W Polsce działa obecnie 30 banków komercyjnych i ponad 500 banków spółdzielczych. Z punktu widzenia konsumenta największe znaczenie mają duże banki komercyjne. W niektórych wypadkach interesująca może być jednak dla Ciebie także oferta banków hipotecznych i spółdzielczych.
- 1. Jakie są banki w Polsce?
- 1.1. Instytucje finansowe inne niż banki
- 1.2. Banki w Polsce z kapitałem zagranicznym
- 1.3. Banki w Polsce z kapitałem polskim
- 2. Jakie są największe banki w Polsce?
- 3. Czy w przypadku banków duży znaczy lepszy?
- 4. Jakie są najlepsze banki w Polsce?
- 4.1. Czynniki inne niż oferta wpływające na ocenę banku
- 5. Banki w Polsce – jak wygląda sytuacja na rynku finansowym?
- 6. Jakie przepisy regulują działalność banków w Polsce?
- 7. Jak działają banki w Polsce i kto sprawuje nad nimi nadzór?
- 8. Czy zdeponowane przez klientów środki są chronione?
- 9. Warto wiedzieć
W zależności od użytej definicji banku, możemy założyć, że w Polsce działa nawet kilkaset instytucji finansowych tego typu. Zdecydowanie różnią się one zarówno pod względem struktury własności, zakresu świadczonych usług i roli jaką pełnią w gospodarce państwa.
Jakie są banki w Polsce?
Ze względu na funkcję możemy wyróżnić:
- Narodowy Bank Polski – bank centralny, umocowany w konstytucji, będący główną instytucją państwa w zakresie bankowości. Jest bankiem dla pozostałych banków, pełni funkcję emisyjną (emituje złotówkę) i jest głównym bankiem kraju. NBP nie świadczy usług dla konsumentów, emituje natomiast papiery wartościowe.
- Banki instytucjonalne – banki i fundusze państwowe działające na zasadach zbliżonych do banku, które wypełniają zadania zlecone przez państwo lub Unię Europejską, np. Bank Gospodarstwa Krajowego. Banki takie pośredniczą w przyznawaniu funduszy państwowych i unijnych, zabezpieczają kredyty czy interweniują w zagrożonych sektorach gospodarki.
- Banki komercyjne – banki udzielające na wolnym rynku kredytów, oferujące lokaty i prowadzące konta bankowe. Część z nich kontrolowana jest przez państwo, inne są w rękach prywatnych lub stanowią filie banków zagranicznych. Należą do nich np. Bank Pekao, BOŚ Bank, Bank Millenium, Santander Bank Polska czy BNP Paribas. Mamy aktualnie 30 banków komercyjnych i liczba ta jest stosunkowo stabilna.
- Banki hipoteczne – również są bankami komercyjnymi, ale wyspecjalizowanymi w udzielaniu kredytów hipotecznych. Przeważnie zakładane są przez banki-matki, które prowadzą szerszą działalność komercyjną, ale jest ich w Polsce jedynie kilka, np. PKO Bank Hipoteczny.
- Banki spółdzielcze – niewielkie banki prowadzone w formie spółdzielni. W Polsce jest ich ponad 500, zrzeszają się w dwóch stowarzyszeniach (Grupa BPS i Spółdzielcza Grupa Bankowa). Prowadzą przede wszystkim działalność lokalną. Największy bank spółdzielczy w Polsce to aktualnie Krakowski Bank Spółdzielczy. Banki spółdzielcze są znacznie mniej stabilne od swojej większej konkurencji – łączą się, dzielą lub są wykupywane od spółdzielni przez inne podmioty z tego sektora.
Instytucje finansowe inne niż banki
Oprócz wyżej wymienionych banków, istnieją jeszcze przedsiębiorstwa i instytucje finansowe, które mogą być mylone z bankami. Należą do nich:
- Spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe
- Fundusze pożyczkowe
- Fundusze inwestycyjne
- Parabanki (w tym oparte na aplikacji mobilnej)
Jako konsument, będziesz mieć do czynienia przede wszystkim z bankami komercyjnymi takimi jak Toyota Bank czy Pekao S.A. Nie musisz pamiętać o bankach hipotecznych, ale pojawią się one gdy postanowisz zaciągnąć kredyt hipoteczny np. w mBanku czy PKO BP. W takiej sytuacji może okazać się, że umowę kredytową podpisujesz właśnie z hipotecznym odpowiednikiem banku komercyjnego, a nie bezpośrednio nim samym. Nie ma to dla Ciebie praktycznego znaczenia.
