Każdy kredyt jest pożyczką, ale nie każda pożyczka jest kredytem. Warto wiedzieć czym charakteryzują się obie umowy i potrafić je od siebie odróżnić.
- 1. Czym jest kredyt?
- 2. Czym jest pożyczka?
- 2.1. Rodzaje pożyczek
- 2.2. Pożyczka a chwilówka – czym się różnią?
- 3. Jakie przepisy regulują udzielanie pożyczek i kredytów?
- 4. Jaki jest cel umowy kredytu i pożyczki?
- 5. Jaki jest przedmiot umowy pożyczki i kredytu?
- 6. Jakie są strony umowy pożyczki i kredytu?
- 7. Jakie są koszty umowy kredytu i pożyczki?
- 8. Jakie warunki trzeba spełnić żeby otrzymać kredyt i pożyczkę?
- 9. Jakie dokumenty są potrzebne do umowy pożyczki i kredytu?
- 10. Jak wygląda tryb spłaty pożyczki i kredytu?
- 11. Jakie są podobieństwa między kredytem a pożyczką?
- 12. Czym różni się kredyt od pożyczki?
- 13. Czym różni się pożyczka hipoteczna od kredytu hipotecznego?
- 14. W jakiej sytuacji lepiej sprawdzi się kredyt, a w jakiej pożyczka?
- 15. Warto wiedzieć
Z danych BIK wynika, że w pierwszym półroczu 2023 r. zadłużenie w postaci kredytów i pożyczek miało 14,7 miliona obywateli Polski. Nie uwzględnia to nierejestrowanych nigdzie pożyczek prywatnych.
Czym jest kredyt?
Kredyt jest pożyczką udzielaną przez bank na zasadach określonych w ustawie prawo bankowe, oraz ustawach o kredycie konsumenckim, kredycie hipotecznym i innych dotyczących tematu. Nie można znaleźć kredytu, który nie byłby jednocześnie pożyczką.
Uwaga!
Kredyt jako szczególna forma pożyczki został znacznie dokładniej opisany w przepisach. Zostały uregulowane między innymi:
- zasady udzielania kredytów i informacji o nich,
- wcześniejsza spłata kredytu i związany z nią częściowy zwrot prowizji,
- ustalanie oprocentowania zmiennego,
- wakacje kredytowe,
- prawa konsumenta,
- reklamacje,
- a nawet reklamy promujące kredyty.
Wydzielenie kredytów wynika z konieczności zapewnienia bezpieczeństwa obrotu i pożyczania pieniędzy. Chcemy, żeby zajmowały się tym jedynie wyspecjalizowane instytucje, o niezagrożonej płynności finansowej.
Czym jest pożyczka?
Pożyczka jest umową cywilnoprawną, w której jedna ze stron zobowiązuje się pożyczyć (tymczasowo przekazać) daną wartość materialną, a druga oddać ją w określonym terminie wraz z ewentualnymi odsetkami lub opłatami. W zdecydowanej większości przypadków przedmiotem pożyczki są pieniądze, ale można też pożyczać np. papiery wartościowe, kryptowaluty i inne dobra, których wartość da się wyrazić w pieniądzu.
Głównymi elementami pożyczki są:
- Określenie stron umowy – kto pożycza i komu.
- Kwota pożyczki – ile zostało pożyczone.
- Termin spłaty – do kiedy należy zwrócić pożyczkę.
- Odsetki/opłaty – o ile więcej trzeba zwrócić niż się pożyczyło.
Spróbuj tego
Rodzaje pożyczek
Do najczęściej spotykanych rodzajów pożyczek należą:
- Pożyczka prywatna – Ludzie stale pożyczają pieniądze od rodziny i znajomych, często zapominając, że powyżej 1000 zł należy zawrzeć umowę na piśnie, a w niektórych wypadkach też odprowadzić podatek od czynności cywilnoprawnych.
- Kredyt gotówkowy – Udzielany jedynie przez banki. Kredytobiorca/dłużnik pożycza pewną kwotę, a potem zwraca ją wraz z odsetkami w miesięcznych ratach przez okres określony w umowie. Prawdopodobnie jest to aktualnie najpopularniejszy rodzaj pożyczek.
