku większościowe udziały posiadała holenderska grupa ING Groep, połączył się wówczas z warszawskim oddziałem ING Bank N.V., przyjmując aktualną do dzisiaj nazwę ING Bank Śląski. Obecnie to piąty polski bank pod względem wartości aktywów.
Wchłonięcie banku BPH
Na początku wieku miejsce miała fuzja dwóch kolejnych banków wydzielonych dekadę wcześniej z NBP: Bank Przemysłowo-Handlowy SA i Powszechny Bank Kredytowy połączyły się na skutek integracji kapitałowej ich inwestorów – niemieckiego HypoVereinsbank AG i austriackiego Creditanstalt AG (BA-CA), tym samym przeobrażając się w trzeci pod względem aktywów bank w Polsce.
Grupa w 2005 roku została jednak przejęta przez UniCredit, m.in. inwestora strategicznego Pekao S.A. Pomimo sprzeciwu rządu do fuzji doszło rok później. Większość oddziałów przeszła pod skrzydła Pekao, pozostałe zostały w 2009 roku połączone z grupą GE Capital, natomiast w 2016 roku połączono go z Alior Bankiem, zachowując jedynie kredyty hipoteczne oraz Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych.
Fuzje Banku Zachodniego
Bohaterem kilku głośnych fuzji był także nieistniejący dziś Bank Zachodni. Powołany Rozporządzeniem Rady Ministrów z 1988 roku, już w 1991 roku stał się obiektem zainteresowania grupy Allied Irish Banks, która w 1999 roku nabyła pakiet większościowy i wkrótce przekształciła go w Bank Zachodni WBK. Blisko dekadę później 95,67% udziałów przejęła hiszpańska grupa Santander, która w 2012 roku włączyła do niego również należący do belgijskiego KBC Kredyt Bank.
Bank Zachodni już w 2014 roku miał zmienić nazwę, jednak ze względu na sprzeciw KNF stało się to możliwe dopiero we wrześniu 2018 roku. Jego częścią stała się także wydzielona część Deutsche Banku, obejmująca m.in. klientów indywidualnych. Obecnie cała grupa działa pod nazwą Santander Bank Polska S.A.
| Rok | Nazwy podmiotów | Nazwa po fuzji |
|---|---|---|
| 2001 | Bank Handlowy w Warszawie oraz Citibank | Citibank Handlowy |
| 2001 | Bank Przemysłowo-Handlowy i Powszechny Bank Kredytowy | Bank BPH |
| 2001 | Bank Śląski i ING Bank N.V. | ING Bank Śląski |
| 2002 | PKO Bank Polski przejmuje Inteligo | Usługa Inteligo w ramach PKO BP |
| 2008 | Włączenie części banku BPH do Pekao | Bank Pekao |
| 2010 | Fortis Bank zostaje przejęty przez BNP Paribas Bank Polska | BNP Paribas Bank Polska |
| 2010 | Santander Consumer Bank i AIG Bank Polska | Santander Consumer Bank |
| 2011 | Getin Holding przejmuje Allianz Bank | Get Bank |
| 2011 | Lukas Bank i Credit Agricole Bank Polska | Credit Agricole Bank Polska |
| 2012 | Raiffeisen Bank Polska i Polbank EFG | Raiffeisen Polbank |
| 2013 | wchłonięcie BRE Bank i MultiBank do mBanku | mBank |
| 2014 | Bank Zachodni WBK i Kredyt Bank | Bank Zachodni WBK |
| 2014 | Rabobank Polska i BGŻ | Bank BGŻ |
| 2015 | PKO Bank Polski przejmuje Nordea Bank Polska | PKO Bank Polski |
| 2015 | Bank Gospodarki Żywnościowej i BNP Paribas Bank Polska | BGŻ BNP Paribas |
| 2015 | Przejęcie Meritum Bank przez Alior Bank | Alior Bank |
| 2017 | BGŻ BNP Paribas i Sygma Bank | BGŻ BNP Paribas |
| 2016 | Alior Bank i Bank BPH | Alior Bank, Bank BPH dla hipotek |
| 2017 | PZU i Polski Fundusz Rozwoju przejmują Bank Pekao | Bank Pekao |
| 2018 | Bank Zachodni WBK i Santander Bank Polska | Santander Bank Polska |
| 2018 | Santander Bank Polska i Deutsche Banku | Santander Bank Polska, Deutsche Bank Polska dla hipotek |
Repolonizacja banków
W ostatnich latach w polskiej bankowości obserwuje się trend repolonizacji. Jednym z najgłośniejszych przypadków tego typu działań były zmiany właścicielskie w banku Pekao S.A. Przed prywatyzacją w 1998 roku bank wchłonął Bank Depozytowo-Kredytowy SA z Lublina, łódzki Powszechny Bank Gospodarczy oraz Pomorski Bank Kredytowy SA. Akcjonariuszem banku został m.in. Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju.