Każdy z banków komercyjnych ma obowiązek prowadzić dla swoich klientów bezpłatne rachunki rozliczeniowe (ROR), a większość z nich oferuje znacznie szerszy od wymaganego zakres bezpłatnych usług.
Głównym źródłem przychodów banków są:
- odsetki kredytowe (od kredytów hipotecznych, gotówkowych, inwestycyjnych i kart kredytowych),
- opłaty za obsługę płatności (za przelewy, wypłaty z bankomatów, przewalutowania, szybkie płatności).
Aktualnie banki komercyjne pozwalają na płatności zdalne i mogą być obsługiwane przez aplikacje mobilne.
Banki w Polsce z kapitałem zagranicznym
Do największych banków z kapitałem zagranicznym, które działają w Polsce należą:
- mBank – założony jako polski bank państwowy, aktualnie powiązany z niemieckim Commerz Bankiem.
- Santander Consumer Bank i Santander Bank Polska – filia największego hiszpańskiego banku powstała po przejęciu Banku Zachodniego (BZWBK).
- Credit Agricole – filia dużego francuskiego banku powstałego z połączenia tamtejszych banków spółdzielczych.
- BNP Paribas – filia największego banku w strefie euro, który powstał dzięki prywatyzacji francuskiego banku państwowego.
- Bank Handlowy (CitiBank, CitiHandlowy) – duży bank kontrolowany przez międzynarodowy fundusz.
- Bank Millenium – wcześniej polski bank, przejęty przez największy z portugalskich banków komercyjnych.
- ING Bank Śląski – wcześniejszy Bank Śląski w Katowicach został wykupiony przez niderlandzki fundusz działający w branży ubezpieczeń i finansów.
Mamy w Polsce także szereg mniej rozpoznawalnych banków komercyjnych, które skupiają się na wybranej grupie produktów bankowych.
- Nest Bank – stosunkowo nowy na polskim rynku bank z kapitałem brytyjskim, kontynuuje usługi Polskiego Banku Przedsiębiorczości i FM Banku PBP.
- Toyota Bank Polska – bank, który powstał, by ułatwić finansowanie zakupu samochodów, ale w ciągu ostatnich kilku lat rozszerzył ofertę na kredyty gotówkowe.
- FCA Bank – bank utworzony przez koncern Fiat i bank Credit Agricole w celu finansowania zakupu pojazdów.
- HSBC Bank Polska – filia chińskiego banku, która weszła do Polski dzięki wykupieniu Kredyt Banku.
Podmioty zagraniczne mogą też oferować niektóre usługi typowo bankowe, nie prowadząc w Polsce działalności bankowej. Tak wygląda to m.in. z aplikacją walutową Revolut i włoskim oferentem lokat Facto. W dalszym ciągu muszą one jednak być zarejestrowane na terenie UE (lub kraju z którym Unia ma odpowiednią umową) i spełniać wymagania tamtejszych odpowiedników Komisji Nadzoru Finansowego.
W praktyce prawo bankowe w Unii Europejskiej jest coraz bardziej zunifikowane i zaczynamy traktować zagraniczne gwarancje bankowe na równi z krajowymi.
Banki w Polsce z kapitałem polskim
Polskie banki z w większości krajowym kapitałem, to między innymi:
- PKO Bank Polski – największy bank w Polsce, Skarb Państwa posiada w nim ok. 30% udziałów.
- Bank Pekao – duży bank, kontrolowany przez Skarb Państwa za pośrednictwem PZU i Polskiego Funduszu Rozwoju.
- Alior Bank – duży bank, który zaczął działalność jako inicjatywa prywatna, ale aktualnie jest w znaczniej mierze kontrolowany przez PZU.
- Bank Ochrony Środowiska (BOŚ) – państwowy bank pełniący głównie funkcję pomocniczą w zakresie dysponowania dopłatami i funduszami, ale udzielający także kredytów komercyjnych.
- Bank Pocztowy – bank którego głównym udziałowcem jest Poczta Polska, a pomocniczym PKO BP.
- Plus Bank – niewielki bank kontrolowany przez spółki założone na Cyprze, ale z polskim kapitałem.
- Velo Bank (dawniej bank BFG) – posiada marki Getin Bank i Noble Bank, powstał w wyniku przymusowej restrukturyzacji wcześniejszych podmiotów.