- Pożyczka poza bankowa – Pożyczka krótkoterminowa udzielana przez firmę inną niż bank osobie fizycznej. Aktualnie mniej popularna od kredytu bankowego, ale wciąż wykorzystywana przez osoby, które spotkały się z nieprzewidzianymi wydatkami.
- Kredyt hipoteczny – Pożyczka udzielana przez bank pod zastaw nieruchomości. Często wykorzystywana do sfinansowania zakupu mieszkania lub domu, które staną się od razu zabezpieczenie spłaty kredytu hipotecznego.
- Pożyczka odnawialna – Taka, którą można spłacić, ale potem wykorzystać na nowo, bez podpisywania nowej umowy. Przeważnie odsetki płaci się od wykorzystanej kwoty, ale mogą też występować opłaty za samą możliwość pożyczania. Działają na tej zasadzie kredyty firmowe, karty kredytowe, debety na koncie i wiele rozwiązań B2B.
Pożyczka a chwilówka – czym się różnią?
Chwilówka jest jak najbardziej pożyczką. Charakteryzuje się:
- Krótkim terminem spłaty – Chwilówki udzielane są przeważnie na okres od 15 do 65 dni, z przewagą pożyczek z jednomiesięcznym okresem spłaty. Każde wydłużenie okresu spłaty jest bardzo kosztowne.
- Relatywnie niską kwotą – Ze względu na krótki okres spłaty, chwilówki przeważnie nie przekraczają kilkunastu tysięcy złotych. Średnie kwoty mogą oscylować w okolicy 1000 zł.
- Udzieleniem przez firmę finansową – By profesjonalnie udzielać chwilówek na terenie Polski należy spełniać warunki określone w ustawie o kredycie konsumenckim czyli m.in. prowadzić działalność w formie spółki akcyjnej lub spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, w której ustanowiono radę nadzorczą czy posiadać odpowiednio wysoki kapitał zakładowy – minimum to 1 mln zł.
- Potencjalnie zerowym oprocentowaniem przy pierwszej pożyczce – Wiele firm udzielających chwilówek, jest gotowa zaoferować pierwszą pożyczkę za 0 zł. Kolejne są już znacznie droższe.
- Bardzo wysokim oprocentowaniem – Chwilówki, które nie są oprocentowane 0% przeważnie mają bardzo wysoki wskaźnik RRSO i są znacznie droższe od kredytów.
Chwilówki są powszechnie dostępnymi pożyczkami o pewnym stopniu formalizacji. Aktualnie można zaciągać je online.
Jakie przepisy regulują udzielanie pożyczek i kredytów?
Pożyczki zostały uregulowane w jednym z najbardziej podstawowych aktów prawnych – Kodeksie Cywilnym. Jest to jedna z najbardziej podstawowych umów, znana od starożytności i stosunkowo prosta. Kodeks cywilny reguluje ją w Artykule 720. Nie ma tam zbyt wiele informacji, ani sztywnych zasad. Pożyczka została tam jedynie zdefiniowana, a jedyne wymaganie dotyczy zachowania formy pisemnej powyżej 1000 zł.
Podatki od pożyczek określone są w Ustawie o Podatku od Czynności Cywilnoprawnych (PCC) i wynoszą 0,5% od wartości pożyczki. Wyjątki znajdują się w przepisach dotyczących majątkowych stosunków rodzinnych (brak podatku przy pożyczkach w bliskiej rodzinie), oraz profesjonalnego udzielania pożyczek konsumenckich. Rynek pożyczkodawców jest uregulowany, ale nie dotyczy to wszystkich pożyczek. Silnie wpłynęła na niego Ustawa o kredycie konsumenckim i jej duża nowelizacja czyli ustawa o zmianie ustaw w celu przeciwdziałania lichwie.
Co mówi prawo?