W 1999 roku inwestorem strategicznym stała się jednak włosko-niemiecka grupa UniCredito Italiano S.p.A. i Allianz AG, która następnie włączyła w ramy Pekao mniejsze podmioty (oprócz omawianego banku BPH m.in. SKOK Kopernik). W 2017 roku akcje należące do UniCredit zostały wykupione przez Powszechny Zakład Ubezpieczeń i Polski Fundusz Rozwoju, tym samym Pekao został włączony do grupy PZU.
Ostatnie wielkie fuzje i prognozy na przyszłość
Kolejna duża fala fuzji zalewa rynek na naszych oczach. Obecny na polskim rynku francuski bank BNP Paribas (występujący początkowo jako BNP Paribas Fortis ze względu na fuzję z Fortis Bankiem, następcą Dominet Banku) w 2013 roku wchłonąć Bank BGŻ, a w 2016 roku także Sygma Bank. 31 października 2018 roku przejął natomiast działalność podstawową Raiffeisen Bank Polska S.A, tym samym przeobrażając się w jedną z największych grup bankowych w Polsce.
Nie jest to jednak koniec wielkich zmian. Jeszcze w 2019 roku Bank Millennium ma przejąć należący do Societe Generale eurobank. Połączyć się mają także dwa banki należące do Leszka Czarneckiego: Getin Bank i Idea Bank. Jednak póki co oba podmioty muszą poradzić sobie z dużymi problemami finansowymi i prawnymi. Niewykluczone, że to nie koniec przekształceń polskiego sektora finansowego i można spodziewać się kolejnych informacji o bankowych fuzjach.
Historia fuzji i przejęć w polskiej bankowości: podsumowanie
Liczne fuzje banków nie są nowością dla polskiego sektora bankowego. Większość z nich jest naturalną konsekwencją procesów rynkowych, odzwierciedla także ogólnoeuropejską tendencję: obecnie w Unii Europejskiej działa o blisko 25% mniej banków niż w 2008 roku.
Co ciekawe, Polska zajmuje drugie miejsce pod względem liczby banków (10% ogółu), ustępując pod tym względem jedynie Niemcom, którzy posiadają ¼ europejskich banków. Eksperci prognozują, że wkrótce może dojść do nowych przekształceń, w wyniku których decydujące znaczenie zyska kilka najsilniejszych podmiotów, mniejsze instytucje będą z kolei zmuszone do wejścia w ich struktury.
Czytaj też: 4 sposoby jak stać się bogatym (i być może szczęśliwym)?
Czytaj też: Oszczędzanie na emeryturę – IKE czy IKZE?
FAQ – najczęściej zadawane pytania
Jaki bank został zlikwidowany?
28 kwietnia 2023 roku Bankowy Fundusz Gwarancyjny (BFG) złożył oficjalny wniosek do sądu o ogłoszenie upadłości Getin Noble Banku (GNB), jak poinformował Fundusz. Ta decyzja stanowi następny typowy krok w procedurze przymusowej restrukturyzacji i BFG realizuje w ten sposób zobowiązanie nałożone przez Komisję Europejską.
Kto przejął Bank BPH?
W kwietniu 2016 Alior Bank zakupił wydzieloną część działalności BPH. Z transakcji wyłączono portfel kredytów hipotecznych oraz BPH Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych SA.
Jakie są polskie banki?
Tylko kilka banków w Polsce można obecnie określić jako polskie, a są to: PKO BP, Alior Bank, Pekao, Plus Bank, Bank Pocztowy, BOŚ Bank i banki spółdzielcze. Tym samym, rynek bankowy w Polsce to kombinacja zarówno instytucji krajowych, jak i oddziałów banków nalezacych do zagranicznych podmiotów.
Jakie są największe banki w Polsce?
Jeśli chodzi liczbę aktywnych klientów bankowości internetowej, największe banki w Polsce to: PKO BP i Inteligo (3 902 000), mBank (2 345 012), ING Bank Śląski (2 300 000), Bank Pekao (2 087 716), Santander BP (1 767 012), Alior Bank (700 797).