Ponadto większość banków spółdzielczych działających w Polsce posiada polski kapitał. Struktura własnościowa może się zmieniać, ponieważ banki prowadzone są w formie spółek akcyjnych i ich udziały są przedmiotem obrotu na giełdzie. Przeważnie jednak jeśli bank jest powiązany z organami państwowymi, to Skarb Państwa utrzymuje w nim przynajmniej 30-35% udziałów.
Znaczna część polskich banków z kapitałem zagranicznym zaczynała jako banki polskie, ale została wchłonięta przez duże banki międzynarodowe. Wykupienie banku, który znalazł się w kłopotach finansowych jest jednym z najpopularniejszych sposobów wejścia na polski rynek.
Jakie są największe banki w Polsce?
Największym bankiem w Polsce jest zdecydowanie PKO BP, który ma także udziały w Banku Pocztowym. Do grona dużych polskich banków należą również:
- Bank Pekao SA,
- ING Bank Śląski,
- Santander Bank,
- mBank,
- BNP Paribas,
- Bank Millennium.
W skali całej Unii Europejskiej oczywiście niektóre z tych banków są większe od PKO BP, zwłaszcza BNP Paribas, który jest największym bankiem strefy euro. Nie ulega natomiast wątpliwości, że w.w. bank ma niekwestionowaną pozycję lidera w Polsce. Aktywa PKO BP są niemal dwukrotnie większe niż kolejnych banków w tym porównaniu.
Największe banki w Polsce mają po kilka milionów otwartych kont bankowych i dysponują kapitałami liczonymi w dziesiątkach miliardów złotych.
Ze względu na skomplikowaną strukturę bankowych grup kapitałowych, porównania wielkości banków mogą różnić się w zależności od przyjętego kryterium. Przykładowo uwzględnianie banków hipotecznych jako odrębnych od spółek-matek może istotnie zmienić kolejność dużych banków w kategorii „największe banki w Polsce”. Z punktu widzenia konsumenta precyzyjne określenie który bank zajmuje które miejsce na podium jest bez znaczenia.
Czy w przypadku banków duży znaczy lepszy?
Wielkość banku nie wpływa na jakość świadczonych przez niego usług, a w naszych rankingach wielokrotnie pojawiały się stosunkowo małe i mniej znane banki, które po prostu miały lepszą ofertę. W zakresie kredytów, lokat i podobnych usług bank naprawdę nie musi być duży, by zaoferować Ci dobrze skrojony produkt.
Przewaga skali może natomiast pojawić się w sytuacjach takich, jak konieczność wypłaty gotówki z bankomatu czy wykonania płatności zagranicznej. Duże banki komercyjne mają szeroką sieć podmiotów współpracujących i placówek terenowych, co może czasami ułatwiać Ci korzystanie z ich podstawowych usług.
Jakie są najlepsze banki w Polsce?
Najlepsze banki w Polsce, to takie, które oferują Ci najbardziej wartościowe produkty czyli tanie kredyty, wysokooprocentowane lokaty, wygodne aplikacje mobilne i konta z możliwie dużą liczbą bezpłatnych usprawnień. Każdy bank stara się dopasować swoją ofertę do sytuacji, więc nie możemy jednoznacznie wskazać żadnego z nich jako „najlepszego banku”. Jest to stanowczo zbyt ogólna kategoria.
Możemy natomiast przedstawić Ci najlepsze produkty w danej kategorii i robimy to w naszych comiesięcznych rankingach najlepszych kredytów, kart kredytowych, kont i lokat oszczędnościowych.
Najlepszy bank, to bank który oferuje aktualnie najlepszą ofertę – wszystkie banki komercyjne są bezpieczne, większość z nich ma wygodne w obsłudze aplikacje mobilne i stara się dbać o klienta. Nie warto przyzwyczajać się tylko do jednego banku, ponieważ sektor ten oferuje znacznie więcej korzyści nowym klientom niż wieloletnim odbiorcom swoich produktów.
O tym jak wybrać najlepsze produkty bankowe i w którym banku warto obecnie założyć konto dowiesz z naszych rankingów. Sprawdź Ranking 11 rachunków, kont bankowych | Rankomat Finanse.
Zaawansowani użytkownicy bankowości indywidualnej mogą zebrać całkiem pokaźne benefity dobierając najbardziej optymalne produkty bankowe (zwłaszcza konta i karty kredytowe) i zmieniając je na lepsze, gdy tylko skończy się okres wymagany w promocji.