- Ustawa z dnia 23 marca 2017 r. o kredycie hipotecznym oraz o nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami
- Ustawa z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim
- Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe
- Szereg ustaw o pomocy państwowej
Ustaw jest więcej, ponieważ przy ciągle pojawiają się dodatkowe regulacje lub programy pomocy państwowej i unijnej.
Jaki jest cel umowy kredytu i pożyczki?
Celem obu umów jest umożliwienie jednej ze stron sfinansowanie swoich potrzeb pieniędzmi drugiej strony, a jednocześnie zapewnienie, by ta druga strona nie była stratna i mogła odzyskać swoje pieniądze. Zaciągając pożyczkę, pożyczkobiorca kupuje czas – może wykorzystać ją teraz, a spłacić później, gdy będzie mieć na to środki. Udzielając pożyczki, pożyczkodawca zobowiązuje się udostępnić określoną w umowie kwotę, ale przeważnie liczy na to, że zostanie ona zwrócona wraz z odsetkami, które stanowią jego zysk.
Zarówno kredyt, jak i pożyczka innego typu mogą być udzielone bez żadnych odsetek czy prowizji, po prostu udzielającemu się to nie opłaca.
Jaki jest przedmiot umowy pożyczki i kredytu?
Przedmiotem umowy pożyczki może być zarówno pieniądz (złoty polski, inna waluta), jak też rzecz określona tylko co do rodzaju, ilości i wartości, ale nie zindywidualizowana. Oznacza to, że w ramach pożyczki można pożyczać: obligacje, akcje przedsiębiorstw, kryptowaluty, jednostki uczestnictwa w funduszu, sztabki złota, a nawet sztabki żelaza czy baryłki ropy. Nie można natomiast pożyczyć samochodu o rejestracji XXX 12345 bo to już byłby najem.
Przedmiot kredytu jest znacznie bardziej zawężony. Może być nim tylko kwota pieniędzy wyrażona w walucie, w której kredyt zostanie udzielony. Złotówki, euro, dolary, korony, juany czy jeny mogą być przedmiotem kredytu. Kryptowaluty i obligacje już nie.
Jakie są strony umowy pożyczki i kredytu?
Zawsze jest strona udzielająca finansowania i strona korzystająca z niego. Pożyczki udziela pożyczkodawca, a przyjmuje ją i obiecuje oddać pożyczkobiorca. Tak samo jest z kredytami, gdzie mamy kredytodawcę i kredytobiorcę. Zgodnie z polskimi przepisami zamiast kredytodawcy możemy używać po prostu określenia bank, ponieważ tylko banki mogą takie produkty oferować.
Uwaga!
Udzielać pożyczek też może w pewnym zakresie każdy, ale by zajmować się tym profesjonalnie potrzebny jest wpis do rejestru KNF i prowadzenie firmy w formie spółki kapitałowej.
Jakie są koszty umowy kredytu i pożyczki?
Koszty kredytu lub pożyczki określone są w umowie. Warto pamiętać, że oba rozwiązania mogą być bezpłatne np. pożyczka od rodziny i kredyt przyznany w ramach funduszy unijnych. Przeważnie jednak występują koszty takie jak:
- Prowizja za udzielenie – Zarówno umowę pożyczki jak i umowę kredytu można uzupełnić o wstępną prowizję, którą zaciągający dług płaci tylko za to, zawiera umowę. Przeważnie kredytobiorca zobowiązuje się zapłacić tę kwotę razem z ratami, nie płaci jej od razu.
- Odsetki od kredytu/pożyczki – Odsetki to procentowa wartość pożyczonej kwoty, którą trzeba zapłacić za pożyczenie środków na rok. Jeśli oprocentowanie wynosi 12% w skali roku, a pożyczona kwota do 10 000 zł, to w ciągu roku trzeba oddać 1 200 zł odsetek.
- Ubezpieczenie spłaty – Przeważnie dotyczy jedynie kredytów i zabezpieczają bank na wypadek niemożliwości spłaty zobowiązania po stronie kredytobiorcy. Może występować przy pożyczkach na duże kwoty.
- Koszty powiązane – Niektóre rodzaje kredytów i pożyczek będą wymagały dostarczenia dokumentów, których uzyskanie jest płatne. Choć nie są to bezpośrednio koszty kredytu, warto pamiętać o wydatkach na operat szacunkowy (kredyt hipoteczny) czy tłumaczenie przysięgłe (kredyt dla zarabiających za granicą).
O wszystkich kosztach dowiesz się czytając umowę, bank i profesjonalny pożyczkodawca mają też obowiązek upewnić się, że te koszty znasz.
Jakie warunki trzeba spełnić żeby otrzymać kredyt i pożyczkę?
W obu wypadkach ważna jest zdolność do terminowej spłaty zobowiązania. O ile jednak w przypadku pożyczki prywatnej wystarczy wzbudzić zaufanie kogoś kto tej pożyczki udziela, o tyle pożyczenie pieniędzy od profesjonalnych instytucji wymaga już odpowiedniej zdolności kredytowej, a czasami też zabezpieczenia.
Potrzebne mogą być:
- Potwierdzone dochody z legalnych źródeł, wystarczające na spłatę zobowiązania w terminie. Takiego wymagania należy spodziewać się przy każdych profesjonalnych pożyczkach czy kredytach od chwilówki po kredyt hipoteczny.
- Nienaganna historia kredytowa. Brak wpisów jako nierzetelny dłużnik w bazach typu BIK, KRD i innych będzie wymagany zarówno przez banki, jak i pożyczkodawców.
- Biznesplan, planowane wydatki. Będą ich wymagały raczej tylko banki udzielające kredytów inwestycyjnych, oraz instytucje państwowe i unijne. W takim wypadku wymagane będzie też rozliczenie.
Warunki są zależne od rodzaju kredytu lub pożyczki, przykładowo w przypadku kredytu hipotecznego konieczne jest znalezienie odpowiedniej nieruchomości i wykonanie operatu szacunkowego.
Jakie dokumenty są potrzebne do umowy pożyczki i kredytu?
W obu umowach potrzebne będzie potwierdzenie tożsamości osoby zaciągającej kredyt lub pożyczkę. Służy temu dowód osobisty w przypadku klienta krajowego, lub paszport dla osób z zagranicy. Osoby występujące o kredyty i pożyczki w imieniu osób prawnych powinny mieć też stosowne upoważnienie.
Spróbuj tego
W zależności od rodzaju kredytu i pożyczki mogą być też wymagane dokumenty szczególne: wyceny nieruchomości, umowy ubezpieczenia, plany zagospodarowania przestrzennego, biznesplany, poręczenia i inne.
Jak wygląda tryb spłaty pożyczki i kredytu?
Oba zależą od umowy pomiędzy stronami. W przypadku kredytu najczęściej pojawia się spłata kredytu w miesięcznych ratach, przy czym mogą to być raty malejące, rosnące lub stałe. Istnieją jednak od tej zasady wyjątki, do których należy np. kredyt z ratą balonową czy niektóre kredyty inwestycyjne.
Specyficzną formą kredytu jest też np. karta kredytowa, która z powodu odnawialności zobowiązania ma zupełnie inny tryb spłaty.
Pożyczki pieniężne mogą być spłacane na wiele różnych sposobów. W przypadku chwilówek obowiązuje jednorazowa spłata zobowiązania, ale są też pożyczki ratalne, lub spłacane nieregularnie w miarę możliwości.
Jakie są podobieństwa między kredytem a pożyczką?
Pomiędzy kredytem, a pożyczką może występować bardzo wiele podobieństw, ale jest to zależne od ich rodzaju. Umowa kredytu gotówkowego będzie niemal identyczna co umowa pożyczki ratalnej w instytucji pozabankowej. Obie będą przygotowane na podstawie ustawy o kredycie konsumenckim, spłacane w ratach wraz z odsetkami, możliwe do zaciągnięcia online przy niewielkiej kwocie, przyznawane na podstawie zdolności kredytowej itd. W przypadku kredytu gotówkowego i pożyczki spłacanej w ratach mówimy o bardzo zbliżonym produkcie finansowym.