Czynniki inne niż oferta wpływające na ocenę banku
Zdajemy sobie sprawę, że zaufanie do banku jest jednym z kluczowych czynników wpływających na wybór oferty kredytowej czy lokaty. Niestety musimy też przyznać, że klienci banków przykładają do niego nadmierną uwagę. Środki zdeponowane w każdym banku są bezpieczne, a jeśli chodzi o obsługę klienta czy reklamacje to zdarzają się one równie często w PKO BP, co w Warszawskim Banku Spółdzielczym. Duże banki nagminnie wykorzystują przywiązanie stałych klientów i nie oferują im produktów równie atrakcyjnych co nowym klientom.
Dlatego podkreślamy możliwość korzystania z oferty kilku banków jednocześnie i zwracania uwagi na elementy, z których faktycznie się korzysta. Praktyczna aplikacja mobilna, niskie koszty wymiany walut lub prosta procedura mogą bardziej wartościowe na rynku usług bankowych niż wieloletnia tradycja. Najważniejsze jest jednak to, czy konkretny produkt bankowy spełnia Twoje oczekiwania.
Banki w Polsce – jak wygląda sytuacja na rynku finansowym?
Sytuacja na rynku finansowym jest stosunkowo stabilna, zwłaszcza jeśli chodzi o sektor bankowy. Pojawiają się nowe podmioty oferujące rozwiązania bankowe (Aion Bank, Facto, Revolut i wiele innych), ale duże banki szybko dostosowują swoją ofertę, by móc sprawnie konkurować z nowinkami.
Dużym wydarzeniem były w ostatnich latach problemy banku BFG (Noble Bank, Getin Bank), który został przymusowo zrestrukturyzowany i występuje obecnie pod nazwą Velo Bank. Przekształcenie to nie miało wpływu na bezpieczeństwo środków zdeponowanych w tym banku i właściwie nie wpłynęło na sytuację klientów detalicznych banku.
Pozostałe banki mają się dobrze, co można wnioskować po publikowanych przez nie sprawozdaniach finansowych. Mimo zapaści na rynku kredytów hipotecznych, spowodowanej wysoką inflacją i rosnącymi kosztami kredytowania, większość instytucji kredytowych nie odnotowała strat.
Do pewnego stopnia banki opanowały także część rynku zajmowaną wcześniej przez pożyczkodawców – kredyt bankowy można uzyskać na tyle szybko, że część klientów detalicznych woli skorzystać z usług swojego banku nawet, gdy potrzebuje jedynie „chwilówki”.
Jakie przepisy regulują działalność banków w Polsce?
Działalność banków komercyjnych w Polsce regulowana jest przede wszystkim przez ustawę z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe. Pełni ona funkcję nieformalnego kodeksu prawa bankowego i określa podstawy działalności banków.
Ponadto poszczególne obszary działania banków regulowane są oddzielnymi ustawami. Większość popularnych produktów bankowych doczekała się własnego ustawodawstwa. Nasi czytelnicy najczęściej spotykają się z przepisami zawartymi w ustawach:
- o leasingu konsumenckim,
- o kredycie konsumenckim,
- o kredycie hipotecznym,
- o obrocie instrumentami finansowymi.
Banki muszą też dostosować swoją działalność do szeregu ogólnych przepisów dotyczących zakazu nieuczciwej konkurencji, RODO, ochrony konsumenta, ochrony umów, czy sprzedaży online.
Warto pamiętać, że banki muszą dostosowywać swoją działalność do ustawodawstwa Unii Europejskiej. Europejskie sądy kilkakrotnie stawały po stronie konsumentów skarżących się praktyki bankowe. Najlepszym przykładem jest częściowy zwrot prowizji w przypadku wcześniejszej spłaty kredytu.
Także polskie urzędy (np. UOKiK) stoją na straży przepisów, do których banki powinny dostosowywać swoją ofertę.
Jak działają banki w Polsce i kto sprawuje nad nimi nadzór?
Banki w Polsce działają w formie spółek akcyjnych, spółdzielni i spółek skarbu państwa. Założenie nowego banku wymaga zapewnienia znacznego zabezpieczenia finansowego, a także zatrudnienia osób o odpowiednich kompetencjach. Wymagania są bardzo wysokie, co sprawia, że nowe banki komercyjne pojawiają się w Polsce stosunkowo rzadko.