Tak samo kredyt hipoteczny pod zastaw nieruchomości już posiadanej i pożyczka hipoteczna będą bardzo do siebie zbliżone.
W obu przypadkach udzielający zobowiązuje się pożyczyć pieniądze, a pożyczkobiorca czy kredytobiorca zobowiązuje się oddać pożyczoną kwotę w umówionym terminie, wraz z wymaganymi prowizjami i opłatami.
Czym różni się kredyt od pożyczki?
- Umowę kredytu można podpisać jedynie z bankiem. Żadna instytucja, ani firma nie mająca uprawnień bankowych nie może udzielić kredytu, a jedynie pożyczkę. Pożyczki przeważnie są mniej sformalizowane, do 1000 zł można zawrzeć je ustnie, a powyżej tej kwoty poprzez umowę zapisaną na kartce.
- Bardzo dużą różnicą jest możliwość udzielenia pożyczki w policzalnych, ale nie zindywidualizowanych przedmiotach (sztabki metalu, baryłki ropy, worki mąki). Kredyt zawsze oznacza pożyczenie gotówki.
- Kolejną różnicą jest szersze uprawnienie banków w zakresie ściągania swoich należności od dłużników (uproszczone postępowanie przed sądem), którego pożyczkodawcy nie mają.
- Są też rodzaje kredytów, które nie mają swoich odpowiedników nie-kredytowych. Mowa zwłaszcza o kredycie mieszkaniowym.
Spróbuj tego
Czym różni się pożyczka hipoteczna od kredytu hipotecznego?
Po raz kolejny: kredyt hipoteczny może być udzielony jedynie przez bank, podczas gdy pożyczki hipotecznej mogą udzielić też inne instytucje finansowe. Zgodnie z ustawą o kredycie hipotecznym, zakup lokalu mieszkalnego dla osoby fizycznej może być finansowany jedynie kredytem hipotecznym. Oznacza to, że jeśli dopiero chcesz nabyć mieszkanie lub dom, możesz skorzystać jedynie z kredytu hipotecznego. Natomiast gdy masz już nieruchomość i chcesz wykorzystać ją jako zabezpieczenie, możesz zaciągnąć zarówno kredyt hipoteczny, jak też pożyczkę hipoteczną.
Banki często rezerwują określenie „kredyt hipoteczny” jedynie dla kredytów mieszkaniowych, czyli przeznaczanych na zakup, remont lub budowę domów i mieszkań. Pozostałe zobowiązania hipoteczne czasem nazywają kredytami hipotecznymi (np. kredyt hipoteczny dla firm) lub pożyczkami hipotecznymi. Wprowadza to trochę zamieszania.
W jakiej sytuacji lepiej sprawdzi się kredyt, a w jakiej pożyczka?
Kredyt sprawdzi się znacznie lepiej, jeśli chcesz nim sfinansować zakup mieszkania. Prawo bankowe zakazuje udzielania pożyczek na zakup lokalu mieszkalnego dla osoby fizycznej, jeśli kupowany lokal miałby stać się zabezpieczeniem spłaty kredytu. Można jedynie kupić mieszkanie za pożyczkę hipoteczną udzieloną pod zastaw innej nieruchomości.
Prawdopodobnie zaciągnięcie zobowiązania w banku będzie też znacznie bardziej opłacalne w przypadku dużych kwot i długotrwałej spłaty. Kredyty hipoteczne, inwestycyjne i wysoko kwotowe kredyty gotówkowe są na ogół po prostu tańsze od odpowiadających im pożyczek. Umowa kredytu może też w niektórych wypadkach dawać większą ochronę kredytobiorcy.
Pożyczki najlepiej sprawdzają się gdy zaciągasz pierwszą pożyczkę za 0 zł. Wówczas jest ona tańsza od najtańszego nawet kredytu. Czasami bywa też łatwiej dostępna.
W decyzji kredyt a pożyczka zdecydowanie warto kierować się kryterium opłacalności. Aktualnie banki znacznie poprawiły i przyspieszyły swoje procedury kredytowe. Kredyt gotówkowy można uzyskać nawet tego samego dnia, którego się o niego wnioskowało i to bez wychodzenia z domu. Ograniczyło to konkurencyjność pożyczek pozabankowych, które do niedawna wygrywały właśnie szybkością i łatwością uzyskania. Aktualnie oba produkty finansowe polegają na zbliżonych procedurach.