Głównym organem kontroli na działalnością banków komercyjnych w kraju jest Komisja Nadzoru Finansowego. Sprawuje ona nadzór nad znacznie szerszym niż tylko bankowość sektorem finansowym. Oprócz banków podlegają jej kontroli także firmy pożyczkowe, fundusze inwestycyjne, maklerzy i pośrednicy finansowi.
Banki różnych typów mają też swoje organizacje zawodowe, zrzeszające banki i reprezentujące ich interesy jako grupy. Nie pełnią one funkcji kontrolnej, ale mogą wpływać np. na przyjęcie dobrych praktyk lub kodeks etyki zawodowej.
Czy zdeponowane przez klientów środki są chronione?
Klienci banków podlegają ochronie, a zgromadzone przez nich środki muszą być (do pewnej kwoty) im wypłacone, nawet gdyby bank ogłosił upadłość. Zobowiązania takiego banku przejmuje wówczas Bankowy Fundusz Gwarancyjny, który pełni rolę towarzystwa ubezpieczeniowego wobec banków.
Banki opłacają do BFG przymusowe składki i nie ma możliwości, by prowadzić działalność bankową poza tym systemem zabezpieczającym. Każdy klient banku, którego zdeponowane środki nie przekraczały 100 000 euro (ok. 450.000 zł), na pewno odzyska je bez względu na sytuację banku, w którym je złożył.
Warto pamiętać, że choć bank ma zawsze obowiązek wypłacić klientowi jego środki, to potrafi z tym jednak zwlekać. Np. przy okazji epidemii COVID-19 i potem, na początku wojny między Ukrainą a Rosją, banki stosowały limit wypłat z bankomatów co realnie utrudniało klientom wypłacenie własnych środków.
Aktualny poziom ochrony konsumenta jest mimo to znacznie silniejszy niż jeszcze kilkanaście lat temu, gdy zdarzało się, że upadek banku (najczęściej spółdzielczego) pociągał za sobą utratę oszczędności przez klientów. Teraz taka sytuacja byłaby niemożliwa.
Warto wiedzieć
- W Polsce banki komercyjne stanowią mniej niż 10% banków, ale skupiają większość klientów i aktywów. Banki spółdzielcze prowadzą jedynie działalność lokalną.
- Każdy bank podlega Komisji Nadzoru Finansowego i jest ubezpieczony w Bankowym Funduszu Gwarancyjnym. Są to główne instytucje sektora bankowego.
- Warto korzystać z oferty różnych banków i wybierać ich produkty ze względu na rzeczywiste korzyści, a nie z powodu przyzwyczajenia. Zwłaszcza w przypadku kredytów hipotecznych i lokat, różnice mogą być znaczne.
- Większość banków w Polsce ma akcjonariuszy, a główny właściciel kontroluje jedynie 30-50% akcji.
- Banki hipoteczne są oddzielnymi firmami, ale mają tych samych właścicieli i są zarządzane przez spółki-matki.
FAQ - najczęściej zadawane pytania
Czy pieniądze w banku są bezpieczne?
Tak. Nawet gdyby bank ogłosił upadłość, Bankowy Fundusz Gwarancyjny wypłaci klientom ich pieniądze. W praktyce jednak banki raczej są restrukturyzowane lub przejmowane przez konkurencję niż faktycznie bankrutują.
Który bank wybrać?
Warto wybrać ten bank, który w danym momencie oferuje najlepsze produkty bankowe. Zawsze można zmienić decyzję później. Można też bez problemu korzystać z usług kilku banków. Nie ma w Polsce banku, który byłby najlepszy we wszystkim, natomiast jest 30 takich (i 500 spółdzielczych), które chętnie zarobią na tym, że klient jest do nich przyzwyczajony.
Jakie są polskie banki w Polsce?
Do banków zarządzanych przez głównie polski kapitał należą: PKO BP, Bank Pekao, Bank Pocztowy, Alior Bank, Plus Bank i Velo Bank (Getin/Noble).
Ile banków jest polskich?
Ze względu na strukturę właścicielską banków, trudno określić granicę między bankiem „polskim”, a „nie polskim”. W zależności od przyjętych kryteriów, możemy wymienić ok. 10 banków z polskim kapitałem.
Jakie banki nie są polskie?
Zagraniczny kapitał mają działające w Polsce banki takie jak: Santander Bank, BNP Paribas, Credit Agricole, mBank czy Bank Handlowy. Część z tych banków (np. mBank, Bank Śląski) zostało założone jako polskie banki, ale później zostało przejęte przez duże banki międzynarodowe.