Warto wiedzieć
- Kredyt jest formą pożyczki, której mogą udzielać jedynie banki.
- Pożyczki powyżej 1000 zł powinny mieć umowę w formie pisemnej.
- Pożyczkodawcy udzielają pożyczek (w tym chwilówek) na podstawie ustawy o kredycie konsumenckim.
- Większość produktów kredytowych ma swoje odpowiedniki wśród pożyczek, ale nie dotyczy to kredytu mieszkaniowego.
- Dla niektórych kredytów banki stosują nazwę „pożyczka” co absolutnie niczego nie zmienia – dalej jest to kredyt.
FAQ – najczęściej zadawane pytania
Jakim regulacjom podlegają pożyczki pozabankowe?
Zasady udzielania pożyczek pozabankowych reguluje Kodeks cywilny oraz Ustawa antylichwiarska.
Czy umowa pożyczki może być zawarta w formi ustnej?
Tak, umowy pożyczki do 1000 zł nie wymagają pisemnego potwierdzenia ich zawarcia.
Jak udowodnić fakt zawarcia umowy pożyczki w formie ustnej?
Dowodem na zawarcie umowy pożyczki w formie ustnej mogą być np. potwierdzenie przelewu z rachunku pożyczkodawcy na konto pożyczkobiorcy, a także korespondencja mailowa pomiędzy nimi.
Kiedy umowa pożyczki jest nieważna?
Umowa pożyczki będzie nieważna np. w sytuacji gdy:
- jedna ze stron umowy jest osobą niepełnoletnią,
- ustanowione zabezpieczenie jest nieproporcjonalne do kwoty długu,
- w umowie znajdują się zapisy niezgodne z prawem,
- umowa ma błędy formalne, np. brak podpisów.
Czym jest Ramowa Umowa Pożyczki?
Ramowa Umowa Pożyczki to dokument, który określa na jakich zasadach firmy pozabankowe pożyczają pieniądze swoim klientom.
Co lepsze kredyt czy pożyczka hipoteczna?
Na zakup mieszkania lub domu można wziąć jedynie kredyt hipoteczny. Natomiast mając już nieruchomość można wybierać pomiędzy kredytem, a pożyczką hipoteczną uwzględniając przede wszystkim ich koszty. Pod tym względem są one raczej równorzędnymi produktami.
Czy kredyt a pożyczka to to samo?
Nie. Choć potocznie określenia „kredyt” i „pożyczka” bywają używane zamiennie, to jednak w świecie finansów nie są to tożsame pojęcia. Zgodnie z przepisami możliwość udzielenia kredytu została zastrzeżona tylko do działalności banków. Natomiast pożyczkę można uzyskać zarówno w banku, jak i instytucji pozabankowej.
Czy kredyt gotówkowy to pożyczka?
Tak, kredyt gotówkowy jest jednym z najbardziej popularnych form pożyczki. Spełnia wszystkie normy określone przez Kodeks Cywilny, a także wiele dodatkowych mających na celu ochronę kredytobiorcy.
Czym różni się pożyczka od kredytu?
Pożyczka to szersza kategoria umów niż kredyt. Pożyczki, które nie są kredytami mogą być udzielane przez firmy i osoby prywatne, które nie mają uprawnień banku.
Czy kredyt i pożyczka to to samo?
Kredyt jest rodzajem pożyczki, który podlega odmiennym regulacjom prawnym. Czasami można używać obu form zamiennie np. „Iga wzięła pożyczkę w banku” albo „Iga wzięła kredyt” znaczą to samo.
Czy lepiej wziąć kredyt czy pożyczkę?
Lepiej skorzystać z tego rozwiązania, które jest bardziej opłacalne. Przeważnie będzie to kredyt, ale zdarzają się pożyczki gotówkowe z oprocentowaniem 0%.
